Kijken naar de Heer – les 1
1 Ooh, wat mooi!
1.1 Inleiding
Een hele cursus over één Bijbeltekst… Als je daarmee bezig gaat, is het verstandig om die tekst uit je hoofd te leren. Neem daar eerst even wat tijd voor, en herhaal de tekst regelmatig zolang je met deze cursus bezig bent.
Wij allen die met onbedekt gezicht
de luister van de Heer aanschouwen,
zullen meer en meer door de Geest van de Heer
naar de luister van dat beeld worden veranderd.
Als je deze woorden zo van buiten leert (neem daar echt even de tijd voor), zullen ze ook via je hoofd afdalen in je hart. Ze zullen gaan rondzingen in je denken en in je innerlijk. Zo zullen ze van binnenuit je gedachten en je gevoelens gaan beheersen. En ik hoop dat je steeds meer door die woorden raakt gefascineerd.
De woorden fascineren mij in elk geval al een lange tijd. Dat heeft met twee dingen te maken. In de eerste plaats vind ik deze woorden uitermate boeiend omdat ze gaan over de luister van de Heer, over de glorie van Christus. En dat is het allermooiste, het allergrootste en het allergeweldigste wat je je kunt voorstellen: de schitterende uitstraling van Jezus Christus, zijn ultieme aantrekkelijkheid! Daar gaat het in dit eerste deel van de cursus in het bijzonder over.
Maar ik noem ook de tweede reden waarom ik dit zo’n fascinerende tekst vind: het gaat er over een veranderingsproces! Daar verlang ik naar, voor mezelf maar ook voor de kerk van Jezus.
- Hoe veranderen kerkgangers in discipelen of leerlingen?
- Hoe veranderen lauwe christenen in vurige christenen?
- Hoe veranderen onaantrekkelijke kerken in vitale kerken?
Dat soort vragen is heel belangrijk, en de Bijbel heeft er wat over te zeggen.
Er is uiteraard ook van alles aan het veranderen. Er wordt wel eens gezegd dat het enige wat gelijk blijft het feit is dat alles verandert. Dat zie je allereerst in de wereld om je heen: door de komst van internet bijvoorbeeld, en alle nieuwe mogelijkheden die daarin meekomen, is onze manier van communiceren radicaal anders geworden. Of als je werkt in een bedrijf of op een school, dan weet je dat je van het ene veranderingsproces in het andere terecht komt.
Maar ook in de kerk is er van alles aan het veranderen. Heel veel plaatselijke kerken zijn bezig met processen om een meer eigentijdse of missionaire kerk te worden met beter bijvoorbeeld jeugdwerk en een vernieuwend cursusaanbod. Of alle kaarten worden gezet op de vernieuwing van de liturgie van de zondagse diensten.
Maar is dat nu de verandering waar het in de kerk van Jezus Christus werkelijk om zou moeten gaan?
Ik geloof dat 2 Korintiërs 3 vers 18 ons de Bijbelse sleutel aanreikt voor echte, gééstelijke verandering, voor de verandering van mensen. Een verandering die kan betekenen dat jij van een vreugdeloze christen een vreugdevolle christen wordt, of dat jij van een ongeduldig iemand tot een geduldig iemand wordt. Die verandering kan betekenen dat jij eerst helemaal voor jezelf leefde en daarna een dienstbaar mens wordt of dat je eerst maar nauwelijks interesse had voor Gods woorden en daarna iemand wordt die erg enthousiast is over de boodschap van het evangelie.
Over dat soort veranderingsprocessen gaat het als we ons verdiepen in de boodschap van 2 Korintiërs 3 vers 18. Want die tekst wijst de weg naar die echte diepgaande geestelijke verandering. De boodschap van deze woorden probeer ik in deze cursus open te leggen in drie stappen.
- Stap 1 gaat over ‘de luister van de Heer’ (les 1 en 2 van de cursus).
- Stap 2 gaat over: ‘met onbedekt gezicht aanschouwen’ (les 3 en 4 van de cursus).
- Stap 3 gaat over: ‘meer en meer worden veranderd’ (les 5 en 6 van de cursus).
1.2 De luister van de Heer
Nu kan ik me voorstellen dat je denkt: ‘De luister van de Heer, wat moet ik me daar nou helemaal bij voorstellen? Wat is dat eigenlijk?’ Ik wil eerst proberen die luister in beeld te brengen door een aantal woorden te noemen die in de Bijbel gebruikt worden voor het woord dat er in de taal van de Bijbel staat.
In het Hebreeuws van het Oude Testament is dat kabod (spreek uit: kavoot), en in het Grieks is dat doksa. We gaan kijken hoe die woorden vertaald worden in het Nederlands, omdat we daardoor ook een beetje beter proeven wat er mee bedoeld wordt.
