Niet aan een set geloofsovertuigingen die ze hebben maar aan een set geloofspraktijken waarin ze participeren herken je christenen. Dat is een centrale gedachte die ik aan het doordenken ben. Een volgende stap in dat nadenken is de vraag naar het doel of de bedoeling (of: telos) van die praktijken. En dan moet het gaan over karaktervorming en het ontwikkelen van deugden.
Want het gaat in het beoefenen van praktijken niet om een soort moralistische gehoorzaamheid (je moet nu eenmaal regelmatig Bijbellezen, bidden of je hart openstellen voor iemand anders). Het gaat om het verlangen om te groeien in et goede leven. Dat goede leven is voorgedaan door Jezus. Of iets anders gezegd: Jezus is ons op de weg van het goede leven voorgegaan. Nu gaat het er niet om dat wij hem navolgen in de zin van hem na-doen. Het gaat erom dat we groeien, met een Paulinische uitdrukking, in Christusgelijkvormigheid.
Daarover nadenken brengt ons bij aandacht voor deugden. Deugden zijn (met een omschrijving van Pieter Vos in ‘Oefenen in discipelschap. De gemeente als groeiplaats van het goede leven’, blz. 28):
karaktereigenschappen of houdingen van waaruit je handelt en reageert, zoals moed, vriendelijkheid, geduld, trouw, wijsheid, vergevingsgezindheid, gastvrijheid.
Christelijke deugden hebben een eigen kleur. Ze houden verband met een eigen levenspraktijk, in overeenstemming met het evangelie en in navolging van Christus.
Bij het beoefenen van praktijken is het dus altijd belangrijk om de vraag te stellen: welke deugd, welke houding, welke karaktereigenschap hoop ik dat meer tot boei komt door het participeren in deze praktijk? En daarbij is een ‘praktijk’ (blz. 37):
een vorm van samenwerken met een bepaald doel dat door die praktijk gerealiseerd wordt. Een praktijk vindt plaats in een gemeenschap, met een zekere traditie. Door mee te doen aan een praktijk ontwikkel en verbeter je samen de deugden die nodig zijn om zo’n praktijk vorm te geven.
Als het gaat om deugden, ontdekte ik laatst dat die zich best in een grote populariteit mogen verheugen. Er bestaat zelf een ‘Deugdenproject’. Op de website www.deugdenproject.nl kun je als intro het volgende lezen:
Deugden zijn hip! Het Deugdenproject is een internationaal initiatief om deugden, goede eigenschappen, zoals eerlijkheid, geduld en respect, in het dagelijkse leven toe te passen. Kennelijk zijn deugden weer modern, of misschien wel hipper dan ooit, want je komt ze overal tegen: in kranten en tijdschriften, in tv programma’s en in uitspraken van mensen.
Doe me een deugd! Zo zou je misschien het hedendaagse levensgevoel kunnen samenvatten. Want we willen allemaal graag deugden. En laat de kerk nu een oefenplek zijn (of worden) waar mensen kunnen participeren in praktijken die deugden bevorderen!
Op bijgaande afbeelding zie je een omschrijving van de ‘deugd van de week’!
19/06/2015 op 16:45
Beste Jos,
Ik ben de laatste tijd veel aan het nadenken over goed en kwaad, goede eigenschappen versus je diepste schaduwkanten en over Licht en duisternis in de mens. Toen ik het boek de Taal van de Vrede las van Marshall Rosenberg (een aanrader) begreep ik pas echt goed wie Jezus is en was toen Hij hier op aarde leefde. Ik heb Hem ontdekt in mijn denken, doen, voelen en ervaren en daarnaast ervaar ik ook hoe snel mijn diepste schaduwkant (de duivel?) die mooie kant letterlijk overschaduwd! En hoe snel je daarin ook kunt blijven.
De mooie kant in mensen (deugden?) heeft God al voor onze geboorte in ons gelegd en deze Goddelijke gaven en – energie (Marshall) vertalen zich zoals ik er nu naar kijk in het Licht, in Jezus!
Het Licht van Kerst krijgt niet alleen betekenis in de geboorte van onze Heiland maar ook doet het een direct appel om die mooie kant van jezelf aan te spreken en er bewust voor te kiezen. Als er mensen in deze tijd roepen: als er dan een God is waarom grijpt Hij dan niet in, dan weet ik nu 1 ding zeker, Hij heeft al ingegrepen! Je hoeft alleen de keus maar te maken om vanuit Zijn Licht en Liefde te leven.
Deze bewustwording vraagt eerst een weg naar binnen, een onderzoek in jezelf en het herkennen dat je de prachtige Vrucht van de Geest bij je draagt! Het zit zelf in je! Dan pas kun je bewust echte relaties aangaan.
Dat is wat discipelschap voor mij vooral betekent: je hebt elke dag, elk moment een bewuste keuze te maken om vanuit het Licht vooral in verbinding met jezelf en in de relatie met de ander en je Heiland te staan.
Hartelijke groet,
Jannes Bouma
Coach & Mediator