GeestvanPinksterenNiet alle Synoderapporten trekken evenveel aandacht. (Voor wie het nog niet wist: de Generale Synode vande GKV vergadert sinds 1 februari 2014.) Mijn aandacht werd getrokken door een klein rapportje over kerkmuziek en liturgie. In het lijstje op deze pagina kun je het vinden: Beleidsrapporten Synode 2014. En dit is een rechtstreekse link: Rapport Deputaten Liturgie en Kerkmuziek.

In het rapport wordt een passage gewijd aan het gebruik van liturgische formulieren. Lees maar even mee:

In de afgelopen tien jaar zijn de liturgische formulieren hertaald. Deputaten en synodes hebben daar veel energie in gestoken. Het resultaat is dat alle formulieren nu beschikbaar zijn in een eigentijds taalkleed. In diezelfde periode is het gebruik van de liturgische formulieren sterk afgenomen. De deputaten hebben dit specifiek onderzocht voor het huwelijksformulier. Een groot aantal kerken gebruikt dit formulier ongewijzigd. Andere kerken gebruiken zelfgemaakte formulieren of vrije teksten. De waarneming is dat dit ook bij de andere formulieren het geval is.

En even verder:

Voor de formulieren in de gereformeerde traditie is kenmerkend dat ze vaak ook een uitgebreid onderwijzend deel hebben. Dit onderwijs kan ook in andere bewoordingen gegeven worden. Ook dan kan de tekst van het formulier als bron of voorbeeld dienen. Voor het gebruik van de liturgische formulieren in deze tijd is het dienstig dat het nieuwe kerkboek dit onderscheid kort uitlegt in een introductie op de formulieren.

Kijk, dat is mooi. Ik merk ook dat in de lokale kerkelijke praktijk enerzijds al lang wat vrijer wordt omgegaan met de formulieren (en ik doe dat zelf ook in bescheiden mate) maar dat tegelijkertijd nog veel gedacht wordt dat formulieren ongewijzigd behoren te worden voorgelezen. Afspraak is tenslotte afspraak. Maar dat blijkt dus allemaal wat genuanceerder te liggen: in de praktijk al, maar nu ook in de kerkelijke afspraken.

Zo heb ik me vandaag, gestimuleerd door de richting die de synode nu ook expliciet gaat wijzen, vrij gevoeld om een onderwijzende tekst te schrijven voor de Avondmaalsviering van komende zondagmorgen, waarbij ik me heel direct aansluit bij de preek die ik dan eerder in de dienst heb gehouden. Die preek gaat over Filippenzen 4:8-9: “Ten slotte, broeders en zusters, schenk aandacht aan alles wat waar is, alles wat edel is, alles wat rechtvaardig is, alles wat zuiver is, alles wat lieflijk is, alles wat eervol is, kortom, aan alles wat deugdzaam is en lof verdient. Doe alles wat ik u heb geleerd en overgedragen, wat ik u heb verteld en laten zien. Doe het, en de God van de vrede zal met u zijn.”

Hier volgt de tekst van het onderwijs direct voorafgaand aan de Avondmaalsviering, gekleurd dus door noties uit de Filippenzenbrief.

ONDERWIJS VOORAFGAAND AAN DE AVONDMAALSVIERING

Instelling
Als gemeente van Christus gaan we nu het Avondmaal vieren. Dat doen we omdat Jezus ons deze maaltijd heeft gegeven om ons geloof in hem te versterken. In het evangelie lezen we daarover het volgende. Toen ze aten nam Jezus een brood, sprak het zegengebed uit, brak het brood en gaf de leerlingen ervan met de woorden: ‘Neem, eet, dit is mijn lichaam.’ En hij nam een beker, sprak het dankgebed uit en gaf hun de beker met de woorden: ‘Drink allen hieruit, dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat voor velen wordt vergoten tot vergeving van zonden. Ik zeg jullie: vanaf vandaag zal ik niet meer van de vrucht van de wijnstok drinken tot de dag komt dat ik er met jullie opnieuw van zal drinken in het koninkrijk van mijn Vader.’

Denken
Als we het Avondmaal vieren denken we aan iets en doen we iets. We dénken allereerst aan Jezus Christus. We richten onze gedachten op hem, de Zoon van God, die zijn leven voor ons gegeven heeft aan het kruis. We denken aan hem als onze Verlosser en redder, als onze Herder en Heiland, als de ware Wijnstok en het ware Brood uit de hemel. Ja, we schenken aandacht aan alles wat waar, edel, rechtvaardig, zuiver, lieflijk en eervol is als het gaat om Jezus. Hij is een verzoening voor al onze zonden én het is dankzij hem dat wij een nieuwe schepping mogen zijn, heilig voor God.

Doen
Als we het Avondmaal vieren dóen we ook iets. We staan op omdat we met Christus zijn opgestaan in een nieuw leven. En we komen in beweging om naar Christus toe te gaan want hij is altijd weer ons Begin en ons Einde. We eten een stukje brood om te proeven hoe genadig Jezus is die zijn lichaam voor ons gegeven heeft tot in de dood. En we drinken uit een beker omdat we geloven dat het bloed van Jezus voor ons vloeide. Dat is wat we doen als we Avondmaal vieren: we staan op, we komen in beweging, we eten een stukje brood en we drinken uit een beker.

Geest van verbondenheid
Wij geloven dat door dit doen heen de heilige Geest aan het werk is. Hij geeft ons deel aan alles wat we in Christus hebben. We ontvangen door de heilige Geest opnieuw het vertrouwen dat God het is die ons vergeeft en ons geneest en ons bevrijdt. Door de verbondenheid met de Geest mogen we samen een vergevende en genezende en bevrijdende gemeenschap vormen die groeit in eensgezindheid. Samen leren we al Avondmaal vierend te zeggen: “Het kennen van Christus Jezus, mijn Heer, overtreft immers alles. Omwille van hem heb ik alles prijsgegeven; ik heb alles als afval weggegooid. Ik wilde Christus winnen  en één met hem zijn.”

Gebed
Heilige Geest van God, maakt u ons één met Christus zodat we ons leven in hem vinden. Heilige Geest van God, maakt u ons één met elkaar zodat we verbonden zijn in geloof, hoop en liefde. Heilige Geest van God, geef dat we door ons opstaan en in beweging komen,door eten en drinken heen mogen merken hoe waar het is dat Jezus leven geeft, hij alleen. Heilige Geest van de Vader en de Zoon, troost ons, leid ons, vervul ons, en verheug ons met uw vrede. Amen.