Les 1 – De Bergrede: levenslessen van Jezus
1 De cursus start!
Welkom bij deze cursus. Wij, Bas van der Graaf en Jos Douma, zien er naar uit om deze cursus samen vorm te geven.
De kern van de cursus wordt gevormd door de wekelijkse webinars die ongeveer een uur zullen duren. In die webinars gaan we met elkaar in gesprek over de Bergrede aan de hand van vragen die we van tevoren hebben geformuleerd. Tijdens elk webinar staat een gedeelte van de Bergrede centraal. Tijdens het eerste webinar staat de Bergrede als geheel in het centrum van onze aandacht.
De ‘lessen’ zijn de zeven lespagina’s die in de loop van de zeven weken die deze cursus duurt worden gevuld. Dit is de eerste lespagina. Het kan zijn dat gedurende de week er nog meer materiaal op de lespagina komt te staan. Elke maandagmorgen ontvang je om 8.00 uur een mail in je mailbox met de link naar de lespagina van de betreffende week. En op donderdagmorgen ontvang je om 8.00 uur nog een extra mail om te delen wat er aan nieuw materiaal op de lespagina is gekomen.
We reiken – denken we – veel materiaal aan in deze cursus. Voel je vrij om daarin je eigen keuzes te maken! Zie de cursus als een schatkamer gevuld met mooi materiaal. Kies uit waar je tijd voor hebt of waar je je toe voelt aangetrokken. En laat de rest dan eerst rusten. De cursus blijft beschikbaar, dus op een later moment kun je alsnog materiaal dat je eerst hebt overgeslagen tot je nemen.
De kérn van de cursus wordt gevormd door de webinars. Dus ons advies zou zijn: probeer die in elk geval zoveel mogelijk live te volgen of op een later tijdstip terug te kijken (of te luisteren: na afloop komen de webinar-gesprekken ook als podcast beschikbaar).
2 Lees en/of luister de Bergrede
Om de Bergrede van Jezus steeds meer en dieper tot je te late spreken en doordringen, is het helpend om de Bergrede regelmatig helemaal te lezen of te beluisteren. Je zou je kunnen voornemen om gedurende deze cursus in elk geval één keer per week de hele Bergrede te lezen en/of te luisteren.
Lezen kan gewoon in je fysieke Bijbel of ook je smartphone via een Bijbelapp. Je vindt de tekst van de Bergrede ook via onderstaande button op deze website (zonder hoofdstuk- en vers-aanduidingen, de pure tekst).
De Bergrede beluisteren kan met behulp van onderstaande podcast:
3 Tijd met Jezus: dagelijkse Bijbelmomenten
Jos Douma verstuurt dagelijks een mail met daarin een kort Bijbelmoment: drie minuten staat een korte bijbeltekst centraal omgeven door stilte. Het Bijbelmoment kan gelezen worden én ook beluisterd worden als podcast. De komende periode gaan die Bijbelmomenten over de Bergrede! Hieronder kun je het Bijbelmoment van vandaag beluisteren.
4 Webinar
In het webinar van deze week staat de Bergrede als geheel centraal en ontdekken we welke plek de Bergrede binnen het geheel van het Matteüs-evangelie heeft. Voor het gesprek dat we in het webinar voeren, laten we ons door onderstaande 15 vragen leiden:
- Waarom raakt de Bergrede ons?
- Wat is het actuele belang van de Bergrede?
- Welke plek heeft de Bergrede in het Matteüs-evangelie?
- Wat gaat er aan de Bergrede vooraf?
- Wat betekenen de drie kern-begrippen uit Matteüs 4:17?
- Hoe lezen we de Bergrede?
- Wat zijn de belangrijkste sleutelwoorden uit de Bergrede?
- Hoe is de boodschap van de Bergrede in de loop van de eeuwen afgezwakt?
- Is de bergrede te doen (‘do-able’)?
- Hoe helpt de bergrede ons hart te vernieuwen?
- Waarom hebben we geestelijke disciplines nodig om van het hoofd naar het hart te komen?
