• De preek is niet meer dan een toespraak…
  • In de kerkdienst gebeurt het…
  • We moeten de preek weer centraal stellen…

Het is boeiend dat er (weer) een gesprek rond de prediking op gang komt. Via het Nederlands Dagblad maakte ik kennis met de bijdragen aan het gesprek die ik hieronder noem. Ze vormen de achtergrond waartegen ik zelf een aantal gedachten wil inbrengen in het gesprek over de preek. Mijn centrale boodschap wordt: Het heerlijke gebeurt (of niet, want dat is niet aan ons).

  1. Het boek ‘Het heilige gebeurt. Praktijk, theologie en traditie van de protestantse kerkdienst’ van Gerrit Immink, waarin Immink een uiteenzetting geeft over het belang van de liturgie. Het ND in een artikel ‘Protestanten dreigen mysterie kwijt te raken’: “Protestanten dreigen ‘het heilige’ in de kerkdienst kwijt te raken, stelt prof. Gerrit Immink, hoogleraar praktische theologie en rector van de Protestantse Theologische Universiteit. ‘In de protestantse traditie denken we al gauw: doe maar gewoon’, aldus Immink. ‘Maar daarmee lopen we het risico het mysterie kwijt te raken.”
  2. Het boek ‘Marginaal en missionair. Kleine theologie voor een krimpende kerk‘ van Wim Dekker, waarin Dekker pleit voor een hernieuwde concentratie op de prediking. Het ND in een artikel Als Dekker gelijk heeft, hoe dan verder?: “De preek. Daarin moet het gebeuren. En dan niet als een rationele uiteenzetting (hoe Bijbelgetrouw ook) over een Bijbelvers, laat staan van een dogmatisch leerstuk, maar als verkondiging, als ‘heilsbemiddeling’. Zodat de luisteraar ‘deel krijgt aan het mysterie van de werkelijkheid van God.’
  3. Een hoofdredactioneel commentaar van Koert van Bekkum met de titel ‘Het heilige‘: “Ten slotte blijft een kerkdienst ergens een raar, ongewoon verschijnsel. Een mysterie. Hier ontmoeten we Gód. Een grote nadruk op toegankelijkheid is daarom niet verkeerd. Zolang in een dienst maar wel het besef levend is dat hier, in de herhaling, in het samenzijn rond Woord en tafel, het heilige gebeurt en Jezus zélf aanwezig is.”
  4. Een opiniebijdrage van Klaas Wierenga De mythe van de zondag: “Wat overkomt een kerkganger tijdens de zondagse samenkomst? Hij luistert naar een toespraak en een of meer gebeden, zingt, geeft geld weg en kletst als het even kan. Hij ervaart vrede, dankbaarheid, liefde, haat, blijdschap, woede, vervreemding, slaperigheid of wat ook maar. Zijn kennis en inzicht nemen wellicht toe, evenals zijn voornemen en mogelijkheden een christelijk leven te leiden.”
  5. Een ingezonden opiniebijdrage van Henk de Jong met de titel Wat er op zondag gebeurt: “Wat is precies het eigene van de zondagse kerkdienst? Ik zou zeggen: het hele leven speelt zich af voor het aangezicht van God, maar op de zondag stellen wij ons voor Gods aangezicht. Daar zit een opzettelijkheid in die het gewone leven mist.”
  6. Een hoofdredactioneel commentaar van Peter Bergwerff met de kop ‘Preken’: “Predikers moeten God laten spreken. Zij moeten dus hun bril afzetten, hun spitse themakeuze opbergen, en ootmoedig neerknielen voor de sprekende God en Hem vragen of Hij hen mag verwaardigen iets van zijn woorden door te geven. Zó, dat mensen levend de kerk uitgaan. Hoe dat ‘werkt’? Het is, ons althans, niet geopenbaard.”

Ik wil in de volgende blogposts aandacht geven aan deze vragen: Is de kerkdienst met de preek de plek waar ‘het’ exclusief gebeurt? Is het terecht om opnieuw te zeggen dat het om de preek gaat? Is nadruk op Gods heiligheid het beste antwoord op de profanisering van de kerkdienst?