Stil, mijn ziel, wees stil: Les 14

14 Jezus zien

Deze les gaat ook weer over het Jezusgebed (in les 15 ronden we dit onderwerp af). Ik kies in deze les voor een verdieping aan de hand van een icoon.

14.1 Icoon van de Heilige Drie-eenheid

Ik wil je verder meenemen in de wereld van het Jezusgebed door middel van een icoon. Iconen spelen in de Oosterse orthodoxie een belangrijke rol. Het zijn geen beelden om te aanbidden maar vensters die het licht van Gods werkelijkheid doorlaten. Hieronder zie je de beroemdste Russische icoon van de Heilige Drie-eenheid, geschilderd door de bekende iconenschilder Andrej Roebljov (rond 1430).

De icoon beeldt het verhaal van Genesis 18 uit, waar verteld wordt over Abraham die drie mannen ontmoet die hij gastvrij ontvangt. Al heel vroeg zag de christelijke kerk in die drie mannen of engelen de Drie-eenheid: Vader, Zoon en Heilige Geest. In het midden zien we de Zoon: Jezus Christus. De bruine kleur staat voor zijn aardse menselijkheid, het blauw voor de hemelse werkelijkheid. Rechts in beeld zien we de Heilige Geest. Het groen staat voor zijn vernieuwende werk. De Geest en de Zoon zijn beide gericht op de engel links in beeld die de Vader voorstelt. De wat onbestemde kleur van zijn kleed staat wellicht voor zijn onzienlijkheid.

Neem nu wat tijd om aandachtig naar de icoon te kijken en laat je raken door wat je ziet:

14.2 Jezusgebed in icoonvorm

De al eerder aangehaalde monnik Benoît Standaert ontdekte al kijkend naar deze icoon dat het Jezusgebed erin terug te herkennen is. De beweging die door de icoon heen gaat, valt samen met de beweging van het Jezusgebed.

‘Heer Jezus Christus’. Alleen door de Geest kunnen we zeggen dat Jezus Heer is. We moeten bij de Geest beginnen. Onze aandacht wordt al kijkend allereerst getrokken naar de engel rechts in beeld, die de Heilige Geest verbeeldt. De Geest is gericht op de engel in het midden: Jezus Christus. Hij staat centraal in deze icoon.

‘Zoon van God’. Op zijn beurt is Jezus gericht op de Vader, de engel links in beeld. Johannes 1:18: “De enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft hem doen kennen.” God de Vader is de bron van alle leven.

‘Ontferm u over mij’. Uiteindelijk concentreren we ons op het (lege) midden van de icoon. In die open ruimte word ik uitgenodigd om deel te nemen aan de verbondenheid die er is tussen Vader, Zoon en Geest. We zien daar een beker die staat voor het lijden van Jezus waardoor hij ons Gods ontferming heeft laten zien en ervaren.

14.3 Christus ademen

In de oude kerkelijke traditie bestaat ook de uitdrukking ‘respirare Christus’: Christus ademen. In het centrum van het Jezusgebed, die dus ook een duidelijke trinitarische inhoud heeft, staat Christus. Zijn naam Jezus vormt de kern van het gebed. Het Jezusgebed kan daarom ook eenvoudig bestaan in het ademen van de naam van Jezus.

Jaren geleden zei een ernstige zieke vrouw tegen mij: ‘het lukt me niet meer om te bidden’. Ze kon haar gedachten niet meer goed ordenen en dacht dat bidden daarmee ook onmogelijk was geworden. Toen deelde ik met haar dit eenvoudige inzicht: alleen het noemen van de naam Jezus is al gebed. Alles wat we nodig hebben is in zijn naam te vinden: genade, zekerheid, geloof, liefde, kracht. aanwezigheid, genezing, vergeving, vrijheid, verlossing.

Jezus ademen. Dat is uiteindelijk de kern van het Jezusgebed. We leven slechts op de adem van zijn stem.

Reflectievragen

Neem nu wat tijd om deze vragen te beantwoorden:

• Wat zie jij als je kijkt naar de icoon? Wat valt je op? Wat raakt je?
• Is jouw kijk op de rol van de adem in je gebedsleven veranderd door deze en eerdere lessen?

Oefening

Neem ook bij deze les weer tijd om het bidden van het Jezusgebed (of met een andere gebedszin) te oefenen. Maak een keuze hoeveel tijd je daaraan wilt besteden met behulp van de stilte-audio’s:

4 minuten | 8 minuten | 15 minuten | 20 minuten

Je kunt ook weer een lectio divina-oefening doen in de Oefenruimte lectio divina. Kies daar, als je dat wilt, zelf ook een lied uit om met volle aandacht naar te luisteren.

Inspirerend citaat

Een mooie uitspraak van Corrie ten Boom deze keer:

Als de mens luistert, spreekt God.
Als de mens gehoorzaamt, handelt God.
Als de mens bidt, geeft God kracht.

Verdieping

Ter verdieping bij deze les twee filmpjes.

• Ik heb veel geleerd van de benedictijner monnik Benoît Standaert. Leo Feijen heeft in zijn Kloosterserie met hem gesproken. Via onderstaande video kun je nader met hem kennis maken: Benedictijn Benoît Standaert (Kruispunt kloosterserie 2008).

• Hieronder kun je het tweede webinar van de cursus terugkijken. Het ging over het Jezusgebed en de stilte.

Tenslotte

De komende les 15 zal de laatste over het Jezusgebed zijn. Vanaf les 16 zal het centrerende gebed het hoofdonderwerp worden. Dat is bidden met maar één woord.