Onderstaande preek heb ik op zondag 23 februari 2014 gehouden in de Plantagekerk Zwolle. De preek is vervolgens door Marinka en Hessel de Jong uitgeschreven vanaf de audio-opname en door mij nog wat geredigeerd. Dit is de bijbehorende PreekKracht. En dit is de audio-opname van de preek. Lees ook deze blogpost: Kerk 7.0 (en via deze link alle blogposts in de serie ‘Over Kerk 7.0’.

Dan zullen we, door ons aan de waarheid te houden en elkaar lief te hebben, samen volledig toe groeien naar hem die het hoofd is: Christus. (Efeziërs 4:15)

Bij onze pasgeboren baby’s houden we heel nauwkeurig de groei bij. We zijn er als jonge ouders op gericht als kinderen geboren zijn: Hoe gaat het nou precies met de groei? Oei ik groei is een bekend boek daarover. Want in die eerste tijd ben je daar intensief mee bezig. Je moet regelmatig wegen en de hoofdomtrek en de lengte meten. We letten er vooral op dat de baby een beetje binnen de groeicurve blijft. Het moet er niet teveel van afwijken. En als de groei niet goed gaat, maken we ons zorgen en dan gaan we bijvoeden of vaker voeden of we weten niet precies wat we moeten doen. We maken ons zorgen over de groei als het niet goed gaat met die groei, als de groei achter blijft en er een groeiachterstand ontstaat.

Dit beeld pakken we op om na te denken over de groei die we ook als christen mogen ervaren. Geestelijke groei noemen we dat dan. Niet de lichamelijke groei van een baby maar de geestelijke groei van een christen. Wat verwachten we eigenlijk als het om die groei gaat? En hoe meten we die groei? Bij een baby is dat vrij eenvoudig te meten. Maar hoe meet je nou bij een christen of er sprake is groei? Met je baby ga je regelmatig naar het consultatiebureau. Gaan we als christen wel eens naar een plek die je zou kunnen vergelijken met het consultatiebureau? Om daar eens de vraag te stellen. ‘Hoe is het nu met mijn geestelijke groei? Kun je daar iets over zeggen?’

We herkennen het allemaal denk ik wel als de groei van een baby achter blijft dan maken we ons erg zorgen. Heel vervelend is dat. Maar als onze eigen geestelijke groei achterblijft, als daar geen ontwikkeling in zit – maken we ons dan ook zorgen?

Over die vragen willen we gaan nadenken. We zijn daar in de kerkenraad ook mee bezig, met vragen rond: ‘Hoe geven we geestelijk leiding aan de gemeente? Waar gaat het in de gemeente om?’ En ik denk dat Efeziërs 4:15 een buitengewoon belangrijk woord van God is, voor ons allemaal, om daar over na te denken. Waar gaat het om in de gemeente van Christus? Ik zou in deze preek willen zeggen dat het hierom gaat: Samen volledig toegroeien naar Christus.

Aan vier onderwerpen besteden we aandacht bij deze tekst:
1. We groeien richting Christus;
2. We groeien door waarheid en liefde;
3. We groeien in alle opzichten;
4. We groeien samen.

1. We groeien richting Christus

Als we het over geestelijke groei hebben, dan hebben we het over het werk van de heilige Geest in onze levens. In eerdere preken hebben we daar ook bij stil gestaan. De kerk is een schepping van de heilige Geest en in die kerk gaat het erom dat we toegroeien naar Christus: dat is het werk van de Heilige Geest! Gods Geest werkt!

Soms denken we dat het allemaal een beetje naar binnen gekeerd raakt als we zo bezig zijn met onze eigen geestelijke groei. Maar hoewel ik daar verder in de preek niet zoveel aandacht aan geef, bij die groei hoort natuurlijk wel dat het naar buiten komt, dat we daden van gerechtigheid verrichten, dat we barmhartig zijn, dat we naastenliefde tonen. Geestelijke groei is niet dat ik lekker op mijn kamertje ga zitten en het mooi met God heb. Geestelijke groei betekent dat er van binnenin iets gebeurt en dat ik daardoor anders ga leven.

