Vorige week vrijdag vond er een inspirerende brainstormsessie plaats in Amsterdam. Met z’n zevenen zaten we bij elkaar en vroegen ons af: Hoe kan Total Church van betekenis zijn voor Nederland? Kan Total Church uitgroeien tot een belangrijek kerkvernieuwingsbeweging in Nederland?
Het was een verkennend gesprek en er zijn geen concrete actieplannen gemaakt. Wel was er een gedeeld gevoel dat Total Church toekomst heeft in Nederland. Hoe? Dat weten we niet precies. Daarin moet de Geest maar een weg wijzen.
Wie niet op de hoogte is met Total Church kan zichzelf hier wat inlezen: www.bam-boo.nl/total-church (met veel doorverwijslinks). Zelf schreef ik eerder: Hoe radicaal is Total Church? en Pastoraal of missionair of eerherstel voor het pastoraat. Ik doe hier geen verslag van de brainstormsessie maar noem, geïnspireerd door het boeiende gesprek, nu zeven redenen waarom Total Church volgens mij toekomst heeft in Nederland.
- Total Church legt nadruk op de gemeenschap. Dat is een prominente karaktertrek van de benadering van Total Church: naast het woord van God is de gemeenschap met elkaar een zeer wezenlijk middel om mensen in contact met Jezus te brengen. Ik noem dit daarom ook als eerste. We zijn in de protestantse traditie erg gewend geraagt aan het mantra ‘Het Woord moet het doen!’ Dat mag wel eens gecorrigeerd worden, of op z’n minst genuanceerd. De gemeenschap moet het doen! Total Church biedt daarom ook een belangrijke bijdrage in het gesprek over de eenzijdige focus op de kerkdienst-met-verkondiging als zou dat de allerbelangrijkste en eigenlijk zelfs enige plek zijn waar ‘het’ gebeurt.
- Total Church legt nadruk op het woord van God. De kracht van Total Church zit in de combinatie van evangelie en gemeenschap. Daarin is deze beandering beslist ook een echo van ‘Het woord moet het doen’, maar dan wel op een manier die volledig recht wil doen aan de kerk als gemeenschap en aan gemeenscahpsvorming als een basisprincipe van evangelisatie.
- Total Church is eenvoudig en alledaags. We worden niet opgeroepen tot de zoveelste evangelisatie-actie in georganiseerd verband! Wat een opluchting. Evangeliseren hoeft niet meer. Of, met de titel van een boek dat binnekort verschijnt (auteur Mark de Boer): Nooit meer evangeliseren! Het gaat er alleen maar om dat we als gewone mensen gewone dingen doen samen met andere gewone mensen die Jezus nog niet kennen. Dus het gewone huis-yuin-en-keuken leven komt in beeld zoals we dat in gezinsverband bijvoorbeeld beleven, of in de buurt. Total Church is kerk zijn ‘on streetlevel’, zoals Steve Timmis tijdens de conferentie op 9 april in Nederland voortdurend benadrukte zei (kijk hier).
- Total Church is geen concept. En nu word ik als Nederlander helemaal blij: er wordt me hier niet een nieuw model opgedrongen, een zoveelste vijf- of tienstappenplan, een zoveelste renovatie van e kerk volgens van tevoren precies aangegeven patronen. Nee, hier worden basisprincipes aangereikt die in elke context en in totaal verschillende vormen gestalte kunnen krijgen. Oók in een gewone traditionele kerk
- Total Church is een herwaardering van het pastoraat. In de brainstormsessie bracht ik dit element zelf vooral ook in. Ik heb lang het idee gehad dat pastoraat maar iets was voor naar binnen gekeerde kerken met a-missionaire predikanten van het type herder-en-leraar, die vooral op de kudde passen. In het boek over Total Church wordt (en ik hoor daarin ook echo’s van het onderwijs van Larry Crabb over pastoraat en verbondenheid) het pastoraat een grote misionaire waarde toegekend. Bovendien wordt de zoek geraakte therapeutische kracht van de christelijke geloofsgemeenschap (en de missionaire kracht daarvan) geherwaardeerd.
