Omdat het werk in de kerk ook altijd trekken vertoont van het werken in een organisatie, lees ik regelmatig boeken rond veranderingsprocessen en organisatieontwikkeling. Nu ben ik een boek tegen gekomen waar ik erg enthousiast over ben. Daarom wijd ik er een blogje aan.

Het gaat om het boek van Arend Ardon, Ontketen vernieuwing. Blokkades wegnemen en beweging creëren. Het is een zeer toegankelijk geschreven boek met een eigentijdse visie op hoe veranderingsprocessen werken en ook niet werken. Al een tijdje geleden heb ik met mezelf afgesproken nooit meer beleidsplannen en stappenplannen te willen maken. En mij krijg je ook niet meer mee in een proces waarin een missie, visie, strategie en kernwaarden worden ontwikkeld. Het werkt allemaal gewoon niet. Het levert hooguit ronkende teksten op die met name voor de opstellers ervan zeer betekenisvol zijn.

Vuur

Wat dan wel? Vuurtjes stoken! Een prachtige metafoor, helemaal als je er dat brandjes blussen naast zet. Want dat is toch altijd weer de valkuil van veel (kerkenraads)werk in de kerk: dat je problemen die zich voordoen probeert aan te pakken en dat je dus in wezen steeds in de reactieve modus bezig bent met de ‘opbouw’ van de gemeente. Brandjes blussen. Wat gaatdaar veel energie aan verloren.

De taal die Arend Ardon gebruikt wordt gekleurd door begrippen als beweging, creatie, verbinding, initiatief, experiment, fouten durven maken en (aanwezige) vernieuwingskracht. Centrale boodschap is eigenlijk: stop met het uitrollen van prachtige veranderingsplannen met de erbij horende stappenplannen en geformuleerde doelen en subdoelen. En doe gewoon iets kleins waarvan je denkt dat het kan lukken omdat het past bij het verbindende perspectief.

Als ik dat even vertaal naar waar we momenteel in de Plantagekerk Zwolle mee bezig zijn, dan is dat verbindende perspectief: ‘Verlangen naar het goede leven’. Elk initiatief dat daarbij past is welkom. Probeer het gewoon. Wees zelf geïnspireerd en daardoor inspirerend. Verbind mensen. Maak er iets gezamenlijks van en zorg dat dat voor anderen zichtbaar is. En als het lukt heb je ongelooflijk veel gedoe rond beleidsplannen, voorstellen en discussie omzeild. En gebeurt er gewoon iets moois en inspirerend.s Mislukt het, dan is er geen man overboord: fouten maken mag. Het moet zelfs. Aldus Arend Ardon. En hij heeft gelijk.

Doen is het nieuwe praten

Even een mooi citaat uit het boek (blz. 93):

Onze klassieke neiging is vaak om een stappenplan te schrijven en daaraan te schaven, totdat het goed is. En dan proberen we draagvlak te krijgen voor het plan in verschillende gremia. Met het risico van gesprekken over details, beren op de weg en stokpaardjes van jan en alleman die erin verwerkt moeten worden. Dat werkt niet. Ga niet praten, ga aan de slag. Doen is het nieuwe praten. Ga experimenteren. Onderzoek wat werkt en durf vast te lopen.

Kleine initiatieven

Ga het boek vooral lezen! Want het bevat heel veel leerzaams en inspirerend over leiderschap. Het rekent af met het klassieke top down denken én dus ook met het bottom up denken (dat immers in hetzelfde klassieke paradigma thuishoort). Laat ook dit citaat nog even op je inwerken (blz. 157):

Beweging drijft op leiders die het aan het hart gaat, die zichzelf laten zien, die vernieuwingskracht ruimte geven, die niet accepteren dat energie vastloop op ooit bedachte procedures, die experimenteren met hun gedrag, uitzoeken wat effectief is, het er niet bij laten zitten en zichzelf in de strijd gooien. Beweging drijft op bewogen leiders.

Niet het grote duw- en trekwerk, maar het geleiden van de beweging met kleine, betekenisvolle duwtjes. Kleine initiatieven van leiders kunnen bijdragen aan een grote beweging.

Meer over Ontketen vernieuwing.