- Wie hebben ons geleerd de Bergrede te verstaan en in praktijk te brengen?
- Hoe zit het met de samenhang in de Bergrede?
- Waarom is de Bergrede soms toegankelijker voor niet-christenen dan voor christenen?
- Wie is onze leraar in het leven, wie is het echt?
Kijk hier het webinar terug (zie hieronder ook de podcastversie):
Je kunt het webinar ook terugluisteren als podcast:
5 Gods geheime plan
In onderstaande video vertelt Bas van der Graaf iets over een voor hem (en ook voor Jos) belangrijk boek over de Bergrede: ‘Gods geheime plan’ van Dallas Willard.
6 Preek over Basileia (koninkrijk) en Metanoia (bekering)
Jos Douma hield in september 2023 een preek waarin hij inging op de betekenis van de kernboodschap van Jezus ‘Het koninkrijk van God is nabij, kom tot inkeer’ (die wordt uitgewerkt in de Bergrede). Hieronder kun je de preek terugkijken:
7 Geestelijke disciplines
Tijdens deze cursus zullen we ook steeds ook aandacht geven aan de zogenaamde ‘geestelijke disciplines’, ook wel spirituele praktijken genoemd. Deze oefeningen zijn onmisbaar in het proces van geestelijke transformatie zoals Jezus dat met zijn Bergrede beoogt. Natuurlijk kunnen ons zonder bijdrage van onze kant soms transformerende ervaringen worden geschonken door Gods Geest, maar het grootste deel van geestelijke transformatie gaat niet buiten onze inspanningen om. In de cursus zal het werk van Dallas Willard nogal eens aan de orde komen, die veel over geestelijke disciplines heeft nagedacht en onderwezen. Hieronder schrijft Bas van der Graaf over:
- Een overzicht van een aantal disciplines van onthouding en van toewijding
- Een beschrijving van wat geestelijke disciplines zijn
- Een paar citaten over de werking ervan.
Overzicht
Dallas Willard over geestelijke disciplines
‘Een discipline is iedere activiteit binnen ons bereik die ons in staat stelt te doen wat niet met directe inspanning lukt.’ Als we iets willen leren – een taal, een sport, muziekmaken, etc – zijn disciplines (oefeningen) nodig om ons dingen eigen te maken. Het is onmogelijk om op een directe manier te zeggen: nu kan ik muziek maken. We kunnen het alleen door het doen van oefeningen (wie iets echt wil kunnen heeft daar gemiddeld 10.000 uur voor nodig).
‘Maar geestelijke disciplines zijn ook geestelijk. Dat wil zeggen, het zijn disciplines bedoeld om ons te helpen actief en effectief bezig te zijn in het geestelijke rijk van ons eigen hart, dat nu geestelijk levend is door genade, in relatie tot God en zijn koninkrijk. Ze zijn bedoeld om ons te helpen de volledige afhankelijkheid van het louter menselijke of natuurlijke los te laten (en in dat opzicht het ‘vlees’ te doden, te laten afsterven) en ons ook afhankelijk te stellen van de hoogste werkelijkheid, namelijk God en zijn koninkrijk. Zo kan ik bijvoorbeeld vasten, om me eraan te herinneren dat er ander voedsel is waardoor ik word gesterkt. Ik leer Bijbelteksten uit mijn hoofd en mediteer erover, zodat de orde van Gods koninkrijk ook de orde en de kracht van mijn gedachten en leven kunnen worden.’
‘De disciplines van onthouding zijn ontworpen om de kracht te breken of te verzwakken van allerlei bezigheden in ons leven die onze betrokkenheid bij het Koninkrijk van God tegenwerken. De disciplines van toewijding zijn bedoeld om ons steeds dieper in dat koninkrijk onder te dompelen.’
‘Maar het is ook belangrijk om te begrijpen dat we in de praktijk zullen moeten leren een geordend leven te leiden waarin deze vier dingen centraal staan: nederigheid, het nastreven van innerlijke transformatie, voortdurende ontvankelijkheid voor de ‘Aanwezigheid’, en ongekwalificeