Momenteel heb ik studieverlof. Dat betekent vooral: veel lezen. Het eerste boek is uit. Ik koos voor het recent verschenen boek van Alan Hirsch: 5Q. Reactivating the Original Intelligence and Capacity of the Body of Christ. Een meer dan boeiend boek! Ik heb ervan genoten.

Het boek gaat over de vijf bedieningen of gaven (in de vorm van personen) die door Paulus genoemd worden in Efeziërs 4:11-12: “En hij is het die ​apostelen​ heeft aangesteld, en profeten, evangelieverkondigers, ​herders​ en leraren, om de ​heiligen​ toe te rusten voor het werk in zijn dienst. Zo wordt het lichaam van ​Christus​ opgebouwd.” De boodschap van Hirsch is: de kerk van de 21e eeuw heeft een nieuwe reformatie (hij noemt het ook wel: recalibratie) nodig die erin bestaat dat we de kerk herinrichten volgens het paradigma, het DNA van de vijfvoudige bediening. Daarbij maakt Hirsch een een zinvol onderscheid tussen enerzijds personen die deze functie of rol of roeping hebben binnen de kerk en anderzijds de vijf dimensies van het kerk zijn die door deze begrippen worden opgeroepen.

Recalibratie

Dat levert stevige bezinning op in dit behoorlijk diepgravende boek. Voor mij is wel een vraag of de zwaarte van het paradigma dat door Hirsch wordt voorgesteld voor de recalibratie van de kerk gedragen kan worden door deze ene tekst in de brief aan de Efeziërs. Het is zonder meer waar dat deze vijfvoudige bediening een geweldig vruchtbaar uitgangspunt vormt (het hele boek is er het bewijs van) voor de herinrichting van de kerk, zodat die weer meer aan haar doel kan beantwoorden. Maar er wordt door Hirsch ook wel erg veel ‘ingelezen’. Dat is niet erg, want zo gaan we heel vaak om met de bijbel, helemaal als het gaat om de vraag hoe een kerk moet worden ingericht. Daar moeten ook altijd keuzes worden gemaakt en vormen en ideeën worden gevonden die in strikte zin niet bijbels zijn (niet helder voorgeschreven door de Bijbel) maar die toch zeker ook niet tegen de bijbel ingaan. In de gereformeerde traditie is daar het drievoudige ambt van predikant, ouderling en diaken een goed voorbeeld van.

Een belangrijke gedachte van Hirsch is dat het zo slecht gaat met de kerk in zijn algemeenheid omdat er slechts twee van de vijf bedieningen in de loop van de eeuwen het volle pond zijn gaan krijgen (de herder en de leraar) ten koste van de apostel, de profeet en de evangelist. Terwijl het vijfvoud juist de bedoeling heeft om een holistische, evenwichtige en door God bedoelde inrichting van de kerk te bieden, met het oog op haar missie in deze wereld.

APEST

Als Hirsch de APEST-functies (Apostle, Prophet, Evangelist, Shepherd, Teacher) beschrijft, zijn dit de kernthema’s die hij verbindt aan elk van de vijf afzonderlijk (een wat losse vertaling van de aandachtspunten die Hirsch noemt op blz. 99-112):

Apostel:

  • Het christendom uitbreiden
  • In beweging blijven als beweging
  • Focus houden op de missie
  • Een schaalbare organisatie ontwerpen
  • Dichtbij het theologische DNA van kerk zijn blijven
  • Bij de visie blijven
  • Het evangelie planten door nieuwe kerken en nieuwe vormen te creëren
  • Ondernemerschap cultiveren
  • Een gezond bovenlokaal netwerk in stand houden
  • In de volle breedte van de beweging eenheid én diversiteit cultiveren
  • Het organi(satori)sche systeem van het kerk zijn gezond houden
  • Mensen mobiliseren om hun functie te vervullen

Profeet:

  • Gerichtheid op God handhaven
  • Voelen wat God voelt
  • De ontmoeting met God zoeken (via oor, oog, mond en hart)
  • De kerk houden bij de heiligheid die God vraagt
  • De kerk voortdurend herinneren aan Gods verbondsliefde
  • Oproepen tot bekering
  • Waarheid spreken oog in oog met menselijke macht en machtsmisbruik
  • Gevoeligheid blijven ontwikkelen voor geestelijke strijd
  • Onderscheiden tussen ware en valse aanbidding (afgoderij)
  • Zich sterk maken voor gerechtigheid en barmhartigheid
  • Oproepen tot heilig leven
  • Urgentiebesef wakker houden
  • De kerk als tegencultuur demonstreren
  • Een lerende houding ontwikkelen door voortdurende kritische vragen te stellen

