Het Nederlands Dagblad heeft vandaag (12/11/2010) een vrij groot artikel over de vraag hoe gereformeerde kerken omgaan met ouders die hun kinderen niet laten dopen: Gereformeerd en tegen de kinderdoop. Dat is interessant natuurlijk, nu ik zelf bezig ben met een serie voorstudies over de doop met het oog op een prekenserie over dat thema: Logo van het christelijk geloof. Uit het artikel haal ik een paar citaten naar voren om te zien wat voor argumentatielijnen er gebruikt worden rond de vragen over kinderdoop of volwasendoop. Het gaat me dus niet om het artikel als geheel of over de vraag wat gereformeerde kerkenraden moeten doen als ze gemeenteleden ontmoeten die hun kinderen niet (willen laten) dopen. Wie wat gezegd heeft is daarbij ook niet zo interessant. (Ik hoop dat ik met onderstaande opsomming niet het copyright van het ND schend; maar als dat zo is hoor ik dat snel genoeg van het ND zelf.)
- De ouders zijn tot de slotsom gekomen dat het Nieuwe Testament beschrijft dat de doop moet volgen op het geloof van de persoon zelf. Het idee dat baby’s zouden zijn gedoopt als onderdeel van ‘het gehele huis‘ is pure speculatie.
- Als ouders hardcore Arminiaan zijn en zeggen: mijn kind mag zélf kiezen, dan zouden we (als kerkenraad) dat afwijzen. Dat is niet te verenigen met de gereformeerde leer.
- De ouders hadden een theologisch argument: dopen is heel goed, maar de kinderdoop komt te vroeg; doop en geloof horen bij elkaar, we willen ons kind graag opdragen en opvoeden op weg naar de doop.
- Doop en geloof horen bij elkaar, meer nog dan doop en verbond. Zelf kies ik toch voor de kinderdoop, omdat ik hierin meer collectief dan individueel denk: in het geloof van de gemeente en van de ouders zijn de kinderen opgenomen.
- De kinderdoop is pittig voor deze generatie. Ouders hebben er moeite mee om de doop uit het Nieuwe Testament te verbinden met een klein kind.
- Dopen hoort bij gelóven. Daar zit een subjectieve kant aan. En dat vraagt om een uiterlijk ritueel.
- Mijn belangrijkste argument is een vraag: heeft God feitelijk iets anders met jouw kind dan met dat van onchristelijke buren? Dan zeg ik ja: heel concreet gaat God een andere weg met jouw kind, en daar is de doop het teken van: vanaf uur nul blijkt dat Gods belofte van kracht is.
- Gods verbond is er feitelijk toch, ook zonder doopbediening.
- De doop beeldt voor mij uit wat in het geestelijk leven gebeurd ís. De hele verbondstheologie heeft bepaalde uitgangspunten, bijvoorbeeld dat de doop in plaats van de besnijdenis is gekomen en de kerk in plaats van Israël. Dat zie ik niet zo.
De opsomming illustreert dat er heel veel aspecten (ik heb wat woorden vetgedrukt om dat zichtbaar te maken) een rol spelen rond de doop en dat het alleen daarom al niet mogelijk is om een in het kort een klip en klaar antwoord te geven op de vraag wat dopen is en wie er gedoopt mogen worden.
Toch zie je dat regelmatig gebeuren. Als bijvoorbeeld de vraag wordt gesteld ‘Heeft God feitelijk iets anders met jouw kind dan met dat van onchristelijke buren?’ dan zal voor iedereen helder zijn dat je daarop ja moet zeggen, maar de volgende stap is dan niet automatisch dat het dús gedoopt moet worden, want daar gaat de suggestie vanuit dat dit het enige c.q. het belangrijkste motief is in de werkelijkheid van de doop: dat God iets bijzonders heeft met het kind van en gelovige. Achterwege blijft dan bijvoorbeeld dat de doop een ritueel is waarbij je op zijn minst de vraag kunt stellen of dat ritueel wel tot zijn recht komt als degene die het ondergaat het niet bewust kan beleven.
Het wordt me in elk geval steeds helderder hoe veelzijdig het thema van de doop is, hoeveel hier theologisch, bijbels en spiritueel samenkomt. Die veelzijdigheid helpt me trouwens ook om met steeds wat meer vrijmoedigheid deze thematiek te bespreken. Want ik voel heel goed dat het best spannend is om als kinderdopende predikant in een gereformeerde kerk (met belijdenisgeschriften die op dit punt geen enkel misverstand laten bestaan) even wat afstand te nemen en te proberen zonder vooringenomenheid te schrijven over dopen en gedoopt worden.
In een volgende blogpost wil ik wat schrijven over de doop als ritueel.
12/11/2010 op 15:29
Ik heb het artikel niet gelezen, omdat ik geen abonnement heb op het ND, en het staat volgens mij niet op internet. Uit de blog van Jos blijkt dat het ND is uitgegaan van gereformeerde christenen die ’tegen’ de kinderdoop zijn. In Nederland zijn echter ook andere bewegingen gaande. Gemeenten waarin zowel kinderen als volwassenen worden gedoopt. Christenen die op een andere manier met de doop omgaan. Gemeenten die hun kinderen onderdompelen.
Ikzelf beschouw mezelf als een pinksterchristen (ik zit zelfs op het moment van schrijven op het congres van de Vereniging van Pinkster- en Evangeliegemeenten). Toch heb ik enkele weken geleden als leidinggevende van een gemeente een kind gedoopt. Het kan dus ook omgekeerd. Er zijn dus ook pinkster- en baptistenchristenen die voor de kinderdoop zijn.
Hoofdlijn voor mij zijn de teksten in het Oude Testament waarin God spreekt over het nieuwe verbond, waarin zowel jongeren als ouderen bij betrokken zijn. Hijzelf is betrokken bij zijn volk en dat al van jongs af aan. Dan al mag een kind er bij horen.
En de volwassendoop? Als mensen tot geloof komen en niet gedoopt zijn (als kind) ondergaan ze de doop door onderdompeling.
Tenslotte moeten we oppassen van de doop een loopgravenoorlog te maken. Voorstanders van beide dooppraktijken moeten elkaar eens buiten de loopgraven ontmoeten. Om dan samen te zien en te ontdekken welke mooie wegen beide praktijken te bieden hebben. Wellicht kan op of rond de nationale synode hierover een gesprek worden gestart met als doel een theologische ‘vrede van Versaille’.
14/11/2010 op 20:15
Hé Rick
Hierbij de link naar de digitale versie van de krant van zaterdag (en overige dagen)
Doordat het ND in de overgangsfase zit naar het Berliner Formaat is de digitale versie nog niet beschikbaar. Daarom kan iedereen tijdelijk een .pdf formaat downloaden.
http://www.nd.nl/service/digitale-editie
16/11/2010 op 08:26
Beste Rick,
Dank voor je bijdrage waarin je ook de omgekeerde beweging laat zien. Helemaal mee eens: geen loopgravenoorlog. Maar dat is nog niet eenvoudig nu er al een lang traditie van loopgraven bestaat. Zal wat tijd kosten;-)
Hartelijke groet,
Jos
12/11/2010 op 15:58
Jos, je schrijft dat er theologisch, bijbels en spiritueel veel samenkomt. Voeg daar nog eens ‘historisch’ aan toe. Onze God acht zichzelf niet te groot om in menselijk-beperkte geschiedenis binnen te komen en mee te gaan. Tegelijk blijft Hij trouw aan zichzelf. Historisch speurend naar de wortels van het waterritueel (NB in besnijdenistijd voor het Joodse volk) wordt volgens mij de lijn van de proselietendoop, via het ‘buitenbeentje’ van Johannes’ doop de instelling van de doop door Jezus veelzeggend.
16/11/2010 op 08:28
Hoi Gert,
Dank voor je aanvulling! Maar wat bedoel je nu precies inhoudelijk met ‘veelzeggend’? Wat wordt er precies gezegd via de lijn van de proselietendoop?
Groet!
Jos
15/11/2010 op 12:22
Jos, misschien is het in het kader van je studie naar de kinderdoop interessant om te weten wat voor ons als ouders belangrijke redenen zijn geweest om onze kinderen niet te laten dopen. In het artikel in het ND worden die argumenten heel kort samengevat, graag wil ik hier wat verder op onze argumenten ingaan. Ik hoop dat het je gaat helpen bij je oriëntatie.
