Luister de preek als podcast:
1
Lieve mensen, ik dacht: laat ik deze laatste preek eens beginnen met een paar ‘Wist je dat…’-vragen. Gewoon, omdat dat misschien wel past bij dit moment.
Wisten jullie dat…
(1) … de titel van deze preek die ik nu ga houden ook de titel was van de intredepreek? ‘Jezus is zeg maar echt mijn king’? (Wie waren erbij, bij die eerste preek zondagmiddag 17 maart 2013?)
(2) … taal zeg maar echt mijn ding is? (Ik hou van taal, van woorden, vooral van woorden die een brug slaan tussen het evangelie en het gewone leven. En ik denk dat die liefde voor taal voor mij alles te maken heeft met Jezus, die het Woord van God is.)
(3) … Paulien Cornelisse een boek met die titel schreef in 2009: ‘Taal is zeg maar echt mijn ding’. En dat iemand anders – Johannes van de Bank in 2011 – vervolgens het boek ‘Jezus is zeg maar echt mijn King’ schreef? (Ik heb deze titel dus tot mijn grote spijt niet zelf bedacht.)
(4) … het episcopaat van paus Franciscus bijna precies samenvalt met mijn predikantschap hier in de Plantagekerk? (Hij startte op 13 maart 2013, ik op 17 maart 2013; zoals bekend overleed hij afgelopen 21 april.)
(5) … dat Paus Franciscus vaak heeft gezegd dat we niet in ‘een tijdperk van verandering’ maar ‘een verandering van tijdperk leven’?
2
Kijk, twaalf jaar is op het geheel van de geschiedenis natuurlijk niet een heel lange periode. Toch speelde en speelt er wel heel erg veel in deze tijd. We zien allemaal wat er gebeurt in Amerika, in Rusland, in China. We zien dat de democratie wordt uitgehold. We zien oorlogen die maar doorduren. We zien enorm ingrijpende ontwikkelingen op het gebied van AI, van de wereldhandel, van defensie en veiligheid, van de politiek die steeds verder polariseert. Allemaal ontwikkelingen die we ons twaalf jaar geleden eigenlijk maar nauwelijks konden voorstellen.
Weet je wat me de laatste tijd begon op te vallen? Een woord dat steeds weer opduikt: ‘macht’. Al die ontwikkelingen lijken te maken te hebben met macht. Dat woord klinkt op het eerste gehoor niet positief. We denken dan al snel aan: machtspolitiek, machtswellust, machtsmisbruik, machtspelletjes, machtsvertoon.
En terwijl we dat allemaal voor onze ogen zien gebeuren, voelen we ons: on-macht-ig en macht-eloos. En misschien ook wel: bang en boos.
Wat moeten we hiermee, in de kerk? Wat betekent kerk zijn in zo’n verandering van tijdperk? Moet er vanuit de kerk een profetische stem klinken? Of moet de kerk zich vooral bijbels en pastoraal herbronnen?
Toen paus Franciscus een keer sprak over dat we niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk leven, zei hij dit (even in eigen woorden vertaald):
“De christelijke leer is geen gesloten systeem. Ze leeft. Ze ademt. Ze heeft een gezicht: Jezus Christus. Hij is geen starre waarheid, maar een lichaam dat beweegt en groeit, met een huid die zacht is. Vernieuwing van de kerk vraagt geen nieuw actieplan, maar diep wortelen in Christus en je laten leiden door zijn Geest.”
3
En zo kom ik bij die bekende uitspraak van Jezus aan het slot van het Matteüs-evangelie. Deze woorden wil ik aan het einde van mijn predikantschap hier in de Plantagekerk nog één keer laten klinken. “Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde.”
Het Matteüs-evangelie is de voorbije twaalf jaren mijn lievelings-evangelie geworden. Misschien wel vooral vanwege de Bergrede in hoofdstuk 5 tot 7, dat visioen van Jezus over het koninkrijk van God, die droom van Jezus over Gods nieuwe wereld
De laatste maanden ben ik steeds scherper gaan zien hoe belangrijk het is om Jezus te kennen als Koning. Want daar gaat het evangelie ten diepste over: dat God weer Koning wordt in Jezus! Dat is de samenvatting van het goede nieuws: dat Jezus de nieuwe Koning is. En dat Hij dat op zijn manier is, anders dan we gewend zijn als we in de wereld om ons heen kijken. Ik heb het de voorbije twaalf jaren wel vaak over het koninkrijk gehad, maar heb me onvoldoende gerealiseerd dat een koninkrijk niet kan zonder een Koning.
