Je bent een mooi mens – Les 3: Vrede

Luister deze les als podcast:

Ik denk niet dat heel veel mensen me zullen tegenspreken als ik zeg dat stress misschien wel volksziekte nummer 1 is. In onze snelle wereld van materialisme, hard werken, verkilling en een overvloed aan informatie, hebben steeds meer mensen er last van. Het lijkt wel of we geen grip meer hebben op ons eigen leven. We laten ons leven door werk, verplichtingen en geld.

Dit resulteert dan in een verkeerd omgaan met de prioriteiten van ons leven, zodat we gespannen raken: onze agenda’s zijn overvol en we komen niet toe aan ons zelf, aan onze spirituele groei, aan onze familie, aan onze vrienden en bekenden. Relaties komen in de knel, het werk is niet leuk meer, we zijn druk, druk, druk, maar we zijn eigenlijk nog meer moe, moe, moe.

En weet je wat zo mooi is? Het evangelie wijst ons hier een weg! Juist als we luisteren naar de boodschap van Jezus, worden we geholpen om onze moeiten en problemen en kwalen onder ogen te zien. Misschien zouden we wel veel gezonder en minder gestrest zijn als we het evangelie van Jezus ons leven lieten beheersen en als we zijn boodschap ook in de praktijk zouden brengen. Heel veel ziektes en kwalen zijn vandaag de dag stress-gerelateerd. Daarom is het belangrijk om te luisteren naar Jezus die tegen ons zegt (Johannes 14:27):

‘Ik laat jullie vrede na; mijn vrede geef ik jullie, zoals de wereld die niet geven kan.’

In deze les gaan we proeven wat vrede is. Ik verbind het met drie verlangens die we als mensen hebben. We verlangen naar

verzoening (te midden van conflict),
rust (te midden van stress),
heelheid (te midden van gefragmenteerdheid).

Verzoening te midden van conflict

We hebben niet alleen last van stress, we hebben ook last van conflicten, gebroken relaties, ruzies, onopgeloste vetes die maar doorwoekeren en ons ziek maken. Als Jezus tegen ons zegt ‘Mijn vrede geef ik jullie’ dan moeten we daar misschien wel in de eerste plaats aan denken. En misschien eerst ook nog één stap dieper: we hebben ook een conflict met God.

De Bijbel zegt dat ons meest diepe probleem is dat we van nature met onze rug naar God toe staan. Of anders gezegd: de wereld was in het begin één, een paradijs, waar mensen en God samen wandelden in de tuin. In de verste verte geen conflict, alleen maar harmonie. Maar als we nu om ons heen kijken, zien we iets heel anders. We zien oorlogen, volken die elkaar naar het leven staan. We ervaren onveiligheid. En nog dichterbij huis: heel veel van ons kunnen zo de naam noemen van iemand met wie ze een conflict hebben, van iemand waarmee het contact is verbroken. Al onze boosheid, woede, agressie – het staat in schril contrast met de oorspronkelijke harmonie.

Het Bijbelse verhaal over die harmonie, het scheppingsverhaal, begint met deze woorden (Genesis 1:3):

‘En God zei: er moet licht komen. En er was licht.’

En volgens mij kun je het ook zo zeggen, om het totaalplaatje in één keer te zien:

‘En God zei: er moet vrede komen. En er was vrede.’

Want vrede is niet zozeer dat er géén oorlog is. Vrede is hoe God het samenleven tussen hem en mensen en tussen mensen onderling bedoeld heeft. Vrede is de shalom van God: liefdevolle verhoudingen, oprechte verbondenheid, een stukje paradijs op aarde. Waar is dat paradijs gebleven?

De woorden van Jezus over de vrede die hij geeft staan in de context van hoofdstukken 14 tot 16 van het Johannesevangelie. Daarin worden de afscheidsgesprekken van Jezus weergegeven. Hij staat op het punt om verraden te worden, gekruisigd en gedood om daarmee verzoening te bewerkstelligen in het conflict tussen God en mensen. Hij staat klaar om de kloof tussen de hemel en de aarde te overbruggen.

Als Paulus daar later op terug kijkt, omschrijft hij het zo (Efeziërs 2:13-14):

‘Maar nu bent u, die eens ver weg was, in Christus Jezus dichtbij gekomen, door zijn bloed. Want hij is onze vrede, hij die met zijn dood de twee werelden één heeft gemaakt, de muur van vijandschap ertussen heeft afgebroken.’