Binnen mijn gereformeerd-vrijgemaakte opvoeding was ik bijna iedere zondag getuige van de kinderdoop. Toen ik tijdens die doopdiensten de verwijsteksten uit het doopformulier opzocht trok ik voor mezelf al op jonge leeftijd de conclusie dat die teksten geen bewijs vormen: Veel teksten gaan niet over de doop of worden uit de context gescheurd om maar te passen bij de redenering van de opstellers van het formulier. Desondanks was het uitgangspunt in mijn zoektocht dan ook niet de geloofsdoop, maar juist de kinderdoop. Wat wordt er in de kerk over die kinderdoop nu beweerd en klopt dat eigenlijk wel?
Toen we kinderen kregen kwamen we voor de keuze te staan. Dopen uit ‘geloof of bijgeloof’ was geen optie. Wel willen we onze jongste zoon graag laten zegenen tijdens een kerkdienst, iets waar de kerkenraad helaas niet in mee kan gaan omdat dit niet past bij de traditie.
We zijn ons ‘geloof’ in de kinderdoop gaan verliezen vanwege feitelijk 3 argumenten. Op elk van deze zal ik kort ingaan:
1. Kinderen worden gedoopt op grond van het verbond met Abraham.
De grond voor de doop en daarmee de verzoening van onze kinderen in Christus kan niet het (natuurlijke) verbond met Abraham zijn. Hoewel het verbond met Abraham vaak wordt aangehaald als onderbouwing van de kinderdoop, is dit deelname aan dit verbond door natuurlijke afstamming voorbehouden aan het natuurlijke nageslacht van Abraham. Nergens in het NT wordt het tegendeel beweerd. De theoloog Van de Beek begint zijn boek over de doop zelfs met zijn verbazing over het feit dat reformatische kerken op dit punt de bijbel niet volgen terwijl ze wel claimen: “Sola scriptura!”.
Alleen door geloof kunnen wij die uit de heidenen zijn geënt worden op die edele olijf (Romeinen 11: 24) en daarmee deel krijgen aan de zegeningen die horen bij het (natuurlijke) verbond met Abraham.
Net zomin als het nieuwe verbond in plaats van het verbond met Abraham is gekomen, is de kerk in plaats van Israel is gekomen. Daarmee is de doop dus ook niet in de plaats van de besnijdenis gekomen, zoals het doopformulier en de HC ten onrechte leren. We moeten daarom oppassen om de kinderdoop vanuit een “verbondsgedachte” toe te passen.
De doop betekent een belijdenis van het deel hebben aan de zegening van het nieuwe verbond door het geloof in Jezus Christus. De doop is dus geen teken en zegel van wat voor verbond dan ook, maar is een teken van de gemeenschap met de dood en opstanding van Jezus Christus.
2. De eerste christenen doopten toch ook?
Opnieuw – geredeneerd vanuit de context van de kinderdoop – een argument dat vaak wordt gebruikt als argument om zuigelingen te dopen. Ik ga de genoemde gevallen in de bijbel kort bij langs:
– Lydia (Handelingen 16:14,15)is een vrouw die handel bedrijft. Zij komt uit Tyatira, een stad in Asia. Op het moment dat ze gedoopt wordt is ze in Filippi te Macedonië, een kleine 400 km van huis, wat in die tijd een heel grote afstand was. Het ligt voor de hand dat deze vrouw op zakenreis was in Filippi. De kans dat er een baby en/of kleine kinderen mee gingen op zakenreis lijkt niet erg waarschijnlijk.
– De hoofdman(Handelingen 16:33,34) en Cyprus (Handelingen 18:8). In beide gevallen staat letterlijk dat het gehele huis tot geloof kwam. Opnieuw is het dan onwaarschijnlijk dat hier zuigelingen bij waren.
– Het gezin van Stefanas is gedoopt. (1 Corinthe 1:16). Paulus schrijft in 1 Corinthe 16:15,16 opnieuw over ditzelfde gezin: “Nog een verzoek, broeders: gij weet van het huis van Stefanas, dat het een eersteling van Achaje is en dat zij zich ten dienste van de heiligen gesteld hebben. Stelt u dan ook onder zulke mensen, en onder ieder, die medewerkt en arbeidt”.