En hier aan het einde van het evangelie van Matteüs maakt Jezus het nog eenmaal volkomen duidelijk. “Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde.” Dat betekent dat Hij zegt: Ik ben Koning. Want macht en koningschap zijn in de bijbel onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Zeker is het ook belangrijk om Jezus te kennen als profeet, als priester, als vriend, als verlosser, als gekruisigde, als opgestane, als doper met de heilige Geest. Maar dat begint allemaal bij dit ene: dat Hij Koning is.
En ik geloof dat we in onze huidige tijd meer dan ooit Jezus moeten leren kennen en liefhebben als Koning. In een tijd waarin er zo heel veel spanning is rond alles wat met macht te maken heeft, is het belangrijk om niet over elkaar heen te buitelen met onze meningen en oplossingen en zorgen, maar om stil te worden en te luisteren naar die stem die zegt: “Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde.”
4
Maar wat is eigenlijk ‘macht’? Macht is het vermogen om anderen te beïnvloeden, zodat hun gedachten en gevoelens en gedrag veranderen. Macht is invloed. Macht is veranderkracht. En nu kun je twee soorten macht onderscheiden en ze kunnen allebei positief of negatief worden ingezet.
Je hebt aan de ene kant macht die dwingt. Dit is de macht die wordt uitgeoefend door druk of controle, dat je iemand dwingt te doen wat jij wilt. Positief kan dat gaan om ouders die hun kind opvoeden, een overheid die via wetten zorgt voor orde en recht, een docent die structuur geeft aan een klas en zo een veilige leeromgeving creëert. Negatief kan dat gaan om een dictator die een heel volk onderdrukt, een kerk die gehoorzaamheid afdwingt door te dreigen, een partner in een relatie die de ander controleert en manipuleert door emotionele chantage. Dat is dwing-macht.
Je hebt aan de andere kant macht die definieert. Dit is de macht, die vaak onzichtbaar is, die bepaalt wat als waar of goed, als normaal of gewenst geldt. Het is de macht van woorden, beelden, overtuigingen en verhalen. De macht van gewoontes die we hebben en we weten soms eigenlijk niet zo goed waarom. De macht waardoor bepaalde groepen in de samenleving minder kansen krijgen. De macht van de commercie en de social media. De macht waardoor je denkt: het zal mijn tijd wel duren, er verandert toch niks. De macht van onuitgesproken normen waar je je wel aan moet houden. En ook de onzichtbare kwade machten.
Waar de dwing-macht vaak gekoppeld is aan concrete mensen die die macht uitoefenen, is de definieer-macht meer mentaal: een manier van denken, verwachtingspatronen, gewoontes.
En we voelen nu denk ik wel aan: macht is overal. Sterker nog: we hebben zelf ook allemaal macht. Het kan een goede invloed zijn, maar eerlijk is eerlijk, vaak is er ook kwade invloed. Het is niet helemaal voor niks dat we bij het woord macht eerder negatieve associaties hebben dan positieve.
Maar nu terug naar die stem die klinkt: “Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde.”
Omdat ik weet dat het Jezus is die het zegt, vertrouw ik erop dat het hier om positieve macht gaat, Gods veranderkracht. Niet de macht zoals we die in de wereld vaak zien, macht die mensen kleineert of domineert of naar beneden haalt. Maar macht die mensen ruimte geeft, die verbinding maakt, die veiligheid schept, die vreugde geeft.
De macht van Jezus wordt gekleurd door door zachtmoedigheid, nederigheid, barmhartigheid, door liefde, waarheid en genade. Het is de macht van de open hand, niet van de gebalde vuist. En als we in onze wereld macht zien zonder die kleur van Jezus, de macht van de gebalde vuist, dan weten we: dit is gecorrumpeerde macht. Hier worden muren gebouwd en geen bruggen. Hier wordt angst gezaaid en geen vrede.
