Op zondag 4 april preekt ik over Johannes 20:21-23. Deze preek was de vierde in een serie van vier Verlangenpreken die aansluiten bij het Verlangendocument waarin we als Plantagekerk onder woorden hebben gebracht wat volgens ons wezenlijk is voor kerk zijn.

We onderscheiden daarbij vier dimensies: spiritueel, pastoraal, diaconaal en missionair. Bij elk van de vier dimensies houd ik een preek naar aanleiding van een woord van Jezus uit het Johannesevangelie.

Je kunt de preek hieronder luisteren als audiobestand, terugkijken als YouTube-video en lezen in uitgeschreven vorm.

‘Ik wens jullie vrede’ – preek

Lieve mensen, één van de krantenkoppen die me afgelopen maandag trof, was deze: ‘Boze reacties na aanvallen op journalisten bij kerken die de deuren volledig openden voor kerkgangers.’ 

‘Boze reacties na aanvallen’ in één adem met: ‘kerk’. Er was veel gewelddadigheid, niet alleen fysiek, maar misschien vooral ook wel in taal. Er werden wat trappen en schoppen uitgedeeld bij een kerk en de roep om unanieme veroordeling daarvan klonk eigenlijk ook best wel gewelddadig in de oren. Dus rondom de kerk vooral geweld. 

Dat zette mij aan het denken over de vraag: Is de kerk eigenlijk wel de plek waar het ons een beetje lukt om vrede te leren? Kijk, het was natuurlijk een incident, maar zo’n incident is soms wel illustratief voor wat er misschien wel breder leeft. Is de kerk wel de plek waar we leren om vreedzaam met elkaar om te gaan? Is de kerk wel de plek waar we leren om geweldloos te communiceren?  

Ik heb het wel vaker over geweldloosheid, en dat komt een beetje omdat ik in de loop van de jaren ontdekt heb dat wij heel dicht bij de kern van het evangelie zitten als het gaat over vrede en geweldloosheid. Er stonden camera’s bovenop, dus aan de hand van beelden kun je vertonen wat er aan gewelddadige acties plaatsvonden.  

Maar het is goed even onderscheid te maken tussen wat je in de buitenwereld ziet en wat er zich in jouw binnenwereld afspeelt. Wat speelde zich af in die binnenwereld van die mannen die aan het trappen en het schoppen waren, of van die man die even met de auto tegen iemand aanreed? Wat gebeurde er in de binnenwereld van zo’n persoon? En om het niet alleen maar daar te houden: wat gebeurt er soms in jouw binnenwereld? Dat komt misschien helemaal niet naar buiten in agressiviteit, maar in jouw binnenwereld kan ook heel veel onvrede zitten, heel veel agressiviteit, ja heel veel geweld.   

Wat heeft Jezus daarover te zeggen? Dat is de vraag die ik wil stellen op deze Paasdag. Misschien denk je wel: Jos, het is toch Pasen? Wat sta je nou te praten over geweldloosheid en vrede? Het is Pasen! Je moet vertellen dat Jezus is opgestaan.

Maar dát ben ik precies aan het doen, lieve mensen. Ik ben aan het vertellen wat Pasen is. Pasen gaat over vrede in deze wereld. Pasen gaat erover dat we op geweldloze manier met elkaar leren omgaan in deze wereld en ook in deze kerk. Pasen gaat over vergeving en over compassie en over empathie. Ik ga vier kernen aanwijzen in dat stukje van die ontmoeting tussen Jezus en zijn leerlingen op de dag van de opstanding. En we beginnen met ‘vrede’.  

Kern 1: Vrede  

Wat ik zopas gezegd heb wil ik namelijk verbinden met het verhaal dat we in het evangelie van Johannes gelezen hebben, en dan speciaal dat gedeelte waarin Jezus in het midden van zijn leerlingen komt te staan en tegen hen zegt:  

‘Ik wens jullie vrede!’ 

