Het verhaal dat ik in de vorige blogposts heb verteld is een navertelling van wat Robbert Webber schrijft in zijn boek ‘Ancient-Future Evangelism. Making Your Church a Faith-Forming Community’. Het is tijd om een paar conclusies te trekken.
Die conclusies gelden zeker niet overal en voor iedereen. Ik schrijf ze vanuit mijn eigen huidige context: een grote stadsgemeente in Zwolle, die staat in de gereformeerd-vrijgemaakte traditie. De conclusies staan denk ik nog wat los naast elkaar, want ik heb nog niet het gevoel dat ik al een totaalplaatje kan geven c.q een totaalvisie kan bieden. (Lees ook nog: De kerk is dé plek voor discipelschap.)
- Het wordt de hoogste tijd om eens echt onder ogen te zien dat heel veel catechetisch onderwijs (aan de jongeren in de kerk) nog altijd gericht is op kennisoverdracht, hoezeer we ook al ons best doen om ook de relationele component te honoreren. Aan het rationele het relationele toevoegen levert gewoonweg nog geen discipelschapstraject op.
- Hoeveel goede dingen er ook te zeggen zijn over de praktijk van de kinderdoop, deze praktijk heeft in de kerk wel doop en discipelschap van elkaar losgemaakt. Dat is niet Bijbels. Discipelschap en doop zijn volgens de Grote Opdracht onlosmakelijk met elkaar verbonden (‘maak leerlingen door hen te dopen en hen te leren’). Daarmee voer ik geen pleidooi voor het afschaffen van de kinderdoop maar een pleidooi voor een hernieuwde bezinning op de vraag hoe doop en discipelschap zich in de gemeente van Christus tot elkaar verhouden. Het is bijvoorbeeld prachtig om doopgesprekken en doopvoorbeeidingsavonden met ouders te hebben die een baby hebben gekregen en er dan samen van te genieten ‘dat onze kinderen bij God horen’. Maar zulke ontmoetingen zullen per definitie veel meer in het teken moeten staan van wat het voor de ouders betekent om een discipel van Jezus te zijn en hoe ze daarin willen groeien en verder gevormd willen worden. Oftewel: we zullen op een veel duidelijker manier de doop moeten leren zien als onderdeel van een heel concreet discipelschapstraject, allereerst voor ouders, en vervolgens ook voor de gedoopte kinderen.
- Als er in de gemeente een volwassene wordt gedoopt, moeten we ons realiseren dat dat in een kinderdopende kerk een uitzondering op de regel lijkt, maar dat de volwassendoop de regel was in de eerste eeuwen van de christelijke kerk. Als christelijke kerk in een postmoderne samenleving hebben we inmiddels ontdekt dat we ook post-christendom leven en post-Constantijn de Grote. Dat is een krachtige uitnodiging om terug te keren naar de praktijk van de Vroege Kerk als het gaat om discipelschap. Wat toen in het proces van christelijke vorming nog bij elkaar hoorde, is in de loop van heel veel eeuwen dus uit elkaar gevallen.
- We moeten met elkaar ongelooflijk blij zijn met veel parakerkelijke organisaties die beter dan de lokale kerken dat doen bezig zijn met discipelschapsprocessen (ik denk speciaal even aan Youth for Christ en Nederland zoekt…). Tegelijk moeten we zeggen: dit is níet normaal! Normaal is dat lokale kerken op een doelgerichte, inspirerende en door de Geest geleide manier bezig zijn met hun éne centrale taak: discipelen maken die discipelen maken (Matteüs 28:18-20).
- Het is van groot belang dat ‘missionair gemeente zijn’, ‘evangelisatie’ en ‘jeugdwerk’ veel dichter op elkaar betrokken worden. Zo is het ook de hoogste tijd dat we door de bril van missie en evangelisatie kijken naar het vormingsproces waarin we onze jongeren willen brengen.
- We moeten met elkaar opnieuw een ontwerp maken van hoe het hele discipelschapsproces in de kerk eruit ziet voor kinderen en jongeren die ‘in de kerk geboren zijn’. Daarbij moeten we ook bedenken dat het ene ritueel van het belijdenis doen een veel te magere manier is om recht te doen aan het belang van markeringsmomenten op de weg van het discipelschapsproces.
- De beweging die in kerken momenteel gaande is (en waarvan de grenzen ook al wat in zicht komen) namelijk de beweging van rationeel en verstandelijk naar meer gevoelsmatig en ervaringsgericht is maar in heel beperkte mate de beweging waar het momenteel om zou moeten gaan. Dé beweging die op dit moment alle aandacht moet krijgen is deze: van een kerk die ‘kerkmensen’ maakt naar een kerk die (weer) discipelen maakt die op hun beurt discipelen maken.