En de richting van die groei is in dit Bijbelgedeelte volstrekt helder. Wij groeien richting Christus! Dat is de bedoeling in elk geval. Wij groeien richting Christus. Dat is het intense verlangen van de Heilige Geest dat er een richting in ons leven zit. Richting Christus. De Heilige Geest beleeft er ongelofelijk veel vreugde aan als mensen dichterbij Christus komen. En weet u: hoe dichter we bij Christus komen hoe groter hij voor ons wordt. Toen we op vakantie waren in Zuid Frankrijk, zaten we vrij ver in het Zuiden, maar nog niet helemaal in het Zuiden. En ik herinner me nog de keer dat we nog verder naar het Zuiden gingen richting de Pyreneeën. Daar reed je op een gegeven moment op een vrij rechte weg en in de verte waren de Pyreneeën. En je zag hoe dichter je bij de Pyreneeën kwam die bergen al maar groter worden. Totdat je er vlak onderaan stond, want die Pyreneeën rijzen ineens op daar in Zuid Frankrijk. Hoe dichter je erbij komt, hoe groter ze worden.

Zo is dat ook met Christus. Hoe dichter je bij Jezus Christus komt, hoe groter hij voor je wordt. Johannes de Doper zegt daar ook een keer iets over. Hij zegt: ‘Hij moet groter worden en ik kleiner.’ Dat is natuurlijk wel een beetje merkwaardig. Hij moet groter worden en ik kleiner… Terwijl het over onze geestelijke groei gaat. Maar geestelijke groei betekent in zekere zin ook: dat wij kleiner worden en dat Christus steeds groter wordt – dat is geestelijke groei. Wij groeien richting Christus en als wij richting Christus groeien dan wordt hij steeds groter voor ons. Maar we gaan ook steeds meer op hem lijken. We groeien ook in Christusgelijkvormigheid. We gaan meer denken zoals hij denkt. We gaan meer voelen zoals hij voelt. We gaan meer doen wat hij gedaan heeft.

Iets verder terug in het Bijbelgedeelte, in 4 vers 13, wordt ook over die groei gesproken en over de volheid van Christus: ‘Zo wordt het lichaam van Christus opgebouwd, totdat wij allen samen door ons geloof en door onze kennis van de Zoon van God een eenheid vormen (…).’ En dan staat er: ‘de eenheid van de volmaakte mens, van de tot volle wasdom gekomen volheid van Christus.’ Dat zijn niet zulke hele toegankelijke woorden. ‘De tot volle wasdom gekomen volheid van Christus…’ Christus wordt zo groot voor je, als je groeit naar hem toe. Hij wordt steeds groter, hij wordt steeds mooier, hij wordt steeds belangrijker voor je, hij wordt steeds bewonderenswaardiger, in alles wat hij is. Hij wordt steeds groter en belangrijker voor je omdat hij jouw hoogste Profeet en Leraar is: bij hem is alle wijsheid. Hij wordt steeds groter en belangrijker voor je omdat hij jouw Hogepriester is, die voor jou gestorven is, die alles voor jou heeft overgehad. Hij wordt steeds groter en belangrijker voor je als Koning: je wilt steeds meer leven in het koninkrijk van God dat in Jezus Christus vaste voet aan de grond heeft gekregen op deze aarde.

Wij groeien naar Christus toe. En die Christus is het hoofd van de kerk, staat er heel nadrukkelijk bij. Hij is hoofd van de kerk en als er geen hoofd is dan is er ook geen leven. Een kerk zonder Christus is een ont-hoofd lichaam. We weten allemaal wat er met een onthoofd lichaam aan de hand is: dat is dood. Wij groeien naar Christus toe omdat juist vanuit hem er leven gaat stromen in de gemeente. Vanuit dat hoofd krijgt het lichaam samenhang. Dus als we in de gemeente zoeken naar samenhang, naar verbondenheid, kunnen je maar op één plek terecht: bij Jezus Christus. En ‘het lichaam wordt ondersteund en bijeengehouden door alle gewrichtsbanden. Ieder draagt naar vermogen bij tot de groei van het lichaam, dat zo zichzelf opbouwt door de liefde.’ Als wij groeien richting Christus, allemaal individueel en ook allemaal samen, dan bloeit het leven in de kerk op. Dat is het eerste: wij groeien richting Christus.