Vrede als vrucht van de Geest is dus allereerst: verzoening, nieuwe verbondenheid met God, verbinding maken met mensen.

Verlangen naar vrede houdt in dat je de confrontatie aangaat met de boosheid en de agressie die in je is, dat je de confrontatie aangaat met de realiteit van conflicten en ruzies die er zijn in je leven, dat je ook de confrontatie aangaat met de vraag hoe goed het is tussen jou en God. En ik gebruik bewust dat woord confrontatie, hoewel dat een beetje op gespannen voet staat met het woord vrede. Maar we leven nu eenmaal in een wereld waarin vrede niet zonder meer voorhanden is, zoals in het paradijs, maar waar de vrede terugveroverd moet worden. Vrede is niet een woord waar je vrijblijvend hooggestemde gedachten over kunt koesteren. Vrede is de verzoening die er is dankzij Christus en die de heilige Geest aan ons wil uitdelen. Maar dan moeten we onze handen wel opendoen…

Rust ervaren te midden van stress

Vrede ervaren we dus als ons verlangen naar verzoening wordt vervuld. Maar vrede is nog meer. Vrede is ook de vervulling van ons verlangen naar rust. Vaak is er zoveel onrust in ons, zoveel rusteloosheid. Ons innerlijk wordt gedomineerd door bezorgdheid en angst en gespannenheid. We ervaren veel stress en onbalans en ontevredenheid. Heeft het evangelie daar ook een boodschap aan? Of kunnen we met deze problemen alleen terecht in lifestylemagazines?

Ik maakte laatst even kennis met het Magazine Flow. Dat is een tijdschrift voor vrouwen die graag wat meer tijd voor zichzelf willen, die op zoek zijn naar authenticiteit en rust, die het leven net anders willen aanpakken en nuchtere en praktische oplossingen zoeken voor dat overvolle (maar leuke!) bestaan. Dit lifestylemagazine werkt met vier waarden: ‘Simplify your life. Feel connected. Live mindfully. Spoil yourself.’ Vertaald in het Nederlands: ‘Vereenvoudig je leven. Voel je verbonden. Leef bewust. Verwen jezelf.’

Ongetwijfeld levert het veel rust en ontspanning op als je volgens deze waarden gaat leven. Maar ik zou toch een radicaal andere suggestie willen doen als je ontevreden bent met hoe het nu gaat, als je je opgejaagd en gestrest voelt. Deze suggestie: kom bij Jezus en laat hem tegen je zeggen: ‘Mijn vrede geef ik jou, zoals de wereld die niet geven kan.’

Jezus zet in deze uitspraak zijn vrede en de vrede van de wereld tegenover elkaar. Nu kan dat begrip wereld verschillende betekenissen hebben. Heel negatief: de boze en slechte wereld. Veel positiever, zoals we dat in die bekende Bijbeltekst (Johannes 3:16) tegenkomen: ‘God had de wereld zo lief dat hij zijn enige zoon heeft gegeven…’. Ik denk dat het Bijbelse woord ‘wereld’ vaak ook heel dicht aanligt tegen wat wij vandaag de ‘cultuur’ van onze samenleving zouden noemen, het patroon van de heersende waarden en normen waardoor we ons bewust of onbewust laten leiden. De ‘wereld’ kan zeker wel een bepaalde vorm van vrede en rust geven. Maar Jezus beweert dus dat hij een andere vrede te bieden heeft, een vrede die dieper gaat. Jezus verbindt dat ook met het werk van de Geest , belangrijk ook omdat het gaat over vrede als vrucht van de Geest (Johannes 14:26):

‘Later zal de pleitbezorger, de heilige Geest die de Vader jullie namens mij zal zenden, jullie alles duidelijk maken en alles in herinnering brengen wat ik tegen jullie gezegd heb.’

De vrede die Jezus geeft heeft dus te maken met alles wat hij gezegd heeft. Heel zijn boodschap over het koninkrijk, over Gods verlangen naar een nieuwe wereld met nieuwe mensen, over geloof, hoop en liefde, over rust voor mensen die ongerust zijn en soms de moed verliezen, over troost en over vergeving en genezing – heel die boodschap komt mee als Jezus zegt: ‘Mijn vrede geef ik jou, zoals de wereld die niet geven kan.’ Dat klinkt ook mee als we daar nog een andere uitspraak van Jezus mee verbinden (Matteüs 11:28):

‘Kom naar mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal ik jullie rust geven. Neem mijn juk op je en leer van mij, want ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zullen jullie werkelijk rust vinden, want mijn juk is zacht en mijn last is licht.’