Hier zegt Paulus over het huis van Stefanas dat zij zich ten dienste hadden gesteld van de heiligen. Vervolgens zegt Paulus dat men zich onder zulke mensen moet stellen. Deze mensen konden dus blijkbaar al een zekere mate van gezag uitoefenen. Het kan hier dus niet over baby’s of kleine kinderen zijn gegaan.
Met andere woorden: Het argument dat hele huizen werden gedoopt inclusief babies is speculatief en onvoldoende om de leer van de kinderdoop mee te funderen, zeker aangezien we in het NT verder alleen maar gevallen tegengekomen waarin de doop wordt verbonden met geloof.
3. Onze kinderen horen er toch bij en moeten daarom gedoopt worden?
In 1 Corinthiërs 7:14 staat: “Want de ongelovige man is geheiligd in zijn vrouw en de ongelovige vrouw in de broeder. Anders zouden immers uw kinderen onrein zijn, doch nu zijn zij heilig”. Het heil stroomt dus van de gelovige huwelijkspartner naar de ongelovige en de zegen van de gelovige ouders vloeit naar het kind, dat in hen geheiligd is.
Onze kinderen zijn niet geheiligd in Christus op basis van een verbond maar ze zijn volgens bovengenoemde tekst uit 1 Corinthiërs, geheiligd in hun ouders. Daar is geen verbond en geen kinderdoop voor nodig.
Het doopformulier schrijft wel over onze kinderen als kleine verdoemelingen die de kinderdoop nodig hebben om ‘gered’ te worden, maar in werkelijkheid zijn het prinsen en prinsessen, bestemd om te zijner tijd het koningschap te ontvangen.
Onze vragen komen voort uit de traditie, maar de traditie lijkt er geen goed antwoord op te hebben. Ik hoop dat de vragen je mogen helpen om zelf nog eens kritisch naar de kinderdoop te kijken en om zelf ook ruimte te laten voor mensen die vastlopen in het dopen van kinderen omdat de bijbel er zo verschrikkelijk weinig houvast voor biedt. Ik hoop dat ouders in christelijke kerken de ruimte mogen krijgen om te doen wat God van hen vraag. Of dat nu wel of niet past bij de bestaande traditie van de kinderdoop.
16/11/2010 op 08:32
Beste Wout,
Hartelijk dank voor je uitgebreide reactie waarin je verheldert welke vragen (en antwoorden) je moeite hebben gegeven met de traditie van de kinderdoop. Ik neem het mee in mijn overwegingen.
Ik herken in elk geval dat de traditie van het denken over en praktiseren van de kinderdoop gemakkelijk de ruimte wegneemt om nog eens onbevooroordeeld vanuit de Bijbel te luisteren wat er in Gods openbaring over wordt gezegd.
Hartelijke groet,
Jos
15/11/2010 op 19:25
beste jos
toevallig kom ik op jouw site en lees je overwegingen
wij hebben 3 kinderen en in de kerk waar wij kerken
is de opdraging de enige manier.
en staat men afwijzend tov de kinderdoop
omdat die voor ons zo wezelijk belangrijk is hebben wij tot 3 maal toe onze kinderen buiten onze kerk laten dopen in een andere gemeente, wij zijn heel blij met onze gemeente behalve op het voor ons belangrijke punt
de kinderdoop, het blijft heel vreemd omdat met een omweg te doen.
dit is dus het tegenovergestelde van wat ik van las.
16/11/2010 op 08:33
Beste Blanche,
Dank dat je ook dit weer heel anderen geluid inbrengt in het gesprek. Kun je ook kort aangeven welke redenen je hebt om de kinderdoop zo belangrijk te vinden tegenover het opdragen?
Hartelijke groeten,
Jos
16/11/2010 op 09:36
Hoi Jos,
Ik vind het altijd weer merkwaardig te merken hoe vast denkpatronen rond de doop zitten. De reacties hierboven zijn wat dat betreft soms prettig anders.
Ik ben voor de kinderdoop. Maar als ik dingen zeg over de doop die de grens van het in Christus zijn markeert, of de doop als inlijving in het lichaam van Christus, de doop als met Christus sterven en opstaan, niet als eerste insteek bij het verbond dan krijg je zomaar een reactie ‘dan ben je zeker ook voor de volwassendoop?’