2. Wij groeien door waarheid en liefde

En het tweede is: Wij groeien door waarheid en liefde. Paulus noemt eigenlijk twee groeifactoren. Hij zegt: ‘als je wilt weten hoe je moet groeien, let dan op waarheid en liefde’. ‘Door ons aan de waarheid te houden en elkaar lief te hebben’, staat er in de Nieuwe Bijbelvertaling. Maar eigenlijk staat het er veel korter. Er staat: ‘als wij in liefde de waarheid spreken dan zullen wij toegroeien naar Christus’. ‘In liefde de waarheid spreken.’ Voor ons gevoel liggen die wel eens uit elkaar. Waarheid aan de ene kant en liefde aan de andere kant. Maar hier worden ze heel nauw op elkaar betrokken. Wij groeien naar Christus door liefdevol de waarheid te spreken. En wij groeien naar Christus door de ware liefde te kennen en te koesteren.

En weet u wat waarheid is? Waarheid is dit: dat God deze wereld gemaakt heeft, dat hij bestaat en dat Hij een God is die lief heeft. Waarheid is dat God ons allemaal een voor een geschapen heeft en dat hij in ons allemaal een verlangen heeft gelegd dat op hem gericht is. Dat is: waarheid. Waarheid is dat ons leven wordt gered als wij ons leven toevertrouwen aan Christus.

En liefde is dat wij elkaar de waarheid zeggen! En die waarheid, dat is Christus! De waarheid is dat wij telkens weer aan elkaar vertellen dat God liefde is. We kennen die uitdrukking wel of het gevoel: ‘Ik moet hem of haar eens even de waarheid vertellen’. En dan zeggen we er vaak bij: ‘Ik moet hem eens stévig de waarheid vertellen’. Dat is altijd iets spannends en iets negatiefs: ik moét hem de waarheid vertellen…

Als er iemand in je leven is tegen wie je de waarheid eens zou willen vertellen, dan zou je naar diegene toe kunnen gaan en tegen hem of haar kunnen zeggen: ‘ik ga jou nu de waarheid vertellen: God houdt van jou!’ Dat is de waarheid! De waarheid is niet alle kritiek die we in ons hoofd hadden, zo van ‘dit gaat niet goed en dat gaat niet goed.’ Nee, dit is de waarheid – ik kom jou even stévig de waarheid vertellen: ‘God houdt van jou! Christus heeft je lief!’ Dat is de waarheid.

Elkaar liefhebben doe je door te leven uit de waarheid en dit is ook de waarheid, dat God, door Christus, de wereld met zichzelf verzoend heeft. En als je het nog korter wilt zeggen: de waarheid is Christus! Want Jezus zegt: ‘Ik ben de weg de waarheid en het leven.’ Dus wat we hier leren is dat waarheid en liefde zo belangrijk zijn dat ze helemaal bij elkaar gehouden moeten worden willen we kunnen groeien. Je kunt niet alleen door liefde groeien en je kunt ook niet alleen door de waarheid groeien. Je groeit alleen door de liefdevolle waarheid en door de ware liefde van God.

3. We groeien in alle opzichten

We hebben nu dus gezien: we groeien richting Christus, we groeien door waarheid en liefde en we groeien in de derde plaats in alle opzichten. Er staat nu in de Nieuwe Bijbelvertaling: ‘wij groeien samen volledig toe naar Christus’. En het woord ‘volledig’ is misschien iets minder gelukkig, want bij volledig lijkt het erop dat het tot een soort eindpunt komt, dat het helemaal af is. Maar dat is niet wat hier bedoeld wordt. Er staat zoiets als: je groeit ‘in alle opzichten’ toe naar Christus. In alle opzichten van je leven. In alle aspecten van je leven. Als wij mogen groeien dankzij de Heilige Geest in ons leven, dan heeft dat betrekking op alles wat er in ons leven aan de hand is. Ons volledige bestaan wordt aangeraakt.