Hoe bijzonder is het dat het eerste woord dat Jezus spreekt ‘vrede’ is. Het eerste woord is altijd iets belangrijks. Er zijn hier drie kleine kinderen in de kerk en we zijn benieuwd wat hun eerste woordje wordt. De moeders hopen dat het ‘mama’ is en dan is het soms toch ‘papa’. Dat is voor moeders soms wel teleurstellend. 

Het eerste woord van Jezus na zijn wederopstanding is: ‘Vrede’. Een belangrijk woord! Ik vind het trouwens mooi dat Jezus daar zo tussen zijn leerlingen in komt te staan. Er staat: 

Jezus kwam in hun midden staan. 

Probeer je even voor te stellen dat je er zelf ook bij bent als een van de leerlingen van Jezus, als Hij in jullie midden komt te staan. Ik stel me voor dat bij elke ontmoeting in de kerk Jezus in ons midden staat: bij een ontmoeting in de miniwijk of een andere groep waarin we samen optrekken om Jezus te leren volgen. Jezus kwam in ons midden staan. En het trof mij deze keer dat Jezus deze woorden spreekt: ‘Ik wens jullie vrede’.  Hij zegt het zelfs twee keer!  

Ik luisterde laatst naar een podcast van een Amerikaanse priester, die heel veel spreekt over de Bergrede van Jezus en over de zaligprijzingen in het bijzonder. En ik werd heel sterk getroffen door een toespraak van hem die ging over die acht zaligprijzingen. Hij ging ze één voor één bij langs en toen kwam hij bij de zevende zaligspreking uit: ‘Gelukkig de vredestichters, want zij zullen kinderen van God genoemd worden.’ En dit was wat hij zei:  

‘Ik denk dat dit de kern van het evangelie is, het hart van het christelijk geloof. De belangrijkste missie van alle discipelschap. We worden allemaal geroepen om vredestichters te zijn.’ 

Dus de kern van het christelijk geloof gaat er over dat we vrede stichten. Deze preek op Paasmorgen is ook de vierde en de laatste in de serie over onze verlangens als gemeente.  

  • We hebben een verlangen op het gebied van ‘spiritueel zijn’, namelijk dat we ons laten leiden door de Geest, want we willen geven.  
  • We hebben verlangens om pastorale gemeente te zijn, namelijk dat we elkaar kennen en gekend worden. 
  • We hebben een verlangen op diaconaal gebied, namelijk dat we elkaar dienen. 
  • En vandaag zeggen we dat we verlangens hebben op het gebied van ‘missionair zijn’.  

Vandaag wil ik proberen om een herdefinitie te geven van wat ‘missionair zijn’ nu is. ‘Missionair zijn’ betekent dat je geroepen bent om vredestichter te zijn. ‘Vrede’ betekent dat je in de ruimte komt te staan. ‘Vrede’ betekent dat er heelheid is en compassie. ‘Vrede’ betekent dat er door het bloed van Christus vrede is tussen God en ons en dat er ook vrede kan zijn tussen de mensen. Het zou mooi zijn om een soort woordweb te maken met woorden rondom dat ‘vredewoord’. Ik heb al een aantal van die woorden genoemd: empathie, geduld, geweldloosheid, liefde, de vreugde van Christus.  

‘Ik wens jullie vrede!’ 

Dát is wat Jezus op de Paasmorgen tegen zijn leerlingen zegt en dat is wat wij op deze Paasmorgen horen: ‘Ik wens jullie vrede! En onze missie is om mensen te worden die dat ook steeds zeggen: ‘Ik wens jou vrede!’ Dat moet je maar eens proberen als je in een moeilijke situatie bent of je ziet iemand en je denkt: Wat doet die nou? Zeg dan in je hart: ‘Ik wens jou vrede!’ Of je zit in een conflictueuze situatie, of hebt echt ruzie en dat je dan midden in die situatie even denkt: ‘Ik wens jou vrede!’ Wat gebeurt er dan vanbinnen? 

Kern 2: ‘Gezonden zijn 

Het tweede waar ik bij stil wil staan is dat ‘gezonden zijn’:  

‘Ik wens jullie vrede! Zoals de Vader mij heeft uitgezonden, zo zend ik jullie uit.’ 

