Gisteren belde Rick Timmermans me op voor en interviewtje over vasten en de betekenis daarvan. Het werd een mooi gesprek. De neerslag ervan kun je lezen in onderstaande tekst die werd geplaatst op www.relaxedradicaal.nl.

We bellen rond half elf met Jos Douma. Moeilijk momentje in zijn dag. Zin in koffie en een koekje. Meestal neemt hij dan even een slokje water. Vasten betekent voor iedereen wat anders.

Voor Douma betekent vasten het verlangen naar eten of drinken ombuigen in verlangen naar God. Het lege gevoel vraagt erom gevuld te worden. Maar vasten is naast iets ontzeggen vooral ook iets toevoegen. Elke ochtend begint hij met vijf pagina’s uit het boek Het wonder van het kruis van Wilkin van de Kamp.

Jos Douma is dominee in de vrijgemaakte kerk van Haarlem. Onder het grote publiek is hij vooral bekend als twitteraar en blogger. Hij schreef verschillende boekjes over spiritualiteit, waaronder een over de veertigdagentijd. Hij eet en drinkt veertig dagen tussen acht en twaalf ‘s ochtends niets (alleen water).

Ik gok dat in de vrijgemaakte kerk vasten niet gebruikelijk is.

“Dat heeft te maken met onze versmalde visie op genade. De nadruk ligt sterk op de tegenstelling genade vs. verdienste en wij worden zenuwachtig zodra wij voor ons geloof iets moeten doen. Maar je moet vasten niet zien als verdienen. Het is een inspanning en genade staat niet tegenover inspanning. Maar omdat vasten inspanning vergt is het bij protestanten bij voorbaad verdacht.”

Heeft het ook niet te maken met verhouding geestelijk/lichamelijk?

“De protestanten zijn het lichamelijke in de geloofsbeleving kwijtgeraakt. Maar het fysieke is erg belangrijk. God schiep ons als mensen die op hem gericht te zijn. Het is zeg maar ingeschapen dat wij met alles wat wij doen God kunnen dienen. Als je lichaam in die eredienst geen rol speelt, mis je dus een wezenlijke component.”

Christelijke obesitas? Onszelf volproppen met geestelijk voedsel.

“Van Jim Packer heb ik geleerd dat je spiritualiteit kunt tekenen aan de hand van drie poppetjes. De een heeft een groot hoofd, de ander een groot lijf en de derde grote benen en grote armen. Wij hebben denk ik een groot hoofd en redelijk ontwikkelde armen en benen, maar het lijf is klein. Het lijf is het deel van ervaring, gevoel en mystiek. Dingen die zich in vasten openbaren.”

Want vasten is een mystieke bezigheid?

“Het mysterie van Pasen wordt duidelijker, maar ook die van het kruis. Als je je voorbereidt op Pasen, moet je voorbij de hobbel van Goede Vrijdag. Het kruis. Dat vraagt om onder andere verootmoediging en dat kan je tegenover God tonen in vasten.”

En wat als je in vasten nu helemaal niets ervaart?

“Ik kan ook niet zeggen dat ik bijzondere Godservaringen opdoe tijdens de vasten. Maar wel gehoorzaamheid en dat is erg belangrijk. Dat leer ik van Dietrich Bonhoeffer die zegt dat mediteren belangrijk is. Ook als je helemaal niets ervaart. Je moet het gewoon doen. Vasten en mediteren gaan niet om de bijzondere ervaring, maar om God. En als je daar wel iets bij voelt: prijs de Heer.”