Dat Hebreeuwse woord kabod heeft als eigenlijke eerste betekenis: zwaar, gewichtig. Over de priester Eli, die we in het Oude Testament tegenkomen, wordt gezegd dat hij een ‘oud en zwaar’ man was (1 Samuël 4:18). Dat woord zwaar is daar dus de vertaling van kabod. Daarin proeven we iets van de letterlijke betekenis van dat woord, dat in de Bijbel meestal vertaald wordt met luister of glorie of heerlijkheid: het betekent dat iets zwaar is, gewichtig, indrukwekkend, dat iets indruk maakt. Dat zijn allemaal betekenisaspecten die meeklinken.
Het woord wordt op andere plaatsen ook vertaald met: de majesteit van God (Exodus 24:15-18), de aanwezigheid van God (Exodus 29:43) of de glorie van God (Psalm 57:12).
En als de herders ’s nachts in het veld zijn – we stappen over naar het Nieuwe Testament, waar dat woordje doksa wordt gebruikt – bij de geboorte van Jezus in diezelfde nacht, dan omstraalt hen ‘de heerlijkheid des Heren’ (Lucas 2:9, NBG 1951). Dat is de doksa van God. In de NBV 2004 staat het zo: ‘Ze werden omgeven door het stralende licht van de Heer.’ Het woord wordt ook wel vertaald met grootheid van God (Johannes 1:14), de verhevenheid van God, maar ook met nabijheid van God (Romeinen 3:23).
Als het dus in 2 Korintiërs 3 vers 18 gaat over de luister (doksa) van de Heer, dan gaat het over alles waarin onze Heer groot is, en indrukwekkend en zwaar en gewichtig en verheven en nabij, met een geweldige uitstraling!
Ik noem al die verschillende woorden expres (lees ze nog eens een keer) omdat wij taal nodig hebben om hierover te kunnen denken. We hebben taal nodig om er met elkaar over te kunnen spreken. Het is belangrijk dat we onze woordenschat uitbreiden, willen we werkelijk aandacht kunnen geven aan de luister van de Heer. Daarom reik ik ook nog zeven uitdrukkingen aan die telkens opnieuw onder woorden proberen te brengen waar het in de luister van de Heer om gaat:
- zijn heilige schoonheid;
- zijn transformerende uitstraling;
- zijn krachtige aantrekkelijkheid;
- zijn ontzagwekkende nabijheid;
- zijn genadige indrukwekkendheid;
- zijn huiveringwekkende aanwezigheid;
- zijn adembenemende grootheid.
Neem nu even de tijd om deze zeven uitdrukkingen te ‘proeven’. Wat roepen ze op aan beelden, gedachten en gevoelens?
1.3 Heer-lijke ontmoetingen
Ik kies nu ook nog een andere weg om meer zicht te krijgen op de luister van de Heer. Dat doe ik door in de Bijbel op zoek te gaan naar ontmoetingen van mensen met God waarbij ze zijn heerlijkheid zien. Ik geef drie voorbeelden van Heer-lijke ontmoetingen: mensen die de luister van de Heer hebben gezien en die daardoor geraakt zijn en veranderd. Er is in hun leven echt iets gebeurd toen ze de luister van de Heer zagen!
Mozes
Ik begin bij Mozes. In Exodus 33 wordt het verhaal vertaald van Mozes en God die met elkaar in gesprek zijn (lees nu voor jezelf eerst Exodus 33 en 34). Mozes wordt daar ook een vriend van God genoemd. In Exodus 33 vers 11 staat: ‘De HEER sprak persoonlijk met Mozes zoals een mens met een ander mens spreekt’. In de NBG 1951 stond daar: ‘En de HERE sprak tot Mozes van aangezicht tot aangezicht, zoals iemand spreekt met zijn vriend.’ Dus Mozes kende die intieme omgang met God. En je zou zeggen: dat is al heel veel! En toch zegt Mozes op een gegeven moment: ‘HEER God, ik vind het geweldig om in verbondenheid met u te mogen leven, maar ik wil méér!’
En dan vraagt hij aan God: ‘Laat mij toch uw majesteit zien’ (Exodus 33:18). In de taal van 2 Korintiërs 3 vers 18: ‘Laat mij toch uw luister zien, Heer!’ En God zegt dan tegen Mozes zoveel als: ‘Mozes je vraagt te veel. Als ik jou mijn luister laat zien, dan zul je dood op de grond neervallen. Niemand kan mij zien en in leven blijven.’ Toch laat God vervolgens wel iets van zijn luister zien. Hij toont als het ware de achterkant van die luister.
In Exodus 34 vers 5 staat: ‘De Heer daalde neer in een wolk, hij kwam naast Mozes staan.’ Dat moet je je eens voorstellen! De heerlijke, machtige, indrukwekkende God komt náást Mozes staan! En hij roept de naam HEER uit. Exodus 34 vers 6: ‘De HEER ging voor hem langs en riep: de HEER, de HEER, de God die liefdevol is, genade, geduldig, trouw en waarachtig…’ Zo roept God zijn naam uit en zo laat God zijn luister zien. De luister van de HEER blijkt dus nauw samen te hangen met de naam van de HEER!
