Rondom de Lectio Divina speelt aandachtigheid een heel grote rol. Lectio Divina is een vorm van lezen met aandacht. Het is nodig om daarbij aandachtig aanwezig te zijn om zo helemaal open te staan voor wat de Geest door het Woord waar je naar luistert tegen jou en in jou wil zeggen.

Nu wil het geval dat aandachtigheid en aanwezigheid thema’s zijn die ook heel gemakkelijk kunnen worden geassocieerd met mindfulness. En dat is logisch, want daar gaat mindfulness over: over aandachtig aanwezig zijn. Maar brengt dat Lectio Divina niet (te) dicht in de buurt van het Boeddhisme? Want daar speelt mindfulness toch een centrale rol?

Zelf ben ik de voorbije jaren waarin ik bezig was met meditatie en Lectio Divina bewust altijd uit de buurt gebleven van zaken als zen, yoga en mindfulness omdat ik in de vooronderstelling leefde dat die zaken me in contact zouden brengen met oosterse religies, en dat wil ik als christen niet. Maar ik krijg steeds meer de indruk dat het minder juist is om te stellen dat mindfulness boeddhistisch is. Zeker, het heeft een belangrijke plek binnen het Boeddhisme. Maar dat zegt nog niet per se zoveel. De praktijk van het lezen van heilige boeken speelt in zowel het christendom, als het Jodendom als de Islam een heel grote rol. Maar daarmee zijn deze godsdiensten nog niet uitwisselbaar geworden, ook al lijken er op bepaalde punten sterke overeenkomsten te zijn. Zoals het ‘lezen van een heilig boek’ zijn eigen betekenis krijgt binnen de eigen godsdienstige context, zo is dat ook met ‘oefenen in aandachtigheid’. Zoals het ‘lezen van een (heilig) boek’ een algemeen-menselijke vaardigheid is, zo is ‘oefenen in aandachtigheid’ dat ook.

Dat is voor mij de reden dat ik met vrijmoedigheid kennis van de praktijk van mindfulness meeneem in het nadenken over Lectio Divina. Jim Wilhoit, een van de auteurs van het boek ‘Ontdek Lectio Divina’ (dat ik graag aanbeveel), schrijft hier op zijn weblog iets over waar ik van harte mee instem. Hieronder lees je dat in vertaling.

Wat is mindfulness?

Mindfulness is een gecultiveerde manier van aanwezig zijn bij onszelf, anderen, God en de wereld om ons heen. Het omvat de praktijk van het focussen van onze aandacht  en ons bewustzijn  op het huidige moment met een waarderende nieuwsgierigheid.

Waarom hebben mensen belangstelling voor mindfulness?

Steeds meer wetenschappelijk onderzoek levert het bewijs dat mindfulness op zowel subjectief als fysiologische gebied verandering teweeg brengt. Mensen die zich bezighouden de praktijk van mindfulness beoefenen, merken op dat hun gevoelens van angst en depressie verminderen, zij ervaren een grotere zelf-compassie, zijn minder reactief, en ervaren diepere voldoening in hun relaties. Niet alleen hun gevoel van welzijn verbetert, maar hun algehele gezondheid gaat vooruit. Mindfulness wordt geassocieerd met een sterker immuunsysteem, verlaagde bloeddruk en betere slaappatronen. Ook brengt mindfulness veranderingen in hersenactiviteit teweeg die leiden tot een kalmere en meer gefocuste aandacht en presentie.

Hoe word je meer mindful (aandachtig)?

Er zijn vele manieren om meer mindful te worden. Opgroeien in een gezond gezin, tijd doorbrengen in de natuur, fysieke inspanning, patronen van gebed en meditatie, en sommige vormen van therapie kunnen allemaal bijdragen aan gezonde mindfulness. Voor degenen die hun mindfulness-spieren wat meer willen ontwikkelen, is de meest voorkomende aanbeveling om een ​​patroon van meditatie ontwikkelen.

Is mindfulness (aandachtigheid) boeddhistisch?

Mindfulness is een menselijke eigenschap die emotioneel gezonde en gelukkige mensen over heel de wereld lijkt te karakteriseren. Aangezien er een zekere mate van mindfulness (aandachtigheid) vereist is voor allerlei religieuze praktijken, zoals bidden en het lezen van de heilige Schrift, vinden we in vele religies voorstanders van aandachtigheid. Binnen het Boeddhisme is er een speciale interesse in mindfulness als een strategie voor bewust leven, maar boeddhisten hebben niet het alleenrecht.

Bevorderen christelijke spirituele praktijken mindfulness (aandachtigheid)? 

Jazeker! In de christelijke traditie is mindfulness een neven-product van onze praktijken en niet het primaire doel. Studies hebben aangetoond dat contemplatieve christelijke praktijken, waarbij degene die bidt eenvoudig als doel om te genieten van Gods aanwezigheid en hem te eren, in de praktijk ertoe leiden dat degene die bidt meer mindful (aandachtig) wordt. Deze devotionele praktijken hebben dezelfde gezondheidsvoordelen van meer klinisch gerichte behandelingen waarvan een oriëntatie op mindfulness deel uitmaakt. Mindfulness is dus niet het onmiddellijke doel, maar desalniettemin een van de uitkomsten.

Het is precies deze aandachtigheid die de verbinding vormt tussen enerzijds de Lectio Divina en anderzijds het dagelijkse leven: lezen met aandacht is in wezen ook een oefening in leven met aandacht. Zo hebben aandachtig leven en aandachtig lezen elkaar nodig.