Preek Pinksterzondag 19 mei 2024 (over Handelingen 2 en Galaten 5)
De afgelopen week vond ik het toch wel weer een zoektocht: een preek over Pinksteren. Wat is Pinksteren nu toch voor een feest? Wat valt er nu precies te vieren?
Dat heeft voor mij ook hiermee te maken: Pinksteren is een beetje het feest van een wat lege kerk, want veel gemeenteleden zijn op de camping in Lemele, en veel andere christenen zijn vandaag op Opwekking in Biddinghuizen. Dus de kerken zijn wat leger juist op het Pinksterfeest. Terwijl dat feest ook genoemd wordt: het geboortefeest van de kerk. Aan de andere kant: Pinksteren is ook het feest van de eenheid van christenen en om dat te vieren moet je inderdaad soms weg uit je eigen kerk en je eigen kerkgebouw om andere christenen te ontmoeten.
Maar terug naar die zoektocht: wat vieren we nu op Pinksteren? Ik werd geholpen door een mail die ik vorige week zondag binnenkreeg van een Zwolse broeder, niet uit onze gemeente, die elk jaar aan een grote groep Zwolse christenen een bericht stuurt om het Pinksterfeest te markeren. Dit schreef hij:
“PINKSTEREN is de dag waarop De Geest vol vuur wordt geboren. De duif is er het symbool van. Die Geest woont hier. Zwollenaren, kijk maar eens omhoog. Bovenop Museum de Fundatie staat de vredesduif al te wachten tot hij verlost wordt om op zoek te kunnen gaan naar nieuwe vormen van inspiratie. Het is Pinksteren, Feest van de Geest. Het is tijd om vleugels uit te slaan.”
Ken je die duif op de Fundatie. Die gouden duif? Dit kunstwerk is van kunstenaar Marte Röling en heeft als titel ‘Grote Gouden Vette Vredesduif’. Het is maar liefst 3 meter lang en 2 meter hoog! Ik weet niet precies wat de achtergrond van de duif is, maar het mooie van beelden is dat je er een eigen betekenis aan kunt geven. Alle reden om bij die duif aan de Heilige Geest te denken, de duif die neerdaalde op Jezus bij zijn doop in de Jordaan.
En dan krijgt ook die grote wolk op de Fundatie (ze noemen het ook wel een: een ufo, een ei of een oog) een mooie betekenis: het is de wolk van Hemelvaart. Jezus verdwijnt op Hemelvaartsdag in een wolk, en de Geest komt na tien dagen uit die wolk te voorschijn! Wat een verandering: er gaat een nieuwe wereld open voor mensen op aarde. Anders leven wordt mogelijk. Zoals we gebeden hebben in dat gebed met de kinderen: Het feest van anders, mooier leven. En daarin vond ik toch iets wat ik inspirerend vind op deze Pinksterzondag. Het is het feest van anders, mooier leven.
2
Dat zien we ook terug in de Bijbelgedeelten die we lazen. In Handelingen 2 zien we geen duif, maar we ontdekken er andere symbolen voor de heilige Geest. Er gebeurt van alles op die eerste Pinksterdag in Jeruzalem en het gaat er behoorlijk spectaculair aan toe.
Er is WIND – “Plotseling klonk er uit de hemel een geluid als van een hevige windvlaag, dat het huis waar ze zich bevonden geheel vulde.” Een soort stormwind klinkt er, vol beweging en kracht. Jezus had ook een keer gesproken over de Geest als de wind (Johannes 3:8): “De wind waait waarheen hij wil; je hoort zijn geluid, maar je weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heen gaat. Zo is het ook met iedereen die uit de Geest geboren is.” Uit de Geest geboren, dat is dat je een ander mens wordt als de Geest in je komt, dat er een nieuw begin wordt gemaakt. Eerst was het windstil, geen beweging te zien, en dan steekt de wind op! De adem van de Geest wakkert ons aan en zet ons in vuur en in vlam.
Er is VUUR – “Er verschenen aan hen een soort vlammen, die zich als vuurtongen verspreidden en zich op ieder van hen neerzetten.” Het lijkt wel alsof er aangestoken luciferstokjes op de hoofden van al die mensen staan. Allemaal vuurvlammetjes die samen een zee van vuur vormen. Het vuur laait op, er is nieuwe passie, een vuur van liefde voor God, een hartstochtelijk verlangen om te leven onder een open hemel, om te leven in dat koninkrijk waar Jezus altijd over sprak. En Johannes de Doper had ook gezegd (Matteüs 3:11): “Ik doop jullie met water als teken van jullie inkeer, maar na mij komt iemand die machtiger is dan ik; ik ben het zelfs niet waard om zijn sandalen voor Hem te dragen. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur.”
En er klinken TALEN – “Allen begonnen op luide toon te spreken in vreemde talen, zoals hun door de Geest werd ingegeven.” Ja, vreemd is het. De tongen komen los en spreken woorden uit die nog nooit gesproken waren. Ze zullen elkaar wel verbaasd hebben aangekeken. Nieuwe taal. Nieuwe woorden. Nieuwe zinnen. Er gaat een nieuwe wereld open. door die woorden vol genade en liefde en vrede en hoop – want dat kan niet anders: die nieuwe taal is een taal van hoop en kracht, en vreugde en verrassing.
En Petrus verandert: hij die nog niet zo lang geleden Jezus had verloochend, spreekt opeens vrijmoedig het Woord van God. Hij spreekt een nieuwe taal met een nieuwe passie en het zit vol beweging. Hij krijgt woorden ingegeven van de Geest, en ze waren ook al eens gegeven aan de profeet Joël:
“Ik zal mijn Geest uitgieten over al wat leeft.
Dan zullen jullie zonen en dochters profeteren,
jongeren zullen visioenen zien
en oude mensen dromen dromen.
Ja, over al mijn dienaren en dienaressen
zal Ik in die tijd mijn Geest uitgieten.”
Bijzonder toch? Allemaal veranderde mensen, die nieuwe dingen zien, nieuwe dingen weten, nieuwe dingen aanvoelen, nieuwe dingen zeggen, nieuwe dromen dromen.
Pinksteren is echt een Feest van verandering, van mensen die veranderen: echt iets heel nieuws. Behoorlijk spectaculair dus ook. En dat kan je ook wel eens ontmoedigen. Want wat voor spectaculair gebeurt er nu helemaal in jouw leven? Daar kom ik zo op terug. Maar nu eerst ook nog even samen luisteren naar Galaten 5.
3
In de brief aan de Galaten reflecteert Paulus op de betekenis van de heilige Geest voor christenen. Dat zinnetje “Ik zeg u dus: laat u leiden door de Geest” is een belangrijke hoogtepunt in zijn brief. Paulus heeft laten zien dat je niet kunt vertrouwen op de wet, dat je niet kunt vertrouwen op geboden en regels, dat je niet kunt vertrouwen op eigen kracht – als je dat wel doet, dan loop je vast, dan stokt je leven, dan gaat de beweging eruit.
“Ik zeg u dus: laat u leiden door de Geest.” En die Geest brengt verandering teweeg. Hij is de wind in de rug van je nieuwe leven. Hij is het vuur dat binnenin je brandt. Hij laat je nieuwe dingen zeggen als “Ik verlang zo naar een leven dat anders is, mooier.”
Paulus laat dat zien door aan de een scherpe tegenstelling te maken: “De aardse begeerte gaat in tegen de Geest, en wat de Geest verlangt gaat in tegen de aardse begeerte. Het een is in strijd met het ander, en u kunt dus niet zomaar doen wat u wilt.” Hij zet dus het oude, lelijke leven tegenover het nieuwe, mooie leven.
Dat lelijke leven ziet er zo uit, het zijn praktijken waartoe de aardse begeerte aanzet (Galaten 5:19-21): “ontucht, zedeloosheid en losbandigheid, afgoderij en toverij, vijandschap, tweespalt, jaloezie en woede, gekonkel, geruzie en rivaliteit, afgunst, bras- en slemppartijen, en nog meer van dat soort dingen.” Blijkbaar was dat voor zijn lezers zeer herkenbaar. Een leven waar geen geintje heilige Geest in zit.
Maar er bestaat ook zoiets als een mooi leven, een leven waar iets van Jezus en zijn koninkrijk zichtbaar wordt. En dat ziet er zo uit (Galaten 5:22-23): “ Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing.” Zie je dat dat gaat over hoe je als mens bent, over je karakter, hoe je in het leven staat? De Geest wil ons van binnenuit veranderen.
4
Pinksteren is het feest van de Geest, het feest van anders, mooier leven. Het Grote Veranderfeest. Dat is Pinksteren.
Maar wil ik dat wel? Wil ik wel veranderen? Kan ik wel veranderen? Moet het? We herkennen allemaal ook wel iets van weerstand tegen verandering. Helemaal als je een beeld voor ogen geschilderd krijgt van toch wel behoorlijk spectaculaire veranderingen zoals op die eerste Pinksterdag in Jeruzalem.
En je herkent vast ook wel dit soort beperkende overtuigingen:
“Waarom zou ik moeten veranderen? Ben ik niet goed genoeg dan?”
“Veranderen kan helemaal niet. Ik ben nu eenmaal zo.”
“Ik zou best willen veranderen, maar ik weet echt niet hoe.”
“Ik vind verandering eng, want ik weet niet wat ik kan verwachten.”
“Ik ben te oud om nog te veranderen.”
“Niemand in mijn omgeving verandert, dus waarom zou ik?”
Ja, verandering roept ook weerstand op of gevoelens van onmacht. En het is goed om daar ruimte aan te geven het eerlijk onder ogen te zien. Toch is verandering wel de kern van het christelijk geloof. En Pinksteren is het hoogtepunt van wat God in deze wereld aan het doen is. Geen enkel feest komt zo dichtbij: het is het feest van mensen die kunnen veranderen.
Het is de centrale boodschap van Jezus geweest: “Het koninkrijk is nabij, bekeer je!” ‘Metanoia’ is het woord dat daar wordt gebruikt. Dat is: verandering van denken. Bekering gaat over verandering: anders kijken, anders denken, anders leven, anders voelen – alles wordt anders: dat is waar het christelijk geloof over gaat.
En dat is lang niet altijd spectaculair in die zien dat het opzien baart, dat het heel erg opvalt. Maar het is wel echt: echte menselijke verandering die doorzichtig is tot op het werk van de heilige Geest in jouw leven.
5
Als we de boodschap van Paulus over de vrucht van de Geest nog eens op ons in laten werken, dan zien we dat het om heel menselijke eigenschappen gaat, om eigenschappen waarvan we zeggen: als die zichtbaar worden in mensen, dan zou deze wereld er ook een stuk beter aan toe zijn.
Haat en nijd maken plaats voor liefde – dat is een hele verandering!
Verdriet en wanhoop maken plaats voor vreugde – dat is een hele verandering!
Onrust en chaos maken plaats voor vrede – dat is een hele verandering!
Gehaastheid en oordeel maken plaats voor geduld – dat is een hele verandering!
Hardheid en onaardigheid maken plaats voor vriendelijkheid – dat is een hele verandering!
Egoïsme en slechtheid maken plaats voor goedheid – dat is een hele verandering!
Ontrouw en onbetrouwbaarheid maken plaats voor trouw – dat is een hele verandering!
Hardheid en gewelddadigheid maken plaats voor zachtmoedigheid – dat is een hele verandering!
Losbandigheid en onbeheerstheid maken plaats voor zelfbeheersing – dat is een hele verandering!
Zie je het een beetje voor je?
We zien een visioen van mooi leven, we dromen de droom van het koninkrijk van Gods genade, we voelen een verlangen naar een leven dat vleugels krijgt, waarin vuur brandt, waar de wind weer opsteekt.
6
En weet je, misschien is het veel beter om daar nu niet veel meer over te zeggen. Misschien is zingen beter – dat we al zingend er weer een beetje vertrouwen in krijgen dat een leven dat anders, mooier is toch dichterbij is dan we denken. Misschien is er één zin in het lied dat we nu gaan zingen die je speciaal raakt, omdat je erdoor aangemoedigd wordt, aangespoord om anders te leven, mooier, omdat dat kan in een wereld waarin het Pinksteren is geweest.
Zingen jullie mee?
Gespreksvragen
- Wat betekent Pinksteren persoonlijk voor jou en hoe heb je dit feest in het verleden ervaren?
- Wat inspireert je in het beeld van de gouden vredesduif op Museum de Fundatie, en hoe verbindt dit beeld jou met de boodschap van Pinksteren?
- Welke veranderingen in je leven heb je ervaren die je toeschrijft aan de werking van de Heilige Geest?
- Wat vind je het meest uitdagend aan de oproep om een leven te leiden dat de vrucht van de Geest weerspiegelt?
- Welke beperkende overtuigingen over verandering herken je in jezelf en hoe kun je die overwinnen?
- Welk aspect van de vrucht van de Geest (liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid, zelfbeheersing) vind je het moeilijkst om te ontwikkelen en waarom?
- Hoe kunnen we als gemeenschap elkaar ondersteunen in het proces van geestelijke groei en verandering?
- Hoe kunnen we praktisch gezien de geestelijke vruchten in ons dagelijks leven zichtbaar maken voor anderen?
- Welke stappen zou je kunnen nemen om je meer open te stellen voor de leiding van de Heilige Geest in je leven?
Stellingen
- Pinksteren is het ultieme feest van verandering door de kracht van de Heilige Geest!
- De vrucht van de Geest is essentieel voor een leven dat anders en mooier is!
Geef een reactie