Lectio Divina cirkelIn deze 100 dagen groei ik langzamerhand naar de gedachte toe dat het gebed het centrale en cruciale aanknopingspunt is voor de opbouw c.q. de ontwikkeling van de gemeente. Enkele gesprekken met mensen uit de Plantagekerk én het hoofdstuk van Sake Stoppels (in: ‘Voor de verandering’) over het gebed als als het ene nodige dat richting en houvast geeft te midden van de veelheid aan taken die een gemeente (een kerkenraad, een predikant) op zich af ziet komen. Enkele citaten geef ik nog graag door:

Het gebed is te zien als een cruciaal kristallisatiepunt van de spiritualiteit van een geoofsgemeenschap. (blz. 66)

Als we het () over gebed hebben, dan is de gedachte van de maakbaarheid ver weg. () Waarachtig gebed dwingt niets af, maar opent zich in alle kwetsbaarheid. Het gebed zet ook stil, nijvere handen worden gesloten of openen zich naar het licht. Als gebed al iets maakt, dan is het ruimte. (blz. 67)

Een biddende geloofsgemeenschap legt het zwaartepunt van haar bestaan buiten zichzelf. (blz. 68)

Dat vraagt om een cultuur van luisterend bidden. Dat betekent een omvorming van het verstaan van wat gebed is. Het gaat niet primair om God die luistert naar onze woorden, maar vooral om groeiende ontvankelijkheid voor wat van Godswege te verstaan wordt gegeven. (blz. 70)

Deze gedachtevorming en bezinning brengt mij ook weer terug bij Wat ik al lange tijd een erg belangrijke aanvliegroute voor hernieuwde spiritualiteit vind: de Lectio Divina. Maar nu wil ik deze Lectio Divina presenteren als een middeleeuws model voor 21e eeuwse spirituele gemeenteopbouw. Het model is in de 12e eeuw beschreven door de Kartuizer monnik Guigo II in een boekje met de titel: ‘De ladder van de monniken’ (Scala Claustralium).

  • Lectio (lezen): spirituele gemeenteopbouw begint altijd bij het zorgvuldig lezen van de Bijbel, het Woord dat van buiten komt en tot ons door wil dringen. De kerk zou weer een oefenplaats moeten zijn waar we, nu we in dit digitale tijdperk steeds meer gewend raken aan ‘scannend’ en dus oppervlakkig lezen, echt contact maken met wat er geschreven staat en met wat de Heer wil zeggen, zonder dat we daar meteen doorheen praten. Lezen dus, zorgvuldig lezen, zorgvuldig luisteren, een hernieuwde eerbied ontwikkelen voor dat wat van Godswege wordt gezegd en staat geschreven.
  • Meditatio (overwegen): spirituele gemeenteopbouw zoekt altijd naar de betekenis van Gods woorden voor het leven van de gemeente. In gezamenlijke overweging wordt onder leiding van de Heilige Geest gespeurd naar wat de Geest vandaag, in deze situatie, tegen ons, als gemeente wil zeggen. De Geest leidt ons door dit luisterproces heen in de waarheid zoals die vandaag klinkt.
  • Oratio (bidden): spirituele gemeenteopbouw is altijd een oefening in gebed: luisteren en vragen, smeken en klagen, belijden en beloven wisselen elkaar af. Daarbij is het bidden er niet primair op gericht dat God naar ons luistert, maar wij naar hem.
  • Contemplatio (aanschouwen): spirituele gemeenteopbouw heeft altijd als focus dat we ontvankelijk zijn voor de heilige en heerlijke aanwezigheid van God in ons midden. Gemeenteopbouw begint bij de rust en de verstilling in Gods tegenwoordigheid van Geest, aan de voeten van Jezus de Zoon waar niet doen maar zijn telt.

Misschien moet het nog Actio (in actie komen, in de praktijk brengen) of Participatio (meewerken met wat Gods Geest doet) aan toegevoegd worden. Want uiteraard draait het er niet om dat we ons naar binnen keren om daarin te blijven hangen. Maar zonder dat wordt het in elk geval niks. Dus daar moeten we dan eerst maar weer eens mee oefenen.