Drie maanden lang staat het thema gastvrijheid centraal in de Fonteinkerk. Dat betekent voor mij dat ik de komende maanden veel ga preken over de betekenis van gastvrijheid. Vandaag begin ik met de voorbereidingen voor de eerste preek, die ik komende zondagmorgen hoop te houden. Het zal gaan over Genesis 18 vers 1-8. Maar eerst wilde ik voor mezelf het thema van de gastvrijheid in de vorm van een kleine voorstudie doordenken vanuit de vierslag van Larry Crabb, een vierslag die ik zelf zie als de kern van spirituele gemeenteopbouw: spirituele theologie, spirituele vorming, spirituele gemeenschap en spirituele missie. Lees er hier meer over. Hier volgt die kleine voorstudie:
- Spirituele theologie: het thema van gastvrijheid kan niet zonder verankering in het wezen van God als gastvrije God. Gastvrijheid zit heel dichtbij de kern van het evangelie: de waarheid die vrij maakt. Gastvrijheid betekent dat God ruimte schept voor de ander, voor de mens in dit geval. Niet een speciaal soort mensen, maar álle mensen. En als we toch een speciaal soort mensen zouden willen aanwijzen aan wie God zijn gastvrijheid in het bijzonder betoont, dan zijn dat de vreemdelingen, de armen, de rechtelozen, de wezen en de weduwen, de gemarginaliseerden, de outcasts. Kortom: allen die onder mensen zo vaak niet in tel zijn, die niet gezien en gehoord worden, de mensen die ons angst inboezemen omdat ze anders zijn dan wij. Voor hen klopt het gastvrije hart van God heel in het bijzonder.
- Spirituele vorming: mensen zijn van nature niet gastvrij. De ander die zo anders is boezemt ons angst in. We lopen met een boog om haar of hem heen. Dat kan heel subtiel gebeuren, zodat je het bijna niet merkt en terwijl je je er niet van bewust bent. Want die ander is niet alleen de vreemdeling uit een andere cultuur, maar ook de mens die je het meest na staat: je partner, je kinderen, je ouders, je broers en zussen. Nog een stapje verder: ten diepste zijn we voor onszelf een vreemdeling, nauwelijks vertrouwd met wat er allemaal in ons leeft. Als we door de Geest willen groeien naar gelijkvormigheid aan Christus, is het daarom van belang dat we dit onder ogen zien en ontmoetingen creëren waarin we ons oefenen in gastvrijheid. De primaire ontmoeting is in dit verband die met God zelf: we zijn bij hem te gast, hij schept ruimte voor ons. Hij wil vertrouwelijk met ons omgaan, zonder dat er sprake is van angst en afstand. Als we ons hierin oefenen, kunnen we ook elke ontmoeting met de ander leren zien als een uitdaging om gastvrij te zijn door ons af te vragen: ben ik bereid ruimte te scheppen voor deze ander die zo anders is?
- Spirituele gemeenschap: gastvrijheid wordt concreet in de gemeenschap. Dat is in dit verband allereerst de geloofsgemeenschap, de groep mensen die zich met elkaar verbonden hebben rondom Jezus Christus, die zelf als vreemdeling te gast was op aarde. De christelijke kerk is de plaats bij uitstek waar mensen ruimte scheppen voor elkaar (waarbij de Nederlandse gezelligheid eerder het tegendeel dan een uitdrukkingsvorm van deze gastvrijheid is). Het is een oefenplek: hier is ruimte voor iedereen die anders is (en geloof het maar: iedereen is anders, anders dan jij) en hier wordt het verlangen levend gehouden dat we werkelijk contact maken met elkaar, op het niveau van de ziel, op het niveau van onze fundamentele menselijk existentie. Is de maaltijd van de Heer hier niet de meest ultieme uitdrukkingsvorm van?
- Spirituele missie: wat we in de geloofsgemeenschap leren als het om gastvrijheid gaat, kunnen we uitoefenen in ons alledaagse leven, waar ook zoveel mensen tegenkomen. Hoe scheppen we ruimte voor onze buren, onze collega’s, onze vrienden, onze gezinnen, onze medelanders, de asielzoekers en de moslims, de homo’s en de hetero’s, de straatkrantverkopers en de drugsverslaafden? Dat brengt grote vragen met zich mee. Want zijn er ook geen grenzen aan gastvrijheid?
Het bovenstaande laat al wel zien dat gastvrijheid een fundamenteel thema is voor het christelijke leven, beter: voor het menselijke leven. Humaniteit en spiritualiteit raken elkaar hier.
