Eén van de bewegingen die gaande is in christen zijn en kerk zijn vandaag is die van een nadruk op ‘overtuigingen’ naar een nadruk op ‘praktijken’ (lees hier meer: Geloven in praktijken). Die beweging illustreer ik nu even in de titel van deze blogpost door enerzijds te spreken over ‘Heidelbergse leerregels’ en anderzijds ‘Galilese leefregel’.

Met die ‘Heidelbergse leerregels’ duid ik op het gegeven dat in de gereformeerde kerkelijke traditie altijd veel nadruk heeft gelegen op de belijdenisgeschriften en hun leerstellige inhoud. Overtuigingen over God, mens en wereld staan in die belijdenisgeschriften centraal (hoewel de Heidelbergse Catechismus zeker ook elementen bevat die meer thuishoren bij de categorie ‘leefregel’, bijvoorbeeld als het gaat om de bespreking van het gebed).

Leefregels

Met ‘Galilese leefregel’ wil ik een een specifieke uiting van de categorie ‘leefregel’ in beeld brengen. Een leefregel, veelal monastiek, is een korte of langere tekst die tot uitdrukking brengt hoe iemand vorm wil geven aan een dagelijkse praktijk van concreet leven met God. Voorbeelden ervan zijn de Regel van Benedictus en de Rule of Life van de Northumbrian Community. De aanduiding ‘Galilese leefregel’ is voor zover ik kan zien nog niet in gebruik, en daarom introduceer ik die uitdrukking nu graag. Ik doel met de ‘Galilese leefregel’ op de Bergrede van Jezus die we vinden in het Evangelie volgens Matteüs hoofdstukken 5 tot en met 7.

Mijn stelling is: wat voor christen zijn en kerk zijn vandaag vóór alles nodig is, is terugkeer (van leerregels) naar een leefregel (bewust even niet het meervoud ‘leefregels’ omdat dat snel de suggestie kan wekken dat het gaat om ‘regels waar we ons aan moeten houden’). Het gaat me erom dat we de Bergrede herontdekken als dé leefregel die Jezus ons geeft om dagelijks concreet in praktijk te brengen (als soort van ‘monnik in de wereld‘) wat het betekent om aan hem toegewijd te zijn.

Terug naar Galilea

De Galilese leefregel dus. De toevoeging Galilese gebruik ik om deze leefregel te onderscheiden van vele andere leefregels en uiteraard ook omdat Jezus zijn Bergrede hield in Galilea (Matteüs 4:12 en 23). Van fundamenteel belang is ook dat Jezus na zijn opstanding zijn leerlingen uitdrukkelijk uitnodigt om opnieuw naar Galilea te gaan (Matteüs 28:10). Zij doen dat ook daadwerkelijk: ‘De elf ​leerlingen​ gingen naar Galilea, naar de berg die ​Jezus​ hun had genoemd’ (Matteüs 28:16). En het kan niet anders of Jezus bedoelt op dit moment terug te verwijzen naar de Bergrede in Galilea als hij zijn leerlingen oproept nieuwe leerlingen te maken en hen te ‘dopen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest’ (Matteüs 28:19, een verwijzing naar Matteüs 3:16-17 waar over de doop van Jezus wordt verteld) en ‘hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat ik jullie opgedragen heb’ (een verwijzing naar Matteüs 5-7, de Bergrede).

De afgelopen tijd heeft zich de intuïtie dat we terug moeten gaan naar de Bergrede als we verder willen komen in christen zijn en kerk zijn vandaag steeds dieper bij mij genesteld. Dat is ook de achtergrond van de cursus die ik ga geven in de vijftigdagentijd van Pasen tot Pinksteren (en waar je hier alles over kunt lezen: Cursus De Bergrede). Ik hoop dat de cursus er op een of andere manier aan bij gaat dragen dat we de Bergrede herontdekken als kern van christen zijn en kerk zijn in deze tijd. Is de Bergrede niet te veel in de marge terecht gekomen? Zijn we niet teveel met leerregels bezig geweest terwijl we ons onvoldoende hebben afgevraagd of daar nu echt de kern zit?