Ik merk een nieuw soort stress bij mezelf momenteel. Stress over hoe het allemaal verder gaat rond alle maatregelen vanwege het Corona-virus en de effecten van die maatregelen. Stress ook over het antwoord op de vraag wat nu goed is om te doen en juist te laten als het gaat om lokaal kerk-zijn (als Plantagekerk Zwolle) in deze periode. Hoe lang gaat deze periode trouwens duren?

De oproep van Jezus ‘Trek je terug in je huis, sluit de deur’ krijgt in deze context trouwens ook weer heel nieuwe betekenis! Wat doet het met ons als we meer thuis zitten of zelfs in quarantaine zijn? En wat doen we vervolgens met de tijd en de ruimte die vrij komt? Krijgt Jezus de kans om te spreken?

Voor het blad ZIEN van Tot Heil des Volks schreef ik in het maart-nummer dat net is verschenen een bijdrage over stress. Hieronder kun je het lezen.

Eeuwige stress – Eeuwige sabbat

Zou het wat helpen om in een overvol en gestrest leven weer eens stil te staan bij de betekenis van de sabbatsrust? Ja, dacht de Zweedse auteur Tomas Sjödin en hij schreef er een boek over dat in Zweden een bestseller werd. Het verscheen in 2019 in een Nederlandse vertaling: ‘Leven vanuit rust’. Met als ondertitel: ‘Stel je voor: jij doet niets en de wereld draait gewoon door’. 

Ja, die sabbat. Ik ken die eigenlijk vooral uit discussies over de zondag en de sabbat (of je de zondag wel zo kunt afleiden uit de oudtestamentische sabbat) en over wat er wel en niet op zondag mag. Mocht, moet ik eigenlijk zeggen, want in mijn eigen kerkelijke context gaat het daar allang niet meer over. Ook komt de zondagsrust nog regelmatig ter sprake als het gaat om de 24uurseconomie en de winkelopening op zondagen.

Houd de sabbat in ere

In de Bijbel komen we de sabbat tegen in de Tien Woorden die God aan zijn volk meegeeft om hen de weg te wijzen naar een even dat openbloeit. Zo luidt het vierde gebod: ‘Houd de ​sabbat​ in ere, het is een ​heilige​ dag. Zes dagen lang kunt u werken en al uw arbeid verrichten, maar de zevende dag is een rustdag, die gewijd is aan de HEER, uw God;  dan mag u niet werken’ (Exodus 20:8-10). Als je die woorden eens leest alsof je ze voor het eerst hoort, dan klinkt dat eigenlijk heel gezond: je moet ook eens van ophouden weten; altijd maar doorgaan met je werk is niet oké, daar ga je stuk aan. We kunnen niet zonder een ritme van werken en rusten.

Jezus onderstreept dat later als hij zich verzet tegen een omgang met de sabbat die wettisch was geworden, de sabbat als dag van regels en verboden. ‘De sabbat is er voor de mens, en niet de mens voor de sabbat; en dus is de Mensenzoon ook heer en meester over de sabbat’ (Marcus 2:27-28). 

De Heer door zijn Geest in mij laten werken

Ja, het zou wel eens zo kunnen zijn dat een hernieuwde bezinning op de sabbatsrust ons kan helpen om in een maatschappij van de  eeuwige stress opnieuw de weg te vinden naar de rust die we zo nodig hebben, naar de ‘eeuwige sabbat’ zelfs, een rust die een hemelse kwaliteit heeft. In de Heidelbergse Catechismus, het leerboekje van de kerk waarmee ik groot ben geworden, komt een mooie zin voor die het verlangen naar echte rust voelbaar maakt. Op de vraag wat Gods bedoeling is met die sabbat, luidt een deel van het antwoord: ‘dat ik al de dagen van mijn leven mijn slechte werken nalaat, de Heer door zijn Geest in mij laat werken, en zo de eeuwige sabbat in dit leven begin’.

Kijk, dat gaat al niet meer over die ene dag (sabbat of zondag). Dat gaat over alle dagen. Het gaat bij die sabbat ook helemaal niet om één dag, maar om een manier van leven die gekenmerkt wordt door ruimte en rust, licht en lucht, adem en aandacht. Het gaat erom dat we in onze levens, waarin werken, doelen halen en presteren zo’n grote plek heeft gekregen dat het alles lijkt te overwoekeren, de dimensie van de rust open houden of weer open leren maken. Dat gaat helemaal niet over dat je niet mag werken, dat er nooit meer eens een deadline mag zijn, dat je niet moe mag worden bij tijd en wijle. Dat gaat vooral over contact blijven houden en steeds weer zoeken met onze binnenruimte, onze ziel, waar de Geest werkt. Ik moet de Geest van Jezus in mij laten werken. En die Geest krijgt ruimte als er ook rust in ons leven is. Hard werken is niet fout (God werkte ook hard om er een mooie schepping van te maken). Maar gebrek aan rust is wel echt een groot probleem. Zonder rust gaat het niet. Dat is de kern van wat God wilde met dat sabbatsgebod. Daarom is het zo nodig dat we in onze levens plekken en momenten creëren waarin we iets proeven van die ‘eeuwige sabbat’.

Trek je terug in je huis

Hoe doe je dat? Ik denk dat Jezus’ oproep om onze binnenkamer in te gaan van onschatbare waarde is. Matteüs 6:6 – ‘Trek je terug in je huis. Sluit de deur. Bidt tot je Vader die in het verborgene is.’ Dat is: ‘Trek je met regelmaat terug om stilte en rust te zoeken zodat je naar binnen kunt keren. Sluit je af van de vele prikkels die er van buiten en van binnen komen. Wees aanwezig in de aanwezigheid van de Vader die liefdevol naar je kijkt en je tot rust wil brengen’. Misschien kun je daar op dit moment een paar minuten voor nemen. Om een begin te maken.