Daarom zeg ik het nog maar een keer: durf het eens aan met Jezus als je vermoeid bent en rusteloos, gespannen en gestresst. Kies ervoor om tijd met hem door te brengen. Kom tot rust bij hém. ‘Feel connected!’

Heelheid te midden van gefragmenteerdheid

We doen nog één stap in onze ontdekkingen rond vrede. We hebben gezien dat vrede te maken heeft met het ervaren van verzoening te midden van conflict en met rust te midden van stress. Maar vrede heeft ook nog te maken met het ervaren van heelheid te midden van gefragmenteerdheid. Het bijbelse shalom heeft er ook mee te maken dat de dingen heel zijn. Shalom staat tegenover chaos, tegen over een leven dat uiteengevallen is in fragmenten, allemaal losse stukjes, en het lukt niet meer om de boel bij elkaar te houden.

Herken je dat? Een leven in fragmenten? Je gaat het zien als je bijvoorbeeld ontdekt hoezeer onze cultuur erop gericht is om een scheiding aan te brengen tussen privé en publiek. We worstelen er vaak mee dat we ons in verschillende rollen verschillend moeten gedragen: bijvoorbeeld als moeder in het gezin, als vrouw van je man, als dochter van je ouders, als leidinggevende op je werk, als gezellige vriendin van je vriendinnen, als gelovige. Onze identiteit is in vele stukjes uit elkaar gevallen. We ervaren soms een scheiding tussen de wereld van de zondag en maandag, tussen de wereld van onze baan en de wereld thuis, de wereld van ons verleden en van ons heden, de wereld van de wetenschap en de wereld van geloof, de wereld van mijn ik en de wereld van het ons.

Hoe vind je te midden van die chaotische wirwar, te midden van zoveel onverbondenheid een centrum, een soort middenstip van waaruit je heel je leven kunt beleven en telkens opnieuw op weg kunt gaan?

Jezus zegt: ‘Mijn vrede geef ik je.’ Ik geloof dat zijn vrede de heelheid is waar we naar hunkeren. Jezus als de middenstip van ons leven, waar je steeds naar terug kunt gaan om het hem weer te horen zeggen: ‘Mijn vrede geef ik je, zoals de wereld je die niet geven kan.’ Dit is Jezus’ antwoord op onze hunkering naar heelheid, Jezus’ antwoord als we al die mozaïeksteentjes van ons leven bij elkaar proberen te leggen en er maar geen geheel meer van kunnen maken.

Jezus’ vrede

Zo komt het samengevat hier op neer: als we vragen naar verzoening, als we reiken naar rust, als we hunkeren naar heelheid, kortom als wij verlangen naar vrede, dan komt Jezus naar ons toe en zegt: ‘Mijn vrede geef ik jullie.’

Lees nu ook nog wat er staat in Johannes 20:19-22. Probeer het mee te maken. Verwonder je erover dat je erbij mag komen staan en dat Jezus ook over jou heen blaast en deze woorden spreekt: ‘Ik wens je vrede. Ontvang de heilige Geest.’

Op de avond van die eerste dag van de week waren de leerlingen bij elkaar; uit angst voor de Joden hadden ze de deuren op slot gedaan. Jezus kwam in hun midden staan en zei: ‘Vrede zij met jullie!’ Na deze woorden toonde Hij hun zijn handen en zijn zij. De leerlingen waren blij omdat ze de Heer zagen. Nog eens zei Jezus: ‘Vrede zij met jullie! Zoals de Vader Mij heeft uitgezonden, zo zend Ik jullie uit.’ Na deze woorden blies Hij over hen heen en zei: ‘Ontvang de heilige Geest.’

Oefeningen

Hoe kunnen we ons deze vrede eigen maken? Hoe kunnen we het werk van Gods Geest ervaren die bezig is om ons karakter zo te vormen dat we mensen worden met een hart vol vrede? Hopelijk zijn de volgende drie oefeningen daarbij behulpzaam.

