Wie de ontwikkelingen en trends in het kerkelijke leven in Nederland een beetje bijhoudt, ziet momenteel in elk geval twee belangrijke ontwikkelingen.

Er is enerzijds beduidend meer aandacht voor charismatische vernieuwing van de kerk. De There is More-conferenties georganiseerd vanuit het Evangelisch Werkverband getuigen ervan. Daarnaast de bloei van de vernieuwingsbeweging New Wine. En misschien moeten we De Laatste Reformatie ook bij deze stroom van vernieuwing rekenen. Alle nadruk valt op de gaven van de heilige Geest en hoe de Geest vandaag door die gaven heen werkt, gaven van genezing en profetie in het bijzonder.

Anderzijds is er ook een brede meer contemplatieve vernieuwing van de kerk gaande. Monastieke pioniersplekken schieten als paddenstoelen uit de grond. Veel christenen en kerken zijn op zoek naar meer stilte en rust, en vinden die in kloosters. Er is een hang naar eenvoud en gebed, ritme en contemplatie. En voor je het weet verschijnt er wéér een kloosterglossy.

Verschillend?

Zijn dit nu twee heel verschillende bewegingen? Of zijn ze met elkaar verbonden? De verschillen vallen op als je de contemplatieve en de charismatische beweging plaatst in een rijtje van zes door Richard Foster in zijn boek Eén Bron zes stromen onderscheiden stromingen:

  • De contemplatieve beweging, met haar nadruk op biddend leven.
  • De charismatische beweging, met haar nadruk op leven uit de Geest.
  • De heiligingstraditie, met haar nadruk op integer en ongedeeld leven.
  • De beweging voor sociale gerechtigheid, met haar nadruk op bewogen leven.
  • De evangelische traditie, met haar nadruk op leven vanuit de Schrift.
  • De holistische beweging, met haar aandacht voor leven dat geheel in dienst staat van God en zijn Koninkrijk.

Deze opsomming geeft de veelkleurigheid van het werk van de Geest aan, de vele manier waarop spiritualiteit vorm en inhoud kan krijgen in het leven van mensen en kerken.

Heilige Geest

Toch zie ik nu vooral ook even een diepe verbinding tussen de charismatische vernieuwing en de contemplatieve vernieuwing. In beide stromingen gaat het om aandacht voor de heilige Geest die werkt, vandaag en concreet, in mensen en in kerken. Die ene Geest doet dat op verschillende manieren.

Is de contemplatieve vernieuwing er niet een die vooral past bij mensen met een introvert karakter? En is de charismatische vernieuwing er niet een die vooral past bij extraverte mensen?

Nog weer anders gezegd: zouden we de charismatische vernieuwing niet kunnen zien als een uit-bundig werken van de Geest van Jezus en de contemplatieve vernieuwing als een in-bundig werken van de Geest?

En zoals altijd: beide zijn waardevol. Beide laten iets zien van het veelkleurige werk van de heilige Geest van Jezus Christus.

Die verbinding op dieper niveau tussen charismatische en contemplatieve vernieuwing (die op het eerste gezicht behoorlijk van elkaar verschillen in hun uitingsvormen) kwam ik op het spoor toen ik kennis maakte met Simeon de Nieuwe Theoloog (949-1022), een theoloog die ook in de binnenkort te verschijnen vertaling van een Zweeds boek een belangrijke rol speelt: Vol van de Geest. Hoe de Heilige Geest het dagelijks leven verrijkt van Peter Halldorf.

Ik ben het boek aan het lezen omdat ik bij de presentatie ervan op woensdag 25 april 2018 er een korte reflectie op mag geven. Ik zie uit naar die dag. Het is een dag die zal helpen, denk ik, om de verbinding tussen charismatische en contemplatieve vernieuwing meer te leren zien. Ik geef overigens direct toe dat ik meer een hang naar het contemplatieve (vaak stil en eenvoudig) dan naar het charismatische (vaak lawaaiig en druk) heb. Dus ik zal vooral de waarde van dat contemplatieve benadrukken.

Maar ik haast me om te zeggen dat er al allerlei dwarsverbanden zijn. Wie charismatisch zoeken naar profetische woorden bijvoorbeeld, kiezen er vaak voor om dat in een sfeer van stilte te laten gebeuren. En het verstaan van Gods stem blijkt niet alleen een charismatische maar ook een contemplatieve gave-uiting te zijn. En zelf mocht ik een bijdrage leveren aan een New Wine-cursus over Luisterend Bidden in de vorm van informatie over de typische contemplatieve vorm van Bijbellezen die Lectio Divina heet.

Alles komt zoals altijd samen in Jezus. In de woorden van Peter Halldorf:

In Jezus van Nazaret schuilt het antwoord op het geheim van de Geest. Dit geldt zowel voor het leven van de Kerk als voor het persoonlijke leven van een christen. In Hem vallen het contemplatieve en charismatische leven van de christelijke gemeente samen.