Het gesprek rond social media en de kerk wordt soms meer vanuit het sombere perspectief van de bedreigingen gevoerd dan vanuit het stimulerende perspectief van de kansen. Een illustratie daarvan biedt een lezing die nog niet gehouden is (dus misschien kan deze blogpost nog wat input leveren;-). Dr. Hanneke Schaap hoopt op dinsdag 15 november in het kader van de Maand van de Spiritualiteit aan de Rijksuniversiteit van Groningen een publiekslezing te houden over ‘Ik geloof in mezelf: religie en spiritualiteit in een uitblinkcultuur’.

Uitblinkcultuur
In de vooraankondiging is het volgende te lezen: “In de publiekslezing zal dr. Hanneke Schaap-Jonker aandacht schenken aan onze hedendaagse ‘uitblinkcultuur’ waarin mensen de neiging hebben zichzelf op de kaart te zetten, zichzelf te bewijzen en het beste uit zichzelf te halen. Illustratief in dit verband is de opkomst van social media als Facebook en Twitter en het toegenomen aantal coaches en loopbaanbegeleiders. Tegelijk laten burn-outs en stressgerelateerde of depressieve klachten zien wat de keerzijde is van de uitblinkcultuur: mensen ervaren een sterke druk om te presteren en anderen of zichzelf te overtreffen.”

Individuele expressie
En op de site van de RUG is nog meer te lezen: “‘Mensen willen niet meer alleen uitblinken in de ogen van anderen, maar ook in hun eigen ogen. We zijn nu sterker dan voorheen gericht op ons ideale ik.’ De godsdienstpsychologe ziet een verband met het opkomen van Twitter en Facebook. De sociale media ontstonden uit een behoefte aan individuele expressie en het leggen van contacten, maar beginnen inmiddels een wereld op zichzelf te vormen, waarin gebruikers volledig zelf in de hand hebben hoe ze op anderen overkomen. Daarmee illustreren ze het gevaar van doorschietende individualisering, aldus Schaap.”

Social media: uitblinkcultuur, zichzelf op de kaart zetten, individuele expressie, doorschietende indvidualisering. Ik ga niet ontkennen dat deze gevaren er allemaal zijn, maar die zitten dan gewoon in onze cultuur ingebakken en zijn niet specifiek voor de social media.

Tit-for-tat
Ik zou liever eens een heel andere insteek willen kiezen, daartoe geïnspireerd door de dissertatie (2009) van sociaal psycholoog (en gemeentelid in de Fonteinkerk Haarlem) dr. Anthon Klapwijk met de titel: ‘The Power of Interpersonal Generosity‘. Een groot deel van deze dissertatie gaat me boven de pet. Maar een van de centrale gedachten snap ik wel: de kracht van wederkerigheid (‘ik doe iets voor jou zodat jij iets voor mij doet, in jargon: ’tit-for-tat’) met het oog op samenwerking tussen personen wordt overschat. Dat heeft te maken met het bestaan van ruis in de communicatiesituatie. Deze ruis moet gecompenseerd worden door generositeit toe te voegen aan de wederkerigheid: mag het ietsje méér zijn? De dissertatie wordt daarmee een pleidooi voor de kracht en effectiviteit van interpersoonlijke generositeit.

Interpersoonlijke generositeit
Wat ik uit dit betoog meeneem is dit: voor een vruchtbaar, effectief en verrijkend gebruik van de social media is het van groot belang om aanwezig te zijn vanuit het principe van de kracht van interpersoonlijke generositeit. De social media zijn niet allereerst de ruimte waar je jezelf presenteert maar waar je de ander iets geeft, vanuit een genereuze, gunnende grondhouding.

Dus als je nadenkt over je presentie in de social media stel je dan vooral deze vraag: Wat gééf ik? Jouw generositeit zal er toe leiden dat je ook veel ontvangt. Wat je deelt vermenigvuldigt zich.