En Mozes begint ervan te stralen! Want als hij een tijdje later de berg afkomt, dan zien de Israëlieten hem. Mozes heeft het zelf nog niet in gaten, maar zijn gezicht glansde doordat hij met de Heer had gesproken, zijn gezicht glansde omdat hij de luister van de Heer had gezien (Exodus 34:29-35)! Kijken naar de luister van de Heer heeft dus een geweldig effect op Mozes.
Ezechiël
Het tweede voorbeeld is dat van Ezechiël. Hij is een van de profeten van God uit het Oud Testament. Hij krijgt een visioen als hij geroepen wordt om profeet te zijn: ‘Dit is wat ik zag, een stormwind, komend uit het Noorden, een grote gloeiende kolkende wolkenmassa, een vuur van bliksemflitsen en daar middenin zag ik iets dat glansde als witgoud. In het midden van het vuur zag ik iets dat leek op een viertal wezens. Zo zagen ze er uit…’ (Ezechiël 1:4-5). En dan volgt er een heel uitgebreide beschrijving van de luister van de Heer (lees nu heel Ezechiël 1). Aan het eind van vers 28 wordt het zo samengevat: ‘Dit was de aanblik van de stralende verschijning van de HEER.’ Dus Ezechiël ziet de luister van God. ‘Dit was de aanblik van de stralende verschijning van de Heer…, en toen ik alles zag, wierp ik me voorover op de grond.’ Dat is eigenlijk alles wat je nog kunt doen als je de luister van de Heer ziet: voorover vallen op de grond. Ezechiëk deed het. Hij was tot in het diepst van zijn wezen geraakt door het zien van de overweldigende grootheid, de onvoorstelbare uitstraling van de HEER.
Petrus, Jacobus en Johannes
Als derde voorbeeld nog een verhaal uit het Nieuwe Testament. Ik hoop trouwens dat je zelf in de Bijbel op zoek gaat naar nog meer van deze Heer-lijke ontmoetingen, op zoek naar mensen die ook het voorrecht ontvangen om de luister van de Heer te zien. Want als de luister van de Heer echt zo belangrijk is, als wij alleen maar écht diepgaand kunnen veranderen door te kijken naar de luister van de Heer, dan is het dus ook heel belangrijk dat we de luister van de Heer leren kennen. Bijvoorbeeld door daarover in de Bijbel te lezen en heel die lijn te volgen die door de Bijbel heen loopt, die lijn waarop telkens weer de heerlijkheid van God, die luister van de Heer zichtbaar wordt voor mensen die hem zoeken, voor mensen aan wie God zich openbaart.
En die lijn zien we nu ook nog in Matteüs 17 (lees nu Matteüs 17:1-9) waar we lezen over Jezus die met drie van zijn leerlingen de berg op gaat: Petrus, Jacobus en Johannes. Ze komen op de hoge berg waar ze alleen zijn. En dan staat er: ‘Voor hun ogen veranderde Jezus van gedaante, zijn gezicht straalde als de zon en zijn kleren werden wit als het licht’ (Matteüs 17:2). Daar staat Jezus in al zijn hemelse luister, in al zijn heerlijke uitstraling. En de leerlingen zijn onder de indruk. Het heeft grote gevolgen voor hun leven, want zij zien de luister van de Heer!
Het licht schijnt
Dus zo zien wij de luister van die Heer door de Bijbel heen. En als wij vandaag de dag als christenen van het nieuwe verbond de luister van God willen zien, de heerlijkheid van de HEER zoals die aan Mozes en Ezechiël en anderen verscheen, dan moeten wij kijken in het gezicht van Jezus Christus! Daar zien wij de luister van de HEER. Dat staat in 2 Korintiërs 4 vers 6, niet zover bij 2 Korintiërs 2 vers 18 vandaan dus:
De God die heeft gezegd:
‘Uit de duisternis zal licht schijnen,‘
heeft in ons hart het licht doen schijnen
om ons te verlichten met de kennis van zijn luister,
die afstraalt van het gezicht van Jezus Christus.
Dus als je de luister van God wilt zien, als je er van onder de indruk wilt komen, als je door de Heilige Geest in een veranderingsproces wilt worden gebracht, kijk Jezus dan in de ogen! En laat Jezus jou in de ogen mogen kijken!
Reflectievragen
- Welk Bijbelwoord uit het bovenstaande heeft je in het bijzonder aangesproken. Waar komt dat door?
- Is er een gebied in jouw leven waar je graag verandering zou willen zien? Welk gebied is dat? Omschrijf het voor jezelf nauwkeurig. En houd dit gedurende de cursus steeds in gedachten.
Opdrachten
- Schrijf 2 Korintiërs 3 vers 18 drie keer langzaam op papier uit, zodat je alle woorden tot je door kunt laten dringen. Draag het briefje de komende tijd bij je.
- Lees de les nog een keer rustig en aandachtig door met het gebed dat je de ogen van je hart (nog) meer mogen opengaan voor de luister van de Heer.