We willen een missionaire gemeente zijn en missionaire christenen. Dan denken we misschien dat we heel veel moeten gaan evangeliseren en overal mensen moeten vertellen over de Heer Jezus. Er is natuurlijk niks mis met mensen die over Jezus vertellen. Maar Jezus zegt op deze Paasmorgen: Weet je wat je moet doen? Je missie is vrede stichten, overal waar je bent. Sticht vrede thuis, want ook daar kan het wel eens moeilijk zijn. Sticht vrede in de kerk, sticht vrede in de stad en sticht vrede in de wereld. 

Het is zó belangrijk te ontdekken dat Jezus dus eerst zegt: 

Ik wens jullie vrede! 
 
We hoeven dus niet zelf aan de slag te gaan, maar we proberen eerst terug te gaan naar Jezus en hem als het ware te horen zeggen: ‘Ik wens jou vrede.’ En dan zegt hij: ‘Zoals ik door de Vader ben uitgezonden, zo zend ik jou uit.’  

Dus we participeren als het ware in de missie van Jezus, als we vredestichters worden. En waar doen we dat en naar wie worden we uitgezonden? Want Matteüs 28, het slot van het Matteüsevangelie, klinkt ook mee. Daar klinkt de zogenaamde zendingsopdracht, het zendingsbevel. Daar zegt Jezus: ‘Ga op weg, maak alle volken tot mijn leerlingen.’ Mijn beeld is daarbij nog altijd primair: Dan moet Ik dus in het vliegtuig stappen en alle volken gaan opzoeken. Maar bij ‘al die volken’ gaat het gewoon over ‘alle soorten mensen’. Ga op weg en ga naar alle soorten mensen toe. En die mensen zijn gewoon om je heen. Die wonen om de hoek. Die wonen bij jou in huis. Die zitten bij jou in de kerk. Die kom je online of fysiek tegen, ook op je werk. 

Dus als we opgeroepen worden om zending te bedrijven, om op zendingsreis te gaan, dan kunnen we gewoon beginnen waar we ons bevinden. Dat moesten de leerlingen trouwens ook. Die moesten beginnen in Jeruzalem. Soms is het gemakkelijker in een ver buitenland het evangelie te gaan brengen, want daar kennen ze jou toch niet. Maar in je eigen omgeving weten ze wel wie jij bent. Het is daar eigenlijk wel een beetje spannend om het evangelie te verkondigen. Want dan weten ze wel een beetje hoe jij in elkaar zit. Jezus’ leerlingen wilden misschien wel veel liever naar een vreemd land toe, maar ze moesten in Jeruzalem beginnen, in de eigen buurt. Dus dat is onze zending, om in onze eigen buurt vrede te stichten. 

Kern 3: De heilige Geest ontvangen 

Over de derde kern ben ik iets korter, hoewel het heel erg belangrijk is. Jezus staat bij zijn leerlingen en blaast over hen heen en zegt:  

Ik geef jullie mijn heilige Geest. 

Bij Johannes vallen Pasen en Pinksteren op één dag. Wij hebben ze in onze viering van het kerkelijk jaar wat uit elkaar getrokken. Er zitten vijftig dagen tussen en dat is misschien ook wel goed: vijftig dagen om te leren een vredestichter te worden. Maar Jezus geeft dus zijn Geest mee. En die Geest is ook een Geest van vrede. Ik moet meteen denken aan de vrucht van de Geest. De vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede. Dus wij worden beademd door Jezus op Pasen, op Pinksteren en wij krijgen die vrede als het ware ingeademd en kunnen die uit gaan delen als vredestichters. 
 
Kern 4: Verzoening uitdelen 

En dan de vierde kern, namelijk ‘verzoening’. Want dat zegt Jezus er ook nog bij tegen zijn leerlingen:  

‘Ontvang de heilige Geest. Als jullie iemands zonden vergeven, dan zijn ze vergeven; vergeven jullie ze niet, dan zijn ze niet vergeven.’ 

