Gisteren was er dan de studiemiddag over ‘De kerk vol discipelen’. Er waren veel mensen, en het was echt goed om te merken hoe breed het verlangen leeft om kerk zijn (weer) vooral te verbinden met discipelschap en het volgen van Jezus. Ik mocht een bijdrage leveren en geef daar in deze blogpost en de volgende iets van door. De studiedag had als uitgangspunt het boek van Mike Breen, ‘Missionaire leiders vermenigvuldigen’. Over de thematiek van spiritualiteit en kwetsbaarheid heb ik het volgende gezegd (de volgende blogpost zal gewijd zijn aan Jezus en ‘de ideale kerk’).
Lezend in het boek van Mike Breen ben ik vooral heel blij met zijn nadruk op karaktervorming. Dit citaat spreekt me sterk aan: ‘Voordat we missionaire leiders kunnen vormen en voortbrengen, zullen we eerst discipelen moeten zijn van Jezus. En als we dat willen, begint en eindigt dat met karakter.’ (18)
Momenteel is een boekje van Henri Nouwen mijn ‘vademecum’, mijn spirituele leidraad en geestelijke inspiratiebron. ‘Nederigheid en dienstbaarheid. Het neerwaartse pad van Christus’. Mijn stelling vandaag is dat het hele gesprek over discipelschap en missionair leiderschap, in het spoor van Mike Breens hoofdstuk over ‘Karakter’, veel meer spiritualiteit nodig heeft. Iets specifieker: een spiritualiteit van kwetsbaarheid. Een recente ervaring heeft me hierin de weg gewezen.
Ik merk namelijk dat als ik preek en spreek over discipelschap, deze thematiek naast instemming, ook verzet oproept. Het A-woord valt al snel: activistisch. Maar op de eerste zondag van 2015 koos ik ervoor om in mijn preek iets van kwetsbaarheid te delen, waar ik mee worstelde en dat ik het ook allemaal niet precies wist en dat ik op zoek was naar het licht waarover Ida Gerhardt spreekt als ze schrijft: ‘Het licht begint te wandelen door het huis en raakt de dingen aan.’ En dit citaat uit Anthem van Leonard Cohen deed ook een duit in het zakje:
‘There’s a crack, a crack in everything, that’s where the light gets in.’
En ik had het over wat Henri Nouwen ‘het neerwaartse pad van Christus’ noemt. En daarmee werd in de gemeente iets aangeraakt wat met al het andere spreken over discipelschap nog niet was gebeurd. Kwetsbaarheid, worstelen, een neerwaarts pad. Bewandelde ik tot dan toe ik in alle aandacht voor discipelschap niet toch teveel het opwaartse pad van plannen, projecten, veranderingsprocessen, cultuurveranderingen, cursusse en gehoorzaamheid?
Misschien moeten we eerst eens heel lang stil staan bij én in de praktijk brengen wat Henri Nouwen schrijft (blz. 56):
‘Als volgelingen van Christus worden we naakt, kwetsbaar en zwak de wereld ingestuurd. Alleen zo kunnen we onze medemens in zijn pijn en worsteling bereiken, hem de macht van Gods liefde laten zien en hem sterker maken door de kracht van Gods Geest.’
Waar in onze gesprekken over discipelschap maken we nu eigenlijk echt de tijd om het te hebben over naaktheid, kwetsbaarheid en zwakheid? Volgen we wel het neerwaartse pad van Christus? Willen we echt als Christus zijn als dat betekent dat we het neerwaartse pad moeten gaan volgen?
Mike Breen stelt aan het slot van zijn hoofdstuk over Karakter deze vraag: ‘Waar probeer je sterk te zijn terwijl de Heer het nodig vindt dat je juist daar zwak bent.’ Die vraag verdient veel en veel meer ruimte.
Lees ook: ‘Kwetsbaarheid? Mij niet gezien!‘
20/01/2015 op 11:22
Beste Jos,
In reactie op het “A” woord.
Ik lees momenteel Tom Smail’s The Forgotten Father. Hij schrijft: de Vader is de bron en het doel van alles. De Vader is dus ook de bron en doel van de Zoon en de Geest. En de Vader is de bron en het doel van ons leven, zoals Jezus de Bergrede ook eindigt. De relatie van Zoon/zonen tot Vader beschrijft Smail vervolgens als “obedience as trusting response to known love”. Die houding is voor mensen geloof, maar bovenal een gave van de Heilige Geest.
Smail schreef het boek als onderdeel van en in reactie op de charismatische beweging – waar hij wel de Zoon en de Geest zag, maar niet de Vader. Ik heb de indruk dat in de hele discipelschapskwestie de Vader ook grotendeels buiten beeld blijft. En het neerwaartse pad waarover jij schrijft, kunnen wij alleen volgen, als “response to known love.” Het is pas als ons leven zo’n antwoord is, dat het “A” woord opgelost wordt.
Anders gezegd: volgens Calvijn is kennis van God verbonden met kennis van onszelf. Wij beginnen vaak echter met de kennis van onszelf en laten ons beeld van God daardoor bepalen. Terwijl onze tijd er om vraagt om te beginnen bij het beeld dat God de Vader van zichzelf in Christus presenteert en ons zelfbeeld door de Heilige Geest daardoor te laten bepalen.
Groeten,
Pieter
20/01/2015 op 11:27
Dank je Jos, voor de aandacht voor dit inzicht. Heel belangrijk en heel wezenlijk. Het is aandacht voor de diepe laag in harten van mensen, waar de beslissingen doorgaans worden genomen. Als olie voor de ziel is de aandacht hiervoor: even het hoofd er af en het hart in beeld. De onthoofding van de kerk zou je kunnen zeggen.
Toch is dit een zeer moeilijke oefening voor veel mensen. Ik spreek uit eigen ervaring hoe lastig is om je ziel in kwetsbaarheid te zien, te voelen wat je voelt en dat zo te laten. En om de onthoofding meteen maar te relativeren: bij het onder ogen zien is je hoofd ook hard nodig. Wat zie ik, hoe voel ik, wat wil ik daar mee, wat mag ik daar mee?
En om deze oneindig belangrijke aandacht voor de kwetsbaarheid maar meteen naast het ‘A-woord’ te zetten: ook het ‘K-woord’ werpt oneindig veel weerstand op. Veel mensen zitten er echt niet op te wachten, omdat ze de ervaring niet hebben opgedaan (en dus ook niet willen opdoen) hoe heilzaam het is om hierin aandacht te ontvangen en te geven.
Het is dus kwetsbaar om rond aandacht voor het K-woord te gaan juichen. De kwetsbare juicht zichzelf zomaar een nieuwe kwetsuur over zijn ziel, waar hij/zij onbegrepen blijft. Ik bedoel te zeggen: de kwetsbare moet tegelijk krachtig zijn, hebben leren zeggen: dit is van mij, ik sta hier voor, ik bescherm dit deel enigszins zelf. Het is mijn ervaring geweest dat kwetsbaarheid je zomaar doet leven in afhankelijkheid van anderen (en dat wordt geregeld als irritant ervaren), je zomaar doet leven in nieuwe verwachtingen van anderen (zorg voor mij!). Rijp om beschadigd en teleurgesteld te worden.
Kracht zoeken in Christus is dus hierin een nieuw uitdaging. Jouw weg naar beneden is een krachtig beeld in verbondenheid met Christus. Ik leer dat alleen vanuit die verbondenheid met Christus de openheid naar mensen is op te brengen.
Zegen over je werk, Robert
20/01/2015 op 22:14
Beste Jos,
Het A-woord triggert mij ook weer. Waarom roept dit toch meteen zo’n weerstand op, zorgt het voor innerlijke onrust. Nu ben ik ben net bezig met een Leesplan over het onderwerp Vernieuwing via de Bible app en daar werd deze tekst aangehaald uit Romeinen 12:2
“En word niet aan deze wereld gelijkvormig, maar word innerlijk veranderd door de vernieuwing van uw gezindheid om te kunnen onderscheiden wat de goede, welbehaaglijke en volmaakte wil van God is…”
Deze tekst vind ik zelf een mooi antwoord op het activisme. Het geeft goed weer hoe de Heilige Geest op een ontspannen manier ons karakter wil veranderen. Want hier staat dat het veranderd ‘word’ (in de NBV 2004 staat helaas ‘U moet…’). De Heilige Geest wil dit vernieuwende werk in ons doen, maar daar moeten we ons wel voor open stellen. Ik weet uit eigen ervaring dat de Heilige Geest dat dan vervolgens ook graag wil doen. En daar ligt voor mij de kwetsbaarheid, dat ik de Heilige Geest ook echt de ruimte geef. Ik wil nog zoveel zelf doen en mag Hij overal wel komen?
En dat telkens weer overgeven is (in ieder geval voor mij) het levenslange leerproces van een discipel. Dat lukt mij niet alleen met mijn verstand, dat heb ik wel lange tijd gedaan (het gaat om God kennen ipv kennis van God). Dat kan alleen door het opbouwen van een vertrouwensrelatie met God de Vader. Door met Hem te leven, met Hem te wandelen.
In meerdere gesprekken die ik de afgelopen weken heb gehad kwamen we daar op uit. Het wandelen met God. Dat is geen programma, geen cursus maar veel oefenen, dit verlangens uitspreken naar God je Vader en elkaar daarin bemoedigen. “Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren.” (Fil.4:7).
Groeten Sander