Drie maanden lang staat het thema gastvrijheid centraal in de Fonteinkerk. Dat betekent voor mij dat ik de komende maanden veel ga preken over de betekenis van gastvrijheid. Vandaag begin ik met de voorbereidingen voor de eerste preek, die ik komende zondagmorgen hoop te houden. Het zal gaan over Genesis 18 vers 1-8. Maar eerst wilde ik voor mezelf het thema van de gastvrijheid in de vorm van een kleine voorstudie doordenken vanuit de vierslag van Larry Crabb, een vierslag die ik zelf zie als de kern van spirituele gemeenteopbouw: spirituele theologie, spirituele vorming, spirituele gemeenschap en spirituele missie. Lees er hier meer over. Hier volgt die kleine voorstudie:

  1. Spirituele theologie: het thema van gastvrijheid kan niet zonder verankering in het wezen van God als gastvrije God. Gastvrijheid zit heel dichtbij de kern van het evangelie: de waarheid die vrij maakt. Gastvrijheid betekent dat God ruimte schept voor de ander, voor de mens in dit geval. Niet een speciaal soort mensen, maar álle mensen. En als we toch een speciaal soort mensen zouden willen aanwijzen aan wie God zijn gastvrijheid in het bijzonder betoont, dan zijn dat de vreemdelingen, de armen, de rechtelozen, de wezen en de weduwen, de gemarginaliseerden, de outcasts. Kortom: allen die onder mensen zo vaak niet in tel zijn, die niet gezien en gehoord worden, de mensen die ons angst inboezemen omdat ze anders zijn dan wij. Voor hen klopt het gastvrije hart van God heel in het bijzonder.
  2. Spirituele vorming: mensen zijn van nature niet gastvrij. De ander die zo anders is boezemt ons angst in. We lopen met een boog om haar of hem heen. Dat kan heel subtiel gebeuren, zodat je het bijna niet merkt en terwijl je je er niet van bewust bent. Want die ander is niet alleen de vreemdeling uit een andere cultuur, maar ook de mens die je het meest na staat: je partner, je kinderen, je ouders, je broers en zussen. Nog een stapje verder: ten diepste zijn we voor onszelf een vreemdeling, nauwelijks vertrouwd met wat er allemaal in ons leeft. Als we door de Geest willen groeien naar gelijkvormigheid aan Christus, is het daarom van belang dat we dit onder ogen zien en ontmoetingen creëren waarin we ons oefenen in gastvrijheid. De primaire ontmoeting is in dit verband die met God zelf: we zijn bij hem te gast, hij schept ruimte voor ons. Hij wil vertrouwelijk met ons omgaan, zonder dat er sprake is van angst en afstand. Als we ons hierin oefenen, kunnen we ook elke ontmoeting met de ander leren zien als een uitdaging om gastvrij te zijn door ons af te vragen: ben ik bereid ruimte te scheppen voor deze ander die zo anders is?
  3. Spirituele gemeenschap: gastvrijheid wordt concreet in de gemeenschap. Dat is in dit verband allereerst de geloofsgemeenschap, de groep mensen die zich met elkaar verbonden hebben rondom Jezus Christus, die zelf als vreemdeling te gast was op aarde. De christelijke kerk is de plaats bij uitstek waar mensen ruimte scheppen voor elkaar (waarbij de Nederlandse gezelligheid eerder het tegendeel dan een uitdrukkingsvorm van deze gastvrijheid is). Het is een oefenplek: hier is ruimte voor iedereen die anders is (en geloof het maar: iedereen is anders, anders dan jij) en hier wordt het verlangen levend gehouden dat we werkelijk contact maken met elkaar, op het niveau van de ziel, op het niveau van onze fundamentele menselijk existentie. Is de maaltijd van de Heer hier niet de meest ultieme uitdrukkingsvorm van?
  4. Spirituele missie: wat we in de geloofsgemeenschap leren als het om gastvrijheid gaat, kunnen we uitoefenen in ons alledaagse leven, waar ook zoveel mensen tegenkomen. Hoe scheppen we ruimte voor onze buren, onze collega’s, onze vrienden, onze gezinnen, onze medelanders, de asielzoekers en de moslims, de homo’s en de hetero’s, de straatkrantverkopers en de drugsverslaafden? Dat brengt grote vragen met zich mee. Want zijn er ook geen grenzen aan gastvrijheid?

Het bovenstaande laat al wel zien dat gastvrijheid een fundamenteel thema is voor het christelijke leven, beter: voor het menselijke leven. Humaniteit en spiritualiteit raken elkaar hier.