- Het blijven denken in termen van ‘binnen’ en ‘buiten’ (binnen kerken meestal doorvertaald naar “het moet ‘binnen’ eerst op orde zijn voor we naar ‘buiten’ kunnen”) is funest voor het ontwikkelen van een discipelschapscultuur.
Tot zover eerst maar even. Een mooi moment om onderstaande statement nog eens op je in te laten werken:
15/05/2014 op 11:49
Ja, is dat zo, dat in de vroege kerk volwassendoop de regel was? Lijkt mij allerminst vast te staan. Uiteraard veel volwassendopen i.v.m. toetreders, maar hieruit de conclusie trekken dat kinderen niet gedoopt werden?
15/05/2014 op 11:51
Even voor de helderheid: ik stel niet dat er geen kinderen werden gedoopt in de eerste eeuwen. Ik ga er vanuit dat dat wel het geval was. Tegelijk was het in die tijd nog de ‘normale’ gang van zaken dat nieuwe gelovigen volwassen werden gedoopt. We kunnen er vanuit gaan dat dat gewoon heel vaak c.q. veel vaker voor kwam.
15/05/2014 op 20:28
Een mooie serie, Jos, met ook spannende en uitdagende conclusies. Ik hoop dat ze weerklank zullen vinden en kerken zullen uitdagen te zoeken naar een cultuur van discipelschapsontwikkeling. Vanmiddag had ik nog een goed gesprek met stafleden van de organisatie die jij noemt, Youth for Christ, over wat discipelschap(sontwikkeling) binnen YfC zou kunnen betekenen. Stimulerend en bemoedigend! De zoektocht is breed…
Sake Stoppels
16/05/2014 op 13:32
Over puntje 4: Nederland Zoekt… rust bestaande gemeenten toe. Dus niet iets nieuws beginnen, maar van binnen uit revitaliseren. Van harte aanbevolen trouwens, in Zwolle Noord (Opstandingskerk) hebben we er al zeer goede ervaring mee, en ontwikkelt het zich verder. Zie ook dit filmpje: http://www.eo.nl/geloven/nieuws/item/eo-symposium-bekijk-de-fragmenten/ (die van Rudolf Setz).
17/05/2014 op 15:33
Een mooie serie! Tegelijk vallen me 2 zaken op:
1. Je schuurt regelmatig langs het vraagstuk van de kinderdoop. Doet er soms ook ferme uitspraken over (zoals hierboven: “De praktijk van de kinderdoop heeft in de kerk doop en discipelschap van elkaar losgemaakt. Dat is niet Bijbels”. Ondanks die stevige conclusies lijk je bang te zijn voor de ultieme conclusie, dat terwijl ik de afgelopen tijd zoveel argumenten uit je pen heb zien komen die een duidelijke richting aangeven.
2. Discipelschap in de kerk vraagt feitelijk het volgen van een traditie die in Rome is ontwikkeld. Een traditie die zegt dat de doop in plaats van de besnijdenis is gekomen, de kerk in plaats van Israel, zondag in plaats van zaterdag en zo kan ik nog even doorgaan. Alle (!) Bijbelse feesten zijn in Rome afgeschaft op straffe van de inquisitie. En wij? Wij hobbelen voort op die weg die ons wegvoert van de bron. Wegvoert van de plek en het volk waarvan God zegt: “Zij zijn mijn oogappel”. Toen had hij het niet over de kerk, maar over Israel. En ja, wij mogen daar door Christus deel aan hebben, maar waarom voert onze kerkelijke traditie ons bij Zijn volk vandaan? Bij zijn eerste liefde vandaan.
Het mag duidelijk zijn: Ik geloof in discipelschap maar niet in de kerk. Ik geloof in kleinere groepen mensen die samen eten, bidden en het leven delen in gehoorzaamheid aan Hem. Net zoals het in de eerste gemeenten was. Zij leefden in de God-gegeven traditie: De thora. Niet wettisch omdat het moet, maar omdat God zich daarin openbaart en zorgt voor diegenen die Hem liefhebben.
Daarmee wens ik je toe dat je je analyse mag verdiepen: Discipelschap ja, maar vanuit welke traditie? Van Rome naar Jeruzalem!
20/05/2014 op 20:56
Naar mijn idee is de enige discipelschaps vorming die echt werkt er een waar participatie voorop staat. Samen zoeken, ontdekken, fouten maken en leren. Kerk van onderop. Zie het boeiende initiatief van Roald Schaap, http://voordekunst.nl/vdk/project/view/2311-keer-de-kerk-binnenste-buiten. Discipelschap in het concrete dagelijkse leven, direct om je heen; dat met elkaar leren, daar draait het om.