We werken bijvoorbeeld heel vaak met die bekende drieslag: hoofd, hart en handen. Als wij toegroeien naar Christus en als we dat op een volledige manier doen, dan heeft dat effect op je denken en op je voelen en op alles wat je doet. Dus het is niet alleen maar je hart, of alleen maar je verstand, en ook niet alleen maar wat je doet. Maar dat allemaal in samenhang wordt aangeraakt in dat groeiproces waar de Heilige Geest mee bezig is.

Wij groeien in alle opzichten: wij groeien in ons karakter, wij groeien in onze keuzes die we maken, het heeft effect op waar we belangstelling voor hebben. Die groei gaat ook over groei in geloof, hoop en liefde. Het gaat over groei in de hoogte en breedte en de lengte en in de diepte. Daar heeft het allemaal betrekking op. Dus de groei waar de heilige Geest ons in brengt is allesomvattend als het gaat om ons leven. Wij groeien in alle opzichten, wij groeien volledig naar Christus toe.

Nou is het wel goed om erbij te zeggen dat groei ook een mysterie is. Als wij wel eens praten over een kerk die groeit, dan bedoelen we meestal dat er meer mensen bij komen. Dat kun je tellen. Maar als wij op een bijbelse manier praten over groei van de gemeente, dan gaat het over de groei naar Christus toe, dat Christus steeds groter en bewonderenswaardiger en mooier en belangrijker voor ons wordt. En die groei heeft ook iets van een geheim, iets van een mysterie. Het is een ingewikkeld en complex gebeuren, die groei. We leren dat ook uit de natuur. We weten wel het een en ander over hoe groei in de natuur te werk gaat, maar het blijft een geheim, ook als we kijken naar zo’n kleine baby. Dan blijft het een geheim hoe dat nou eigenlijk allemaal gaat in die groei.

En wat we er ook bij zeggen: we groeien in alle opzichten, maar die groei zal hier op aarde niet af zijn. We willen elkaar in de kerk ook niet opjagen, zo van: ‘het moet nog beter en nog mooier en zorg dat het een keertje af is.’ Nee, hier op aarde zullen wij nooit zeggen: ‘Ik ben nu klaar met groeien.’ Het is een proces van volwassenwording. Het is wel belangrijk dat we daar mee bezig zijn. Maar we kunnen nooit zeggen: ‘Nu ben ik uitgegroeid.’ Dat kun je, als het om lichamelijke groei gaat, wel zeggen. Zo rond je achttiende, twintigste levensjaar is het wel zo’n beetje klaar. En als je weer wat ouder wordt, word je weer wat kleiner. Maar als het gaat om geestelijke groei, dan is het zeker waar dat wij niet langer onmondige kinderen mogen blijven… Dat is ook weer een beetje ingewikkeld, want geestelijke groei betekent misschien ook wel dat we steeds meer als een kind gaat geloven. En tegelijkertijd worden we hier in Efeziërs 4 ook gewaarschuwd: zorg dat je geen onmondige kinderen blijft, dat je bij het minste of geringste in de war bent, dat je denkt: ‘Welke kant moet ik nu weer op?’ Dat is onvolwassenheid. Als je wilt groeien in volwassenheid, groeien naar Christus toe, zorg dan dat Jezus Christus altijd de centrale factor is, het centrale fundament van je leven. We zullen dus nooit zeggen: ‘Ik ben uitgegroeid.’ We zullen eens volledig gegroeid zijn, als Jezus weer verschijnt.

