spirituele vorming13. Spirituele vorming is New Age.

Heeft ‘spiritual formation’ niet alles te maken met oosterse mystiek, Boeddhisme of andere niet-westerse religies? Het is begrijpelijk als dat verband wordt gelegd. Woorden zoals meditatie, contemplatie, stilte, alleen-zijn en concentratie worden gemakkelijk in verband gebracht met niet-christelijke godsdiensten. Al snel is dan het idee dat het spreken hierover en het introduceren hiervan in de kerk uit een verkeerde bron komt.

Maar hier leven toch vooral ook misverstanden. Wie voor het eerst kennis maakt met bijvoorbeeld meditatie, kan dat snel associëren met bijvoorbeeld transcendente meditatie of zen-meditatie en eraan voorbij gaan dat meditatie al eeuwenoude wortels heeft in de christelijke traditie. In zijn algemeenheid heeft de meditatie in de christelijke traditie ook een heel andere betekenis dan in bijvoorbeeld het Boeddhisme. Christelijke meditatie is altijd: ruimte scheppen, niet voor de leegte, maar voor het spreken van God.

Er zijn beslist ook spirituele zaken en oefeningen die niet thuishoren in de context van de christelijke kerk zoals klankschalen of principes die het aanbidden van de natuur of het eigen ‘zelf’ bevorderen. Van belang is altijd om bij concrete zaken die zich in het kader van spirituele vorming aandienen te vragen naar de bijbelse basis ervan. Overigens moet dat niet op een biblicistische manier gebeuren in de trant van: ‘waar staat in de Bijbel dat ik 10 minuten stil zou moeten zijn’? Of: ‘Waar leert de Bijbel dat ik bij mijn concentratie op de aanwezigheid van de Heer moet letten op mijn ademhaling?’ Wat de christelijke kerk in een eeuwenlange en wereldwijde traditie beoefend heeft mag ook een eigen zeggingskracht hebben. Ook is het van belang om de waarde te erkennen van wat we ‘algemene openbaring’ noemen of de wijsheid die we in de schepping vinden. Die mag benut worden, ook als er geen bijbelse ‘bewijsteksten’ te leveren zijn.

4. Spirituele vorming is in strijd met de genoegzaamheid van de Schrift.

Is het wel goed om buiten de Bijbel om gebruik te maken van inzichten uit bijvoorbeeld de psychologie, de filosofie en de geschiedenis van de spiritualiteit? Uit deze bronnen wordt namelijk ook geput als het gaat om het doordenken en beoefenen van bijvoorbeeld de spirituele disciplines. Moeten we niet tevreden zijn met wat de Bijbel te zeggen heeft en daar uit bovenuit gaan?

De reactie hierop ligt grotendeels is lijn met die op de vorige kritiek. Daar kan aan toegevoegd worden dat in de Bijbel regelmatig gewezen wordt op het voorbeeld van de medechristenen. Paulus zegt onomwonden: ‘Volg dan mijn voorbeeld.’ Daarmee wijst hij in zekere zin een buiten-Bijbelse bron ter inspiratie aan.

Uiteraard is het voortdurend van belang dat in alles wat er over spirituele vorming wordt gezegd wel blijft doorkloinken dat de Schrift gezien wordt als Gods gezaghebbende spreken, ook over spirituele vorming!