Evangelist:

  • Communiceren
  • Reactie uitlokken
  • Een uitnodigende cultuur ontwikkelen
  • De boodschap van de beweging verspreiden
  • Zorgdragen voor culturele relevantie
  • De boodschap op een treffende manier verwoorden
  • De toegevoegde waarde van kerk zijn laten zien
  • Aan kerk-‘branding’ doen
  • De individuele benadering waarderen
  • Katalyserend getuigen
  • Mensen werven om het evangelie te verkondigen

Herder:

  • Het beleven van de gemeenschap verrijken
  • Sociale verbinding ontwikkelen
  • Geloofwaardig samenleven bevorderen
  • Het lichaam van Christus beschermen
  • Genezing en heelheid bevorderen en faciliteren
  • Sjaloom aanmoedigen
  • Voorvechter zijn van inclusiviteit en omhelzing
  • Assisteren bij discipelschapsprocessen
  • Mensen tot bloei brengen
  • Het huisgezin van God als familie cultiveren
  • Ontwikkelen van een rijke en liefhebbende gemeenschap

Leraar:

  • Wijsheid en begrip inbrengen
  • Het ontwikkelen van visie op deze wereld
  • Liefde voor de heilige Schrift cultiveren
  • Zorg dragen voor het theologische gesprek
  • Inspiratiebronnen voor leerprocessen ontwikkelen
  • Denken en leven integreren
  • Ideeën overdragen
  • De traditie ontwikkelen
  • Een cultuur van een leven lang leren ontwikkelen

Samen toe groeien naar Christus

Dat deze thematiek me momenteel speciaal aanspreekt, heeft er mee te maken dat we in de Plantagekerk ervoor gekozen hebben om ons te laten leiden door een bijbels motto dat (vooral) is ontleend aan Efeziërs 4:15: ‘Samen volledig toe groeien naar Christus die alles in allen is’. Als we dit bijbelse motto gebruiken is het wel de bedoeling dat de hele context van Efeziërs 4:1-16 mee klinkt. Het lijkt mij daarom heel vruchtbaar om in de praktijk te gaan onderzoeken of het mogelijk is om dat ‘volledig toe groeien naar Christus’ (er staat letterlijk: ‘in alle opzichten’) heel direct te verbinden met die vijfvoudige bediening die enkele verzen eerder wordt genoemd.

Alan Hirsch wordt niet moe te benadrukken dat alles in de kerk op Christus gericht moet zijn (blz. 21):

Christianity is Christ-focused, Christ-defined, and Christ-led, or it is not Christ-ianity.

De vijfvoudige bediening kreeg ook in het leven van Jezus vorm en inhoud,m op volmaakte wijze zelfs: hij is de volmaakt Apostel, hij is de volmaakte Profeet, hij is de volmaakte Evangelist, hij is de volmaakte Herder, hij is de volmaakte Leraar! Als christenen samen (in de kerk) willen toe groeien naar deze Christus, ligt het heel erg voor de hand om de volledigheid daarvan te zoeken juist in deze vijfvoudige bediening.

Dat is het grote gelijk van dit meer dan relevante boek van Alan Hirsch voor de kerk van de 21e eeuw. Lezen dus dit boek. Of in elk geval (want er zijn ook wel andere bronnen waar je dit verhaal, in wat minder diepgaande en uitgebreide vorm kunt vinden, bijvoorbeeld bij Mike Breen in zijn ‘Een cultuur van discipelschap’) aan de slag gaan in de praktijk met deze vijf bedieningen of gaven vanuit vragen als:

  1. Waarin herken ik mij zelf het meest (leg de opsomming die je hierboven vindt er naast): Apostel, Profeet, Evangelist, Herder, Leraar?
  2. Wie vervullen in jouw kerk de verschillende rollen (ook al zijn die niet geformaliseerd in ambten of taken)?
  3. Hoe krijgen de apostolische, de profetische, de evangeliserende, de pastorale en de lerende dimensies ruimte en inhoud in jouw gemeente? Welke dimensies zijn onderontwikkeld?

Kijk ook hier: