Van 18 april tot 23 mei 2021 hield ik vijf preken rond het thema ‘De kunst van het (on)gelukkig zijn’. Hier vind je de vierde, gehouden op Wezenzondag 16 mei in de Plantagekerk in Zwolle. We lazen in deze dienst: Romeinen 5:1-11

Luister de preek:

Kijk en luister de preek:

Lees de preek:

Lieve mensen, Evert heeft het in het Kindermoment al mooi als een spannende vraag neergezet:  

Hoe kun je nou in ongeluk geluk vinden? Hoe kun je nou in moeilijke omstandigheden in je leven ooit iets van geluk ervaren? 

Een tijdje geleden had ik een pastoraal gesprek met iemand uit de gemeente. We gingen bijbellezen en kozen voor Romeinen 5. We zochten namelijk naar een tekst in de bijbel die ging over volharding. Hoe kun je het volhouden als het soms moeilijk is in je leven?  

Ik dacht: volharding…? dan moet ik volgens mij in Romeinen 5 zijn. Dus we lazen Romeinen 5:1-11, wat we net ook gedaan hebben, en toen kwam ik in vers 3 ook dat woordje gelukkig tegen: 

…wij prijzen ons zelfs gelukkig… 

Toen dacht ik: dan moet ik daar in de serie over geluk ook een keer over preken. Vandaag is het dan zover. Misschien vind je het mooi om het vandaag over geluk te hebben en daarover na te denken.  

Maar misschien denk je ook wel: mijn leven is helemaal niet zo gelukkig. Er is zoveel verdriet in mijn leven – er is leegte in mijn leven – er is pijn in mijn leven – ik twijfel – ik voel mij soms depressief – ik weet eigenlijk niet hoe mijn toekomst eruitziet.  
Er kunnen heel veel manieren zijn waardoor we ons eerder ongelukkig dan gelukkig voelen. Je kunt je zorgen maken over je kinderen – over je ouders – je voelt een burn-out aankomen.  

Nou, dát allemaal en nog veel meer ís er in onze levens. Ik weet niet of je dat herkent. Mocht je het niet herkennen dan prijs ik je gelukkig. Maar blijf dan wel luisteren, want er zijn heel veel mensen om je heen die het wél herkennen en voor wie het moeilijk is.  

Het is speciaal op deze zondag een goed moment om dit onderwerp aan de orde te stellen, want het is vandaag Wezenzondag. De zondag tussen Hemelvaart en Pinksteren wordt in de christelijke traditie wel zo genoemd. Dat komt omdat Jezus een keer heeft gezegd (Johannes 14:18):

Ik zal jullie niet als wezen achterlaten. 

Daar is die zondag dus naar genoemd. Jezus is naar de hemel gegaan. We hebben Hemelvaart gevierd, maar het is nog geen Pinksteren. Dus het kan een beetje leeg voelen, een beetje eenzaam, zo van: waar is hij?  

Wezenzondag dus. 

Bij wezen denken we aan kinderen. We zien misschien zelfs tv-beelden voor ons van vluchtelingenstromen waar kinderen tussenlopen die geen ouders meer hebben. We kunnen ons er heel veel bij voorstellen hoe verdrietig en moeilijk het is om wees te zijn.  

Je kunt je ook verweesd voelen. Pim Fortuyn heeft een boek geschreven over De verweesde samenleving en daarin gezegd 

Wij leven in een tijd zonder richting, zonder ideologieën, zonder aansprekende ideeën, zonder vaders en moeders, kortom, in een samenleving van wezen.  

En dan maak ik het dus even wat groter: wij kunnen ons óók in het leven van deze tijd en van deze wereld verweesd voelen.  

Midden in al die ellende, in al die moeilijkheden, luisteren we nu naar die woorden uit Romeinen 5. Het is goed even te zeggen dat Paulus in hoofdstuk 5 van deze geweldige Romeinenbrief met een nieuw gedeelte begint. Hij heeft in de hoofdstukken 1 t/m 4 er vooral over gesproken dat wij rechtvaardig zijn voor God. En nou gaat hij vier hoofdstukken lang spreken over het nieuwe leven dat meekomt als je rechtvaardig bent voor God.  

De vraag die Paulus hier stelt is: hoe ziet het leven eruit? En dan begint hij in vers 1 heel mooi met: 

Wij zijn dus als rechtvaardigen aangenomen op grond van ons geloof en leven in vrede met God. 

In een van de eerdere preken heb ik gezegd dat je het woord vrede, dat is sjalom, ook wel kunt vertalen met geluk.

Op de klank af kwam ik toen ook bij vers 3 terecht, waar stond:  

…wij prijzen ons zelfs gelukkig…  

Daar staat het woord gelukkig, maar er staat eigenlijk meer iets van roemen.  Dus het woord geluk komt in die zin niet in dit bijbelgedeelte voor.  

Maar als we het hebben over die sjalom, dan hebben we het ook weer over geluk.  Leven in vrede met God is eigenlijk: leven met het geluk dat God voor ons in gedachten heeft. En dan gaat het in de verzen 1 en 2 meteen over genade

Wij leven in vrede met God, door onze Heer Jezus Christus. Dankzij hem hebben we door het geloof toegang gekregen tot Gods genade. 

Dus er zijn al twee heel belangrijke woorden gevallen die gaan over gelukkig leven zoals God het bedoeld heeft. We hebben vrede met God en we ervaren de genade die God aan ons uitdeelt. En dan zegt Paulus tot twee keer toe:  

in de hoop te mogen delen in zijn luister prijzen we ons gelukkig.  

3 …wij prijzen ons zelfs gelukkig onder alle ellende… 

En dat is precies het punt waar we het vanmorgen over gaat en wat ook in het Kindermoment zo beeldend is neergezet:  

wij prijzen ons zelfs gelukkig onder alle ellende… 

Daar snappen we eigenlijk maar heel weinig van. Hoe zit dat?  
Nou, ik hoop dat de volgende woorden van Paulus ons daar een klein stapje verder in helpen. Kijk, Paulus weet alles van ongeluk en moeite in zijn leven. Hij schrijft daar bijvoorbeeld over in 2 Korinte 4 vanaf vers 7: 

Maar wij zijn slechts een aarden pot voor deze schat; het moet duidelijk zijn dat onze overweldigende kracht niet van onszelf komt, maar van God. We worden van alle kanten belaagd, maar raken niet in het nauw. We worden aan het twijfelen gebracht, maar raken niet vertwijfeld. We worden vervolgd, maar worden niet in de steek gelaten. We worden geveld, maar gaan niet te gronde. We dragen in ons bestaan altijd het sterven van Jezus met ons mee, opdat ook het leven van Jezus in ons bestaan zichtbaar wordt.  

Daar zie je ook die spanning tussen aan de ene kant ongeluk en aan de andere kant geluk – aan de ene kant de dood en aan de andere kant toch ook het leven 

We hebben op alle mogelijke manieren te maken met het sterven van Christus, maar toch ook en misschien wel midden in dat sterven, met het leven van Christus.  

Nou, dáár zit iets van het geheim van het ervaren van geluk, misschien wel juist te midden van ongeluk. Het is paradoxaal met elkaar verbonden dat je in ongelukkigheid veel dichter komt bij wat echt belangrijk en echt wezenlijk is in je leven.  

Heel veel van jullie kunnen daar ook wel iets van vertellen, dat je juist in een ongelukkige periode in je leven dingen ontving die je anders niet had ontvangen. Je wilt dat ongeluk helemaal niet. Niemand wil verdriet en ellende in zijn of haar leven. En je kunt het ook alleen maar zelf zo zeggen, maar veel mensen zeggen achteraf: dat was een hele verdrietige periode en toch, hoe raar het ook klinkt, ik zou het niet gemist willen hebben. Want juist tóen heb ik ontdekt wie God voor mij is. Juist toen heb ik ontdekt wat de betekenis van liefde is. Juist toen heb ik misschien wel iets van het echte geluk geproefd.  

Dus juist onze ongelukkigheid kan een plek worden waar wij geluk zoeken.  

In een ander gesprek met diezelfde persoon zei hij ook nog dat hij moest denken aan Winston Churchill, die een keer gezegd heeft:  

Never waste a good crisis. 

Dus: verknoei een goede crisis nou niet, maar probeer er iets goeds uit te halen. Dat zou je ook kunnen zeggen van de moeilijke situaties in je leven, hoe vervelend dat ook is en blijft. Toch zou je tegen jezelf kunnen proberen te zeggen (het is moeilijk als een ander het tegen je zegt): Never waste a good crisis. Probeer juist in moeilijke omstandigheden te ontdekken wat het betekent dat juist dán de liefde van God in je kan gaan stromen.  

En dan doet Paulus iets heel boeiends. Hij geeft een serie van vier woorden achter elkaar, een soort gouden keten van geloofservaringen:  

  • ellende geeft volharding
  • volharding geeft betrouwbaarheid  
  • en betrouwbaarheid leidt tot hoop.  

Dat is iets waar je voor jezelf nog eens wat langer bij stil zou moeten staan. Is dát wat ik zie gebeuren? Er is ellende in mijn leven en Paulus zegt dat deze ellende tot volharding leidt. Bij hem gebeurt dat in elk geval. Een iets eigentijdser woord voor volharding is misschien draagkracht. Als je het moeilijk hebt en je gaat er op een serieuze manier mee om, dan kun je merken dat dat een stukje draagkracht gaat geven. Je kunt tegen een stootje. Er komt draagkracht in je leven, volharding. En die draagkracht leidt dan weer tot betrouwbaarheid. Je zou dat woord kunnen vertalen met het wat meer eigentijdse woord karakter.  

Ellende (moeilijkheden in je leven) leiden tot draagkracht

Die draagkracht leidt tot karakter (dat je steeds meer de mens wordt die God voor jou heeft bedoeld). 

En karakter leidt tot hoop (dat je juist midden in de ellende hoop blijft houden op een mooiere toekomst. En zodra je je op die toekomst gaat richten, ga je ook merken dat die toekomst nu al naar je toekomt. Hoop is niet alleen maar iets voor later. Hoop is ook iets voor nu). 

In het hier en nu van je moeilijke omstandigheden ervaar je hoop! En dat allemaal bij elkaar zouden we geluk kunnen noemen: het is betekenisvol, het is zinvol.  

Wat is er dan ook mooier dan dat je midden in je moeilijke omstandigheden toch kunt zeggen: maar het allerkostbaarste pakt niemand van mij af, namelijk dat God bij mij is. Ik val niet uit zijn hand!  

Nog iets wat mij opvalt in Romeinen 5:1-5 is dat daar die drie bekende woorden van Paulus alle drie voorkomen: geloof, hoop en liefde. Als je de brieven van Paulus leest, dan komen die drie elkaar steeds weer op een heel aantal plaatsen tegen. De allerbekendste plek is wel 1 Korinte 13:13: 

Ons resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde. 

Maar ook in dit gedeelte komen die woorden geloof, hoop en liefde weer bij elkaar.  

Geloof:  
Je vertrouwt op de trouw van God. 
 
Hoop:  
Je hebt goede verwachtingen voor de toekomst. En juist omdat je je op die toekomst richt komt die toekomst ook al naar je toe.  

Iemand anders uit de gemeente stuurde me deze week een mail met de vraag: Weet je waar hoop voor staat? H.O.O.P. staat voor: Hij Onder Ons Present. Hij is aanwezig in ons leven en dat geeft hoop!

Liefde: 
En dan komen we uit bij de liefdeGeloof, hoop en liefdeen de liefde is de meeste. 

En daar zegt Paulus in Romeinen 5:5 over:  

Deze hoop zal niet worden beschaamd, omdat Gods liefde in ons hart is uitgegoten door de heilige Geest, die ons gegeven is.  

En zo maken we ook het stapje naar Pinksteren toe. We vieren komende zondag Pinksteren. Dus in die opeenvolging van geloof, hoop en liefde komen we bij het hoogtepunt van de liefde uit en Paulus verbindt dat met de heilige Geest die over ons is uitgestort, in ons hart wordt uitgegoten. En misschien wijst dat ook wel de weg naar echt geluk. Juist te midden van moeilijke omstandigheden kunnen we liefde ervaren: liefde van God, liefde van mensen om ons heen, en de liefde van de Geest die in ons woont.  

En Paulus zegt hier ook duidelijk: die Geest is in ons uitgegóten. Het is nogal een krachtig woord. Dat doet ook echt denken aan Pinksteren. Het is niet alleen maar: we hebben die liefde gekregen. Nee, die liefde is met bakken vol uit de hemel naar beneden gekomen en in ons hart terechtgekomen. De liefde is in ons hart uitgegoten.  

Ik hoop dat de dingen die ik gezegd heb een klein beetje helpen bij dat moeilijke probleem: Hoe kan nou: geluk vinden terwijl er iets ongelukkigs in je leven gebeurt.  

Je stapt in de hondenpoep (uit het kindermoment) als voorbeeld van wat best vervelend kan zijn. Maar we weten allemaal dat er veel grotere dingen zijn en dat je dan toch iets van geluk ervaart. Misschien dat ik het zo kan samenvatten in een tegendraadse visie op geluk

Probeer in de ongelukkigheid in je leven te zoeken naar hoe ik kan groeien in geloven, hopen en liefhebben. 

Als je je daarop gaat richten, op geloven, hopen en liefhebben te midden van de moeiten in je leven, dan komt er iets van het geluk dat God voor jou in petto heeft je leven binnenstromen.  

We gaan nu luisteren naar een lied en we gaan straks ook het avondmaal vieren.  

Het avondmaal vieren betekent eigenlijk dat we te midden van alles wat moeilijk is in ons leven, er een tafel klaarstaat en dat Jezus daar de Gastheer is en zegt: kom maar bij mij. Midden in je ongeluk geef ik jou geluk. Ik geef je liefde, ik geef je hoop, ik geef je geloof, ik geef je vergeving, ik geef je genezing en ik bevrijd je.  

En het lied dat we gaan beluisteren laat iets zien van die hoop en van de toekomst. En daar komt ook die zin in voor: u heeft ons geluk voor ogen. Als we zo het avondmaal vieren, is dit wat Jezus ons wil aanreiken: ik heb jouw geluk voor ogen! 

Laten we samen aandachtig luisteren naar het lied Toekomst vol van hoop. 

Toekomst vol van hoop (Sela) 

In de nacht van strijd en zorgen  

kijken wij naar U omhoog,  

biddend om een nieuwe morgen,  

om een toekomst vol van hoop.  

Ook al zijn er duizend vragen,  

al begrijpen wij U niet,  

U blijft ons met liefde dragen,  

U die alles overziet.  

Refrein: 

U geeft een toekomst vol van hoop;  

dat heeft U aan ons beloofd.                        

Niemand anders, U alleen,  

leidt ons door dit leven heen.  

U heeft ons geluk voor ogen.  

Jezus heeft het ons gebracht.  

Mens, als wij, voor ons gebroken  

in de allerzwartste nacht.  

Refrein 

U bent God, de Allerhoogste,  

God van onbegrensde macht.  

Wij geloven en wij hopen  

op het einde van de nacht. 

 
Refrein