Dus Jezus wijst daar de weg van verzoening, van elkaar vergeven. Verzoening is niet alleen maar iets tussen God en ons. Soms versmallen we de boodschap van Goede vrijdag en Pasen wel een beetje tot: het is weer goed tussen God en mij. Dat is een beetje een individualistische benadering. Maar op Pasen leren wij dat het gaat om verzoening in deze wereld, om verzoening tussen alle mensen. We zijn geroepen om vredestichters te zijn, om verzoening te brengen in deze wereld. Daar leveren Jezus’ leerlingen een bijdrage aan. Vrede en verzoening in deze wereld. 

Dat waren de vier kernen: vrede, gezonden zijn, de heilige Geest ontvangen en verzoening uitdelen. 

Ik ga de preek afronden met nog drie handreikingen om het nog wat praktischer te maken. Bij de vorige preken heb ik ook steeds één werkwoord genoemd.  

  • Als wij spiritueel gemeente willen zijn, dan willen we graag geven: Zoals God zijn Zoon gegeven heeft, zo worden wij ook gevende mensen. 
  • Pastorale gemeente zijn: Wij kennen de stem van de Herder, maar de Herder kent ons ook. We willen elkaar kennen in de gemeente, pastoraal. 
  • Dienende gemeente zijn: Wij hebben vorige week stilgestaan bij het verhaal van de voetwassing. Wij worden geroepen om te dienen.  
  • En vandaag worden we als gemeente geroepen om vrede te stichten.

Eerste handreiking: Formuleer vandaag opnieuw jouw missie 

Misschien ben je daar nooit zo op die manier mee bezig. Zo van: wat wil ik eigenlijk in dit leven? Wat is mijn missie? Maar misschien is deze Paasdag dan een goed moment om dat te doen. Formuleer opnieuw jouw missie. En eigenlijk is die missie duidelijk voor ons allemaal: Wij zijn gezonden om vredestichters te zijn, waar je ook maar bent.

Dus als je je afvraagt hoe je het beste christen kunt zijn, wees dan een vredestichter. Ben jij al een brenger van vrede op jouw werkplek? Of ben jij één van de vele lastige collega’s? Ben je in je buurt een vredestichter? Of sta je daar anders bekend? En in je gezin, je meest naaste omgeving? Ben jij daar degene die vrede sticht of loop je altijd te fitten? Formuleer vandaag opnieuw je missie: een vredestichter zijn. 

Tweede handreiking: Breng tijd door in je binnenwereld 

Ik zei het aan het begin van de preek al even: Die buitenwereld van trappen en slaan en schelden en schoppen kun je op de camera vastleggen. Maar er zit een binnenwereld achter. Zonder de innerlijke vrede van Jezus wordt het met die uiterlijke vrede niks.

Volg dus nu eens een cursus over geweldloze communicatie. Of doe iets geks en ga mediteren: Gewoon stil worden en naar binnen luisteren en ontdekken hoeveel onrust daar is, hoeveel gewelddadigheid misschien wel en blijf daar bij en vraag God: Wilt u mij zachter maken vanbinnen? Want vrede in jouw buitenwereld begint bij vrede in je binnenwereld. 

Derde handreiking: Trek je sandalen aan 

Ik had afgelopen week nog een gesprek met een stel uit de gemeente. We kwamen te spreken over de geestelijke wapenrusting. Dat is overigens niet zo’n geweldloze term, ‘wapenrusting’… ‘Trek je sandalen’ aan is een onderdeel van de geestelijke wapenrusting die je vindt in Efeze 6. En wat mij opviel – en wij spraken er even over in dat gesprek – is dat er staat:  

Houd stand, met de waarheid als gordel om uw heupen, de gerechtigheid als harnas om uw borst,  de inzet voor het evangelie van de vrede als sandalen aan uw voeten. 

En wat mij trof is dat daar gesproken wordt over ‘het evangelie van de vrede’. Dus ‘vrede’ is niet maar een onderdeeltje van het evangelie, maar het ‘evangelie’ is vrede! Trek je sandalen aan en wees vredestichter.

Je bent gezonden door Jezus. 

Amen.