1. Bid om vrede

Ik herinner je op dit moment aan het gebed dat ik aangereikt heb in Les 0 van deze cursus. Bid je het dagelijks? Bid in elk geval ook om de vrede van Christus. Want het gebed is de plek waar je tot rust komt bij de Heer en waar hij zijn vrede en zijn zegen wil uitdelen. ‘Jezus, uw vrede in mij!’

2. Zie jezelf als vredestichter

Als je in een situatie terecht bent gekomen waarin het spannend is, er is een conflict of een dreigend conflict, vraag je dan af: Hoe kan ik op dit moment vredestichter zijn? En geloof in deze belofte van Jezus: ‘Gelukkig de vredestichters, want zij zullen kinderen van God genoemd worden’ (Matteüs 5:9).

3. Wees vergevingsgezind

Vrede heeft alles te maken met vergeving. We mogen geloven dat Jezus Christus onze zonden aan het kruis bracht. Dat brengt verzoening met zich mee. Maar ook verandering. Als de Geest aan het werk is, ga je merken dat je een steeds groter verlangen krijgt om mensen die je iets hebben aangedaan te vergeven. Oefen je in de vrede door vergevingsgezind te zijn. En je zult het ervaren: ‘Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren’ (Filippenzen 4:7).

Citaten om over na te denken

Span u in om door de samenbindende kracht van de vrede de eenheid te bewaren die de Geest u geeft. – Paulus in Efeziërs 4:3
Doe alles wat ik u heb geleerd en overgedragen, wat ik u heb verteld en laten zien. Doe het, en de God van de vrede zal met u zijn. – Paulus in Filippenzen 4:9
Waar in vrede wordt gezaaid, brengt gerechtigheid haar vruchten voort voor hen die vrede stichten. – Jakobus in Jakobus 3:18
Een vredesverdrag wordt altijd medeondertekend door God. – Jiddisch gezegde
Vrede is een kind dat glimlacht als je ernaar kijkt. – Toon Hermans
Een minuut geduld kan tien jaar vrede betekenen. ■ Gezegde uit Griekenland

Reflectievragen

Geef een eigen omschrijving van wat jij verstaat onder vrede.
Lees Johannes 14:23-31 en Johannes 20:19- 23. Wat leer je in deze gedeelten over de vrede van Christus? Hoe verhouden liefde, vergeving en de heilige Geest zich tot de vrede die Jezus geeft?
We worden door Jezus allemaal opgeroepen om vredestichters te zijn (Matteüs 5:9). Ken jij een vredestichter? Ben jij een vredestichter? Waaraan herken je vredestichters?
Zoek de zeven Psalmwoorden op die je hieronder vindt en lees ze een voor een hardop en met liefdevolle aandacht voor.
In de les wordt met deze drieslag gewerkt: vrede is de vervulling van het verlangen naar 1. verzoening (temidden van conflict), 2. rust (temidden van stress) en 3. heelheid (temidden van gefragmenteerdheid). Hoe zie je de drie genoemde problemen terug in je eigen leven?
Hoe kun je de volgende vier waarden c.q. aandachtsvelden van het magazine Flow christelijk vertalen? Hoe hangen ze samen met de Bijbelse vrede? ∙ Simplify your life ∙ Feel connected ∙ Live mindfully ∙ Spoil yourself
Kies een van de citaten hierboven om langer over na te denken en ergens op te schrijven.

Liefde: vijf meditaties

1

Bijbelgedeelte: Galaten 5:13-26

Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede…
Galaten 5:22

Vrucht van de Geest: vrede
Geef vrede, Heer, geef vrede! Wie verlangt er niet naar vrede? Want er kan zoveel onvrede in je leven zijn. Dingen die je boos maken. Mensen die je dwars zitten. Situaties in je eigen leven en in deze wereld die onrust geven. Tekortkomingen die als een last op je drukken. Het houdt je allemaal weg bij de vrede van God. En dan is daar ook nog de drukte van je leven, de stress van hard werken en veel dingen moeten doen: een bron van frustratie. Wat is het goed om dan te beseffen dat de Geest er is en dat hij vrede in je hart wil geven. ‘Vrede voor jou!’ Dat is wat Jezus tegen je wil zeggen. En hij blaast over je heen. Zo gaat de Geest waaien. ‘Vrede voor jou!’