4. We groeien samen

We groeien dus naar Christus toe, we groeien door waarheid en liefde, we groeien in alle opzichten. En in de vierde plaats: we groeien samen. Als je naar het consultatiebureau gaat is het volstrekt irrelevant hoe lang dat andere kindje is. Dat heeft niks met jouw kindje te maken. Het gaat echt om een individueel proces. Joúw kindje groeit. Maar als wij in de Bijbel zoeken wat groeien is, dan is groeien altijd iets wat sámen gebeurt. We groeien samen. We zullen samen volledig toegroeien naar Hem die het hoofd is, dat is Christus.

Dat gezamenlijke komt bijvoorbeeld in 1 Petrus 2 ook tot uitdrukking. ‘Voeg u bij hem, bij de levende steen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen om zijn kostbaarheid en laat u zelf ook levende stenen gebruiken.’ Daar zit het individuele element: in levende stenen voor de bouw van een geestelijke tempel. Maar die geestelijke tempel is een geheel: je vormt samen een tempel. Een steen, een losse steen is niks. Ja, dat is een losse steen, maar die functioneert pas in die tempel. We groeien sámen.

En dat is ook in de gemeente belangrijk om te zien en vast te houden: dat we elkaar nodig hebben om te groeien. Dat is een bijbelse gedachte. We zouden wel eens een plek willen vinden waar alle mensen waren zoals wij en waar ze allemaal ongeveer hetzelfde denken – dat zou een hoop gedoe schelen! Maar God heeft bedacht dat al die verschillende mensen bij elkaar sámen groeien. We groeien samen met jong en met oud. We groeien samen als beginnelingen en gevorderden. We groeien samen als Nederlanders en medelanders. We groeien samen als rijken en armen. We groeien samen als homo’s en hetero’s. We groeien samen als singles en getrouwden. We groeien samen als denkers en doeners. We groeien samen als nieuwkomers en oudgedienden. Want het gaat erom dat het een lichaam is. Alle verschillende onderdelen, al die verschillende leden hebben elkaar nodig want wij groeien samen.

Iets eerder in de brief aan de Efeziërs, hoofdstuk 3 vers 18 en 19, staat: ‘Dan zult u met alle heiligen’ – dus niet met een paar heiligen die er toevallig hetzelfde over denken als jij – ‘dan zult u samen met alle heiligen de lengte, de breedte, de hoogte en de diepte kunnen begrijpen. De liefde van Christus kennen die alle kennis te boven gaat. Opdat u zult volstromen met Gods volkomenheid.’ De volkomenheid van God en de volheid van Jezus Christus, daar stroom je dan mee vol!

Dus ik hoop dat we dit met elkaar vasthouden: we groeien naar Christus toe, we groeien door waarheid en liefde, door liefde en waarheid, we groeien in alle opzichten, we groeien samen!

Drie vragen

Ik wil afronden met drie vragen die ik aan mezelf stel en die we aan onszelf als gemeente stellen en waarvan ik denk dat het belangrijk is om daar mee bezig te zijn, juist ook samen als gemeente.

1. In welke richting groeien we?

Het antwoord is aan het einde van de preek natuurlijk helder. Maar het is toch goed om het nog een keer te zeggen. Wij groeien samen naar Chrístus toe. We groeien niet naar een bepaalde manier van kerk zijn toe, van ‘we willen het zo doen of we willen het zus doen’. Nee, wij groeien samen naar Chrístus toe. En daaromheen gebeurt van alles. Maar de kern is altijd: we groeien samen naar Christus toe. Hij wordt steeds groter voor ons. Hij wordt steeds mooier voor ons. Hij wordt steeds bewonderenswaardiger voor ons.

Christus kennen en hem bekend maken, dat is waar het in de kern om gaat in de gemeente van Jezus. De vraag die we daarbij onszelf ook kunnen stellen is: herkennen we dat ook in ons eigen leven? Is dat waar we mee bezig zijn als het gaat om christen zijn en om geestelijke groei? Groeien wij samen? Groeien wij ieder persoonlijk naar Christus toe? Wordt hij steeds groter voor jou? Als hij steeds groter wordt voor jou, dan ben je aan het groeien. Want je kunt ook, als je naar de Pyreneeën bent gereden en je gaat dan weer terug naar het Noorden toe, je kunt dan ook in je achteruitkijkspiegel kijken en zien dat de bergen steeds kleiner worden. Soms kan het in je leven ook zo zijn, dat je als het ware in de auto zit en je kijkt in je achteruitkijkspiegel en Jezus wordt een steeds kleinere stip ergens achter de horizon. Dat kan. Maar dat is niet hoe God het bedoeld. Hij moet steeds groter worden!