5
Nog één keer: “Mij is alle macht gegeven, op aarde zoals in de hemel.”
En dan zou je kunnen denken: dan kunnen wij dus met de armen over elkaar gaan zitten, want Híj heeft alle macht. Of sterker nog, je zou kritisch of zelfs cynisch kunnen zeggen: ‘Als U dan zo machtig bent op aarde en in de hemel, waarom is het hier op aarde dan zo’n zootje? Waarom doet U daar niets aan? Dat Koninkrijk van U, wordt dat nog wat?’
En precies dan worden we verrast door wat Jezus vervolgens zegt: “Ga dus op weg!”
Voel je wat hier gebeurt? Jezus kiest ervoor om zijn macht uit handen te geven en in onze handen en harten te leggen. Dat zou een aardse machthebber, die werelds omgaat met macht, nooit en te nimmer doen: macht delegeren, macht aan anderen toevertrouwen, macht afstaan.
Maar in het koninkrijk van God, dat koninkrijk van kwetsbaarheid en genade, ontmoeten we een God die macht uit handen durft te geven. God wil kwetsbaar zijn in Jezus, weerloos. Iemand noemde dat eens: de weerloze overmacht van God. Zijn macht is écht anders dan wereldse macht. De macht van Jezus is geen brute macht, geen dominante macht, geen manipulatieve macht. Het is weerloze overmacht – macht die in kwetsbare mensenhanden wordt gelegd en in kwetsbare mensenharten wordt uitgestort.
Dat noemen we in het christelijk geloof de heilige Geest. De zachte macht van Jezus in ons.
“Ga dus op weg.” Om wat te doen? Om andere mensen, wie we ook maar tegen komen, kennis te laten maken met de Koning en zijn macht.
Laten we daarom, allemaal op onze eigen door God gegeven plek, hier in Zwolle, in Emmeloord, of waar we ook wonen, werken, leven –
laten we
uit alle macht vrede stichten in plaats van haat zaaien,
uit alle macht omarmen in plaats van oordelen,
uit alle macht dienen in plaats van heersen,
uit alle macht recht doen in plaats van wegkijken,
uit alle macht zegenen in plaats van vervloeken,
uit alle macht bruggen bouwen in plaats van muren metselen,
uit alle macht genade en vrede uitdelen als volgelingen van Jezus.
Want Hij zegt:
“Mij is alle macht gegeven
op aarde zoals in de hemel
Ga dus op weg
want mijn macht
ligt in jullie handen
mijn macht
is in jullie harten uitgestort.”
Zo wil Jezus alles nieuw maken.
Gespreksvragen
- Wat roept het bij jou op als je hoort: “Jezus is Koning”? En waarin merk je in je leven iets van zijn koningschap?
- Welke vormen van ‘macht’ herken jij in je eigen leven, positief of negatief? Ben je je bewust van de invloed die jij op anderen hebt?
- De preek maakt onderscheid tussen ‘dwingende’ en ‘definiërende’ macht. Welke van deze vormen zie jij het meest om je heen, bijvoorbeeld op je werk, in je gezin of in de media?
- Wat betekent het voor jou dat Jezus zegt: “Mij is alle macht gegeven”? Maakt dat je rustig? Kritisch? Hoopvol? Waarom?
- De preek spreekt over ‘weerloze overmacht’. Wat begrijp jij onder die woorden? Kun je een moment noemen waarop jij Gods zachte macht hebt ervaren?
- Jezus vertrouwt zijn macht toe aan ons: “Ga dus op weg.” Op welke plek in jouw leven voel jij een roeping of uitnodiging om namens Hem op weg te gaan?
- Welke van de zinnen uit de preek (bijvoorbeeld “uit alle macht vrede stichten…”) raakte jou het meest? Waarom juist die?
- Wat zou er veranderen in jouw omgeving als jij meer zou handelen vanuit Jezus’ manier van macht: liefdevol, zacht, nederig?
- Hoe kunnen we als gemeente samen een geloofsgemeenschap zijn waarin mensen verbinding, veiligheid en vreugde ervaren?
- Wat neem jij persoonlijk mee uit deze preek voor de komende weken? En wat zou je samen met anderen willen gaan doen of verdiepen?
Geef een reactie