04/10/2011 op 09:24
Dag Jos, dat is een belangrijk thema: gastvrijheid. Ik vraag me alleen af: ga je daarover preken? En richt je je dan tot de gemeente? Als dat zo is, loop je het risico dat je het er wel over hebt, maar het niet ook doet. Of zie ik dat verkeerd? Groeten, Siebrand
04/10/2011 op 09:55
Beste Siebrand,
Dat zie je uiteraard verkeerd;-)
Maar je vragen zijn boeiend!
– Ga je daarover preken? Uiteraard! Als je er niet over preekt, is de kans vrij groot dat we als kerk niet verder komen dan een mooi welkomstfoldertje, wat extra mensen voor het welkomstteam, en een boel goede praktische voornemens. Preken betekent voor mij primair: een theologische en spirituele verdieping aanbrengen die in het vluchtige alledaagse leven zomaar gemist wordt.
– Richt ik mij tot de gemeente? Nee natuurlijk! Ik richt mij tot mensen. Die mensen zijn leden van de gemeente of gasten, maar ze zijn hoe dan ook mensen. En ze verlangen allemaal naar het ervaren van gastvrijheid en ik hoop dat ze ook allemaal verlangen naar het bieden van gastvrijheid: ruimte scheppen voor de ander die anders is.
– Loop je niet het risico dat je het er wel over hebt, maar het niet ook doet? Dat is een levensgroot risico. Maar dat geldt voor alle (christelijke) thema’s die beoefening in de praktijk vragen: bidden, bijbel lezen, zachtmoedig zijn, elkaar vergeven etc. Eigenlijk vind ik dit dus wel een beetje een merkwaardige vraag van je. Misschien kun je nog wat meer toelichting geven?
Overigens maken de preken onderdeel uit van een veel breder ’traject’ waarin de praktijk zeker ook alle aandacht ontvangt. Het gaat erom dat we als mens, als christen, als gemeente in een leerproces rond gastvrijheid terecht komen.
Hartelijke groet,
Jos
04/10/2011 op 10:28
Zoals gezegd een boeiend thema. On a side note, wat kunnen we daarin als Nederlanders nog veel leren van andere culturen 🙂
Ben naast de theologische verdieping ook benieuwd naar de praktijk en hoe het leerproces in die praktijk concreet vorm zal krijgen.
Graag zou ik vnuit het DS diakenen dienen met iets waarmee ze in en met hun eigen gemeente met dit belangrijke (diaconale ;-)) thema aan de slag kunnen.
04/10/2011 op 10:01
`Waarbij de Nederlandse gezelligheid eerder het tegendeel dan een uitdrukkingsvorm van deze gastvrijheid is`
Deze uitspraak trof me. Het is voor mij een puzzelstukje mbt ervaringen van de afgelopen tijd. Zou u hier nog eens wat meer over willen schrijven?
04/10/2011 op 10:46
Mooie reactie, Jos. Dank. Met mijn laatste vraag doelde ik op toerustingsdiensten en zo. Ik heb daar niks mee. Die gáán wel over gastvrij zijn en missionair en zo, maar zijn intussen gewoon helemaal binnenkerkelijk, want gericht op gemeenteleden. Ik denk vaak: laten we ophouden met alle gepraat over deze dingen en het vooral doen – en daar dan meteen ook maar radicaal in zijn. En dus stop ik nu gauw weer met typen. Zegen! Siebrand
04/10/2011 op 11:01
Dank, Siebrand, voor je toelichting!
Overigens kun je ook gastvrijheid beoefenen op weblogs en in twitterberichten en hoef je dus echt niet gauw weer te stoppen met typen;-)
Groet!
Jos
07/11/2011 op 21:37
Dag Jos, wat goed om te lezen dat we al weer of nog steeds met dezelfde thema’s bezig zijn! Ik ben na het lezen van het boek “hostmanship” geinspireerd geraakt om het thema gastvrijheid vanuit persoonlijke/organisatie waarden binnen de zorg op de kaart te zetten. Het boek is echt een aanrader voor de vertaling van Gastvrijheid en dienend leiderschap naar de dagelijkse praktijk/werksituaties. Je hebt destijds een aangrijpende preek gehouden over Petrus die door Jezus werd aangekeken toen hij Hem verraden had, waarna hij weende en zich bewust werd van zijn gedrag. Hoe aanspreekbaar zijn we eigenlijk op ons dagelijks gedrag?
veel succes en je nieuwe boek komt op mijn verlanglijstje…
josytha
08/11/2011 op 10:29
Hoi Josytha,
Leuk dat we geïnteresseerd zijn in hetzelfde thema. Welk boek over Hostmanship bedoel je?
Hartelijke groet!
Jos
08/11/2011 op 15:44
Dag Jos, Het boek is een management boekje, Hostmanship,De kunst mensen het gevoel te geven dat ze welkom zijn, geschreven door Jan Gunnarsson.
josytha