Vader, Zoon en Geest, God van vrede, uw vrede zoek ik. Geef dat ik uw mag vinden

2

Bijbelgedeelte: Johannes 14:25-31

Ik laat jullie vrede na; mijn vrede geef ik jullie, zoals de wereld die niet geven kan. Maak je niet ongerust en verlies de moed niet.
Johannes 14:27

Mijn vrede geef ik jullie
Wat een ongelooflijk mooie en krachtige woorden spreekt Jezus hier. Vrede: dat is het nieuwe begin. Vrede: dat is het nieuwe leven van Gods koninkrijk. Vrede: dat is de sjaloom van God die op ons neerdaalt door de heilige Geest. En ik moet direct denken aan die krachtige woorden uit het Oude Testament, de woorden van de priesterzegen, woorden die opgestuwd worden naar een hoogtepunt: ‘De HEER zegent u en beschermt u, de HEER doet het licht van zijn gelaat over u schijnen en is u genadig, de HEER wendt u zijn gelaat toe en geeft u vréde.’ Sjaloom is dat God ons het goede gunt: het goede leven, het leven uit genade, het onbezorgde leven omdat hij er altijd helend bij is.

Heer, uw vrede wil ik graag ontvangen. Niet de vrede die deze wereld lijkt te geven, maar uw hemelse vrede.

3

Bijbelgedeelte: Jesaja 52:7-10

Hoe welkom is de vreugdebode
die over de bergen komt aangesneld,
die vrede aankondigt en goed nieuws brengt,
die redding aankondigt en tegen Sion zegt:
‘Je God is koning!’
Jesaja 52:7

Vreugde, vrede, verlossing

Vrede is veel meer dan de afwezigheid van oorlog en conflict. Bijbelse vrede heeft alles te maken met de vreugde van de boodschap van redding door God. Vrede ervaren betekent dat je tot je door laat dringen dat God een verlossende God is en dat hij koning is. Vrede is dat je te midden van alle gebrokenheid in het bestaan hier op aarde tot de ontdekking komt dat er heelheid is als de Heer in het centrum van je leven staat. Ons zo vaak gefragmenteerde leven krijgt een nieuwe heelheid als we ons laten aanspreken door deze vreugdeboodschap: ‘God heeft je verlost. Christus is je koning!’

God van verlossing en vreugde, breng uw vrede in mijn leven.

4

Bijbelgedeelte: Filippenzen 4:1-9

Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren.
Filippenzen 4:7

Vrede ervaren
Als we alles overgeven aan God, onze zorgen en onze gedachten en onze gevoelens, dan wordt dat beloond met het ervaren van de vrede van God. Dat gaat ons verstand te boven. Maar het is wel waar: als we leeg worden van alles wat ons soms zo mateloos bezig houdt, komt er ruimte voor Gods vrede. Dat zal ook effect hebben op ons hart en onze gedachten: ons voelen en ons denken worden dan gericht op Christus. Hij draagt er zorg voor dat ons denken en ons gevoel van Gods vrede worden doordrenkt. Ken je die vrede? Ken je die rust die dat met zich mee brengt? Vaak kennen we het niet. Maar er is de belofte dat wie vrede zoekt, Christus vindt.

Heer onze God, daal met uw vrede af in mijn hart en mijn gedachten, zodat alles in mij wordt bewaard in Jezus Christus.

5

Bijbelgedeelte: Jesaja 32:15-20

Mijn volk zal wonen in een oase van vrede,
een veilige woonplaats,
een oord van ongestoorde rust.
Jesaja 32:18

Wonen in een oase van vrede
Als je verlangt naar het ervaren van de vrede als vrucht van de Geest, concentreer je dan op Gods beloften over de vrede. Jesaja profeteert over veiligheid, over rust en over een oase van vrede. Dat is precies wat we nodig hebben te midden van de onveiligheid, de onrust en de chaos van de woestijn. Als je daarbij stil staat, hoeveel onvrede er eigenlijk in je leven is, in de vorm van rusteloosheid en bezorgdheid, is het heerlijk om je te richten op de belofte van vrede. In het overdenken van de woorden van deze belofte kun je al een oase-moment ervaren: ‘Ik mag bij Jezus ervaren dat ik in een oase van vrede ben, een veilige woonplaats, een oord van ongestoorde rust.’ Proef je er iets van? Voel je de zachte bries van de Geest?

Heer Jezus, wilt u zelf mijn vrede zijn? Laat me wonen bij u.