- Total Church legt de nadruk op zijn in plaats van actie. Kerk zijn en christen zijn op een door Total Church geïnspireerde manier legt de nadruk op zijn, identiteit, en niet op doen, actie. Je kunt er op dit eigen moment mee beginnen of mee bezig zijn. Er zijn geen vergaderingen en commissies voor nodig. Christen zijn op de plaats waar je bent en in de contacten die er al zijn – daar draait het om.
- Total Church leert ons ‘gospel intentionality’ te beoefenen. Mijns inziens is één van de belangrijkste motieven van Total Church: ‘Ordinary people doing ordinary things with gospel intentionality’. Dat moeilijk vertaalbare ‘gospel intentionality’ (lees: Total Church is een levensstijl) raakt aan het hart van Total Church: doe alles wat je zegt of doet met in je hart een brandend en actief verlangen om iets van Jezus te laten zien, zijn koninkrijk present te stellen, het evangelie tastbaar en ervaarbaar te maken in het gewone alledaagse leven.
Er zijn vast nog meer redenen waarom Total Church een veelbelovend Nederlands perspectief biedt. Kun je ook zulke redenen noemen. Schrijf ze hieronder op in een reactie!
23/09/2011 op 07:06
Nog een positief puntje: Het maakt niet uit welke muren er staan om je gemeenschap; deze manier van kerk zijn is een soort terug-naar-de-basis. Daarmee krijgen muren een andere inhoud. Vervagen ze wellicht een beetje……
23/09/2011 op 09:08
Total Church brengt de kerk terug tot zijn essentie, binnen (kleine) gemeenschappen en buiten de kerkmuren. Vandaar dat die muren misschien wel vervagen. Het boeiende vind ik dat die kleine gemeenschappen gezien worden als volwaardige gemeentes waarin alle elementen van kerkzijn worden beleefd. De zondagse eredienst is de plek om met elkaar te vieren, maar de gemeenschap is de plek om kerk te zijn. Total Church kan pas werkelijk tot onplooing komen wanneer we dit niet alleen als mooie gedachten zien, maar ook in praktijk doorvoeren. Het is een paradigma-shift. Niet de zondagse eredienst, maar gemeente zijn doordeweeks staat centraal. Er wordt meer waarde gehecht aan de opkomst en verbondenheid in de gemeentes dan aan het bezoekersaantal van de zondagse viering. De kerk moet in essentie kleiner worden i.p.v. groter.
“The future of mission does not lie in grand strategies or metastructures. Christ is building his church, for the most part unseen, in the shape of thousands of small congregations.” (Total Church p. 196)
23/09/2011 op 10:40
Total Church zie ik als grote mogelijkheid voor de toekomst. Niet mensen van buiten de kerk naar de kerk toe proberen te slepen, maar ieder op z’n eigen plek Christus verkondigen, vooral door z’n zijn.
Ik wil echter de harde tegenstelling voorkomen die ik bij Andreas Dijkstra meen te horen, dat de kleine groep belangrijker wordt dan de opkomst in de eredienst. In mijn ideaalbeeld versterkt het elkaar. Door wat je met elkaar deelt in de kleine groepen, ontstaat het verlangen om met elkaar in de eredienst samen te komen om daar God groot te maken, zodat iedereen van daaruit weer de wereld in gaat en vanuit die hartsgesteldheid weer in contact komt met mensen.
23/09/2011 op 13:49
Nog twee positieve punten (naast kritische kanttekeningen):
Het is een holistisch concept. Niet voor niks Total genoemd. Daarmee kun je vrijwel alle ideeën een plek geven.
Het sluit, vergeleken met veel andere concepten, toch sterk aan bij bestaande inhouden. Toch meer evolutie dan revolutie en daarmee voor veel traditionele contexten een goed cooncept
23/09/2011 op 17:00
Een kleine gemeenschap maakt het mogelijk echt naar elkaar om te zien en er te zijn voor elkaar en voor de mensen om ons heen (op ons werk/school/sportclub/..). Binnen een grote gemeente is dat erg moeilijk gebleken. Je kunt op zondag wel met veel mensen bij elkaar komen, twee diensten draaien en God groot maken maar je mist als je niet uitkijkt toch snel die verbondenheid. Kringen zijn hier vaak een antwoord op, maar dat is alleen van toepassing als de kring ook echt functioneert als een kleine gemeenschap. Helaas hoor ik te vaak om mijn heen dat dit niet het geval is.
