Stil, mijn ziel, wees stil: Les 5

5 Lees aandachtig

Intro

Deze cursus ontstond in de tijd tussen Pasen en Pinksteren. Een tijd om vanuit je geloof in de opgestane Heer te verlangen naar de vervulling met zijn Geest! Bidden speelt daarin een heel belangrijke rol. Je volgt deze cursus omdat je verlangt naar groei in gebed. Hopelijk is dat wat je in de tijd van God ontvangt: groei en verdieping van je gebedsleven.

Een deelnemer schreef mij: “Hartelijk dank dat je deze cursus met ons wilt delen. Ik kom op adem, vind vrede en mijn ziel terug. God geeft op zijn tijd en manier wat we nodig hebben. Hoe wonderlijk mooi.” Ik hoop dat dat ook jouw ervaring is! Via de button hieronder kun je naar een korte video kijken ter bemoediging.

In deze vijfde les gaan we verder met het ontdekken van wat lectio divina is. Centraal staat de eerste stap: het lezen (lectio).

5.1 De eerste stap: lezen

Lezen dus, dat is de eerste stap in de lectio divina. Lezen om de tekst echt goed tot je door te laten dringen. Omdat we zo vaak snel en vluchtig lezen, is het belangrijk te verlangzamen en de woorden heel zorgvuldig te proeven. Monniken gebruiken hiervoor ook wel het latijnse woord ‘ruminare’, dat herkauwen betekent. Steeds opnieuw de woorden kauwen om ze goed te kunnen proeven.

Herhalen dus ook. Niet denken dat je na één of twee keer lezen al wel weet wat er staat. De tijd nemen om de woorden als nieuw te horen. Je laten verrassen. Het kan van waarde zijn om de tekst een paar keer over te schrijven, of de tekst eerst uit je hoofd te leren voordat je naar de volgende stap van het overdenken gaat. Je kunt de woorden een aantal keren hardop voorlezen of er naar luisteren (een paar keer achter elkaar) via een audio-opname.

Hoe dan ook: neem voor het lezen echt de tijd. Lees langzaam, zorgvuldig, met aandacht. De woorden van God zijn dat altijd waard!

5.2 Aandachtigheid

Dit lezen is ook een oefening in aandachtigheid. We zijn vaak zo verstrooid in onze gedachten. Het lukt vaak zo moeilijk om de aandacht te houden bij datgene wat er nu is en nu onze volle aandacht vraagt. We hebben de neiging om weer iets anders te willen lezen en gaan weer bij déze tekst weg.

De stap van het lezen is zo echt een oefening om erbij te blijven. Dat is ook een waarde van het kloosterleven (het monastieke leven) waar de lectio divina oorspronkelijk thuishoort. Waar je mee bezig bent, wees daar met je volle aandacht bij. Ga niet weg, blijf.

Dat heet in latijnse kloostertermen ook wel ‘stabilitas loci’ (standvastigheid van plaats). Die uitdrukking gaat er allereerst over dat een monnik belooft om heel zijn leven in dit ene klooster te blijven, op deze ene plaats. Doorvertaald naar bijbellezen is dat: blijf nu voor de tijd die je genomen hebt bij déze tekst. Kijk niet naar andere teksten die misschien wel interessanter zijn. Lees en lees en lees. Liefdevol, langzaam, luisterend.

5.3 Dat ene woord, die ene zin

Al lezend zul je vaak merken dat er één woord, één zin is die je speciaal raakt. Je aandacht wordt er steeds weer naartoe getrokken. Dat mag je dan zien als een uitnodiging van de heilige Geest om bij dat ene woord, die ene zin in het bijzonder stil te staan in het vervolg van je lectio divina-tijd.

Een deelnemer schreef: “Langzaam, liefdevol en luisterend – dat vind ik mooi gezegd (en makkelijk te onthouden l-l-l). Ik ben geneigd te analyseren, te veel na te denken, waardoor ik vaak met hoofd en woord bezig ben ‘van bovenaf’, en niet met intuïtie, gevoel, aanwezigheid.” Dat is inderdaad ook in de lees-fase al belangrijk. Niet allereerst analyseren (hoewel dat heus niet verboden is), maar vooral: ‘met intuïtie, gevoel en aanwezigheid’ tijd doorbrengen met de tekst.

Hoeveel tijd moet je daar dan voor nemen? Dat zal voor iedereen verschillend zijn. Heb in elk geval de moed om lang uit te stellen dat je zegt: ‘nu weet ik precies wat er staat’. Want er staat altijd meer, er is altijd meer om te ontdekken, te proeven, te waarderen, altijd meer aan te voelen dan je denkt. Want we zijn bezig met woorden van God die vol zijn van zijn Geest!

Reflectievragen

Neem nu wat tijd om deze vragen te beantwoorden:

• Bedenk voor jezelf eens welke bijbeltekst (of bijbelteksten) voor jou belangrijk zijn geworden in de loop van de tijd. Hoe kwamen ze je leven binnen, in welke situatie?
• Wat zijn volgens jou de verschillen tussen enerzijds meer analyserend en anderzijds meer intuïtief met een bijbeltekst omgaan? Wat is de waarde van beide manieren?

Oefening

We doen in deze les opnieuw een lectio divina-oefening met Psalm 143, deze keer met vers 10:

Leer mij uw wil te volbrengen,
u bent mijn God,
laat uw goede geest mij leiden
over geëffende grond.

Je kunt die bijbelvers ook beluisteren:

Je kunt deze lectio divina-oefening vooraf laten gaan door het luisteren naar een lied van Sela dat geschreven is bij Psalm 143. Luister weer aandachtig naar dit lied. Probeer helemaal bij de tekst van het lied te zijn en te blijven. Ook dat is een vorm van ‘lectio’, maar dan met muziek erbij.

Probeer de vier stappen van de lectio divina zo goed mogelijk hun eigen plek en kleur te geven. Als je merkt dat de stappen door elkaar heen lopen: geen probleem! Zo gaat dat. Wat je in de theorie op een zinvolle manier kunt onderscheiden, hoeft in de praktijk niet gescheiden te worden.

Luister naar ‘Heer, hoor mijn gebed’ van Sela:

Inspirerend citaat

Uit het boek van Richard Foster over ‘Gebed. Waar het hart zijn thuis vindt’ geef ik het volgende citaat door om te overwegen:

Bidden is veranderen. Dat is een grote genade. Het is geweldig dat God ons een weg baant, waardoor liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid en zelfbeheersing gestalte kunnen krijgen in ons leven.

Verdieping

Heb je ruimte om nog wat meer te lezen? Hier volgen twee tips.

• Lectio divina is iets wat je allereerst zelf moet doen. Maar het kan ook vruchtbaar zijn om een uitgeschreven lectio divina-oefening te lezen en daardoor verder geholpen te worden in je eigen overdenking. Lees deze bijvoorbeeld: Ga de weg van de liefde.
• Veel van de mensen die deze cursus volgen of gevolgd hebben zijn al abonnee van tijdmetJezus.nl. Daar verschijnt elke dag een meditatieve tekst die opgebouwd is volgens de stappen van de lectio divina: LEES (lectio) – LUISTER (meditatio) – BID (oratio) en WEES STIL (contemplatio). Als je je hierop abonneert krijg je elke morgen (al om 5.00 uur) de dagelijkse mail in je mailbox.

Tenslotte

In de volgende les zal de fase van het ‘overdenken’ uit de lectio divina centraal staan. Ik hoop dat je de tijd en de ruimte vindt die je nodig hebt om met deze cursus bezig te zijn.