Of als ik wat ageer tegen de crisisloze uitwerking van het verbondsdenken (geschapen door God – welkom – je hoort erbij) en naar voren haal dat de doop gaat over het uit de oude schepping in de nieuwe schepping getrokken worden, wat een verwarring dat op kan roepen.
Toen ik je blog las vroeg ik me opeens af: in hoeverre zijn dit reacties van een tijd die weinig te maken krijgt met kindersterfte? En in die tijd van mensen die tegelijkertijd niet de link leggen tussen de doop en redding van de dood (de doop als reddingsboot van de dood, zoals de ark)?
Veel plezier met nadenken over de doop!
Groeten, Hans
16/11/2010 op 11:28
Beste Hans,
Ik denk dat de (bezorgde) opmerking ‘dan ben je zeker ook voor de volwassendoop?’ illustreert hoezeer het gesprek over de doop op het smalspoor is geraakt van kinderdoop-of-volwassendoop. Daardoor ontbreekt de ruimte om in alle rust alle overwegingen te peilen die een rol spelen rond de doop.
Voor gereformeerde predikanten speelt dan ook nog eens een rol dat we instemmen met de gereformeerde belijdenis – daardoor lijkt de ruimte te ontbreken om eens zorgvuldig het pleidooi voor de geloofsdoop te doordenken.
Ook nu zijn er wellicht meelezers die denken: komt hij nu uit bij de kinderdoop of de volwassendoop? Wat opnieuw zou illustreren dat dat blijkbaar vooral de enige relevante vraag is.
Hartelijke groet,
Jos
22/11/2010 op 10:50
Via deze weg zou ik graag reageren over het onderwerp ‘de doop’
Wij lezen deze krant nu een week en ik heb tot nu toe de artikelen over dit onderwerp gevolgd. Graag zou ik hierover wat met u willen delen.
Als we kijken in de bijbel, die uiteindelijk toch het laatste woord heeft, kan ik nergens vinden dat er ooit baby’s werden gedoopt. Als de Here Jezus de kinderen tot Zich laat komen omarmt Hij ze en zegent ze. Dat is letterlijk gezien toch totaal iets anders dan dopen?!
De Here Jezus werd volwassen gedoopt!
We lezen over de opdracht die de Here geeft aan de dicipelen in Marcus 16 en dan met name vers 16. Er gaat geloof/bekering aan een doop vooraf. Zie ook in Handelingen 2:38.
Een kind WORDT gedoopt, heeft nog helemaal geen besef van de Here laat staan dat het zich al heeft bekeerd. Als je tot onderscheiding bent gekomen LAAT je je dopen. De leeftijd kan verschillen. De babydoop is bedacht op het concilie van Nicea in 325 na Chr. Het is gewoon een menselijke traditie en niet bijbels. Dan heb je nog een tweede ding en dat is het dopen op zich. Als de Here Jezus de opdracht geeft om te dopen zegt Hij dat dit moet gebeuren in de Naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Nu wat is die Naam: Here Jezus Christus!! Je ziet ook in de bijbel dat de dicipelen dat doen als ze tot handeling overgaan. In de NAAM van Jezus ligt kracht als het met geloof gepaard gaat. De bijbel gaat toch boven de catechismus hoop ik.
Besnijdenis is ook totaal iets anders dan dopen, staat gewoon los van elkaar. Dit kan ook niet toegepast worden op een meisje. Paulus zegt dat we besneden van hart moeten zijn. We komen binnen in Zijn verbond door Zijn bloed aan te nemen wat Hij voor ons heeft gestort. Als een baby aan ons wordt toevertrouwd zullen we net zo moeten handelen als Jezus zelf deed. We mogen hem/haar zegenen en omarmen. Dit wordt ook wel opdragen genoemd. En inderdaad, ik geloof ook dat een kind is geheiligd in de ouders. Maar ik geloof ook dat een kind, wanneer het sterft, bij de Here komt!
Het is niet onze gerechtigheid maar Zijn gerechtigheid.
A. Hendriksen-Hartholt
Doetinchem