2. Mag onze groei ook pijn doen?

De tweede vraag die we stellen is: mag onze groei ook pijn doen? De preek heeft als titel ‘Oei, ik groei’. In dat ‘oei’ zit volgens mij iets van: het kan ook wel eens zeer doen. Zeggen we ook wel eens: ‘au’? We weten allemaal wel iets van groeipijn. Groeien gaat niet zonder pijn. En juist de pijn in ons leven en juist de pijn die we in de gemeente wel eens ervaren, juist die pijn kan een aangrijpingspunt zijn voor geestelijke groei. Soms denken we: ik heb pijn en dat moet ik zo snel mogelijk weg zien te werken. Dan neem je een aspirine of een iets anders om het maar niet te voelen. Maar bij groei hoort pijn.We moeten soms door onze pijn heen gaan en onze pijn ook zien als een uitnodiging van de Heer om te groeien.

Mag onze groei ook pijn doen? Dus als er pijnlijke dingen in je leven zijn, dan wil ik daar helemaal niet gemakkelijk over doen, zeggen dat is allemaal niet erg, want soms is het wel heel erg. Daar mag je ook bij stil staan dat het erg is, dat het zeer doet. Maar laten we samen ook proberen om op dat punt te komen dat we zeggen: ik heb pijn en misschien is dat een teken van God dat ik hierin mag groeien naar Christus toe.

3. Biedt de geloofsgemeenschap van de Plantagekerk een groeizame cultuur?

De derde vraag is ten slotte deze: biedt de geloofsgemeenschap van de Plantagekerk een groeizame cultuur? Als het groeizaam weer is, is er een lekkere temperatuur, is er wat regen, is er zon. Hebben we in de Plantagekerk een groeizame cultuur? Hoort dat ook niet juist bij de Plantagekerk? We hebben die naam ‘Plantagekerk’ als gemeente niet voor niks. Op de plaats van ons kerkgebouw was ooit een plantage. Is niet juist dat ‘groeien’ een mooi aanknopingspunt om te zeggen: dat is inderdaad waar wij als gemeente mee bezig willen zijn? Wij willen een gemeente zijn waar groei hoog wordt gewaardeerd. Groei in de hoogte, groei in de lengte, groei in de breedte, groei in de diepte. Mag deze kerk die een stadskerk is, misschien ook een stadstuin zijn? Waar Jezus de tuinman is en waar het licht is, en waar het zo nu en dan een beetje regent en waar een goede temperatuur is, die zorgt voor groeizaamheid? Is de Plantagekerk als geloofsgemeenschap een plek zijn waar de Geest met zijn groei mag waaien? Dat is in elk geval het verlangen dat ik uit wil spreken. Dat de Plantagekerk een groeizame cultuur mag hebben, dat we hier samen gericht zijn op dat ene: samen volledig toe groeien naar Christus!

Liturgie van de dienst van zondag 23 februari 2014:

Welkom en mededelingen
Zingen: Psalm 100:1,2,3,4
Gebed
Lezen: Efeziërs 4:11-16 en 1 Petrus 2:1-5
Zingen: Liedboek Gezang 320:1,2,3,4
Preek over Efeziërs 4:15 ‘Oei ik groei’
Gebed
Zingen: Liedboek voor de Kerken Gezang 78:1,2,3
Gods Tien Woorden
Zingen: Liedboek voor de Kerken Gezang 78:4
Voorbeden
Collecte
Zingen: Opwekking 589 ‘Ik wil juichen voor U’
Zegen en gezongen amen