23/09/2011 op 19:33
Beste Jos – mooie zaak, de dingen die je hierboven schrijft. Het verwoordt mijn visie op kerk en evangelisatie. Ik ken dit concept niet, maar probeer op deze manier hier in Cairo mijn gemeenschappen te ontwikkelen. Dank dat je me via je blog op de hoogte houdt!
25/09/2011 op 19:04
Jos, dank voor het delen. Ik heb het boek Total Church deze zomer met enthousiasme gelezen. Wat opmerkingen:
Bij 1. Gek genoeg doet Total Church mij sterk aan onderdelen van de gereformeerde vrijgemaakte kerkleer denken. Niet het ware kerk model maar wel het belang van de kerk voor alle terreinen van het leven. Dat had destijds de oprichting van allerlei g-organisaties ten gevolg. Total Church zoekt het meer binnen het kleine verband van de onderlinge gemeenschap. Ik zie het zelf inmiddels al een historische misvatting om te denken dat je met twee grootschalige diensten op een zondag gemeenschap aan het kweken bent. In zo’n kerk is het gemakkelijk om de broeder waar je iets tegen hebt te ontlopen. Zulke kerken zullen m.i. moeten kiezen. Als je de twee diensten handhaaft kun je volgens mij niet verwachten dat mensen daarbovenop nog kleine gemeenschappen gaan vormen. Dan liever een viering ’s ochtends en later die dag in de kleine groepen. Voor de GKV betekent total church dus een soort transformatie naar geref vrijgemaakt kleiner verband…
Bij 3. Wat me hierin ook treft is de waardering van de gemeenschap als leerplaats. De terloopse gesprekken onder de afwas zijn net zo goed leermomenten als de bijbelstudie of catechese. Voer dus de kans op terloopse gesprekken zoveel mogelijk op en dat kan alleen in een gemeenschap waar je alledaagse dingen met elkaar deelt en doet. Past ook goed binnen leertheorieen als van Kolb waarin aandacht is voor concreet leren, observeren en experimenteren.
Bij 4. Maar dat vind ik ook de zwakte. Ik denk dat velen in Total Church gaan verzuipen. Om het echt te introduceren is meer focus en handelingsperspectieven nodig. Wat dat betreft verwacht ik meer van de mission shaped church beweging zoals die door Nederland Zoekt op gang wordt gezet. Dat heeft heel veel met TC gemeen, is geen stappenplan maar kiest wel voor een duidelijker focus en een werkwijze om er concreet mee aan de slag te gaan.
Verder zou ik zeker een achtste punt willen toevoegen namelijk de waardering voor sociale betrokkenheid. Total Church geeft argumenten hiervoor die naar mijn weten in Nederland nog niet zo duidelijk naar voren komen. Evangelisatie gebeurt vooral onder de armen en is daarmee onderdeel van onze evangelisatie aan de rijken. Identificatie met mensen aan de marge van de samenleving maakt ook volkomen duidelijk dat onze status voor Gods niets te maken heeft met onze intelligentie, sociale klasse of rijkdom maar dat het allemaal genade is. We hebben het dus zelf ook hard nodig om ook op dit punt Jezus veel meer na te volgen.
En ik ben trouwens met je eens dat TC persoonlijke, stille tijd onderwaardeert. Dan toch mooi dat je daarover heen kunt kijken en er de goede dingen uit kunt halen.
01/10/2011 op 11:25
In de discussie over Total Church kun je ook maatschappelijke trends betrekken. Zie bv dit onderzoek http://www.zorgwelzijn.nl/web/Actueel/Nieuws/Meer-behoefte-aan-warm-sociaal-netwerk.htm
De nadruk op een concrete voelbare gemeenschap kan nu al en zeker in de toekomst een unieke onderscheidende factor worden.