Al lange tijd zweefde er ergens in mijn hoofd een typering van het Marcusevangelie die ik niet erg aantrekkelijk vind. Deze typering: Marcus schrijft een lijdensverhaal met en uitgebreide inleiding.
Deze typering komt (zo leerde ik toen ik de vraag via twitter even uitzette) van de Duitse nieuwtestamenticus Martin Kähler (1835-1912). Marcus gaat namelijk voor een derde deel over de laatste week van Jezus op aarde, over zijn lijden dus. De eerste tien hoofdstukken beschrijven het werk van Jezus onder de mensen, de laatste zes zijn lijden en sterven.
Waarom vond ik de genoemde typering ‘lijdensgeschiedenis met een uitgebreide inleiding’ niet aantrekkelijk? Vooral denk ik omdat deze typering naadloos aan lijkt te sluiten bij een versmalde opvatting van het evangelie: ‘Jezus is op aarde gekomen om door zijn lijden en sterven te betalen voor onze zonden’. Een theologie en prediking die daar (erg) eenzijdig de nadruk op legt, kan niet zoveel beginnen met de thematiek van discipelschap en navolging. Want hoe je het ook wendt of keert: de uitdrukking ‘inleiding’ uit de typering van Kähler geeft aan dat dit niet het eigenlijke is (hoofdstuk 1-10); het eigenlijke moet nog komen (hoofdstuk 11-16).
Nu weet ik niet precies wat Kählers intentie was met de uitdrukking die hij koos. Maar even los daarvan lijkt het met dus en wat gevaarlijke typering die de kans loopt een bijdrage te leveren aan een versmald evangelie (vergeving van zonden dankzij het kruis van Christus) waarin voor discipelschap en navolging niet zoveel plek is.
Daarom ben ik blij dat ik de analyse van Standaert tegenkwam die duidelijk maakt dat de opbouw van het Marcusevangelie cirkelt rond het centrum: “Wie mijn volgeling wil zijn, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en zo achter mij aan komen” (Marcus 8:34). Deze analyse doet niets af van de centrale betekenis van het lijden en sterven van Christus, maar helpt ons wel om daar geen toeschouwer bij te blijven, maar deelnemer te worden: de weg achter Jezus aan is een weg die ook voor zijn volgelingen staat in het teken van het kruis!
06/01/2012 op 20:31
Net als het Johannes-evangelie laat het Markus-evangelie zich dus goed mystagogisch lezen. Zou het voor Matt en Luk ook gelden?
Hartelijke groet, Hans
08/01/2012 op 01:11
Toch is er wel iets voor te zeggen om de kern en de climax aan het eind te zien. Door het hele boek heen lees je over Jezus die (steeds duidelijker en in steeds intiemere kring) zijn lijden aankondigt. Mijn indruk is dat deze lijdensaankondigingen in Markus minstens even veel, zo niet meer voorkomen vergeleken met Mat. and Luk., terwijl anderzijds Jezus’ aanwijzingen over hoe te leven veel korter verteld worden dan in de andere evangeliën.
13/01/2012 op 23:47
Jos, google is voor veel meer goed dan twitter, geloof ik… Het gaat om een noot in Kählers ‘Der sog. historische Jesus und der geschichtliche, biblische Christus’ (ThB 2), München 1892, 4e 1969, 60 (Anm. 1 van S. 59). De opmerking gaat over alle vier de evangeliën en niet alleen over Marcus. Voor de context zie: http://www.archive.org/stream/dersogenanntehi00khgoog#page/n37/mode/2up pag. 33 noot 1. Veel genoegen met Marcus, trouwens. Wij (Paul vdV en ik) doen dat evangelie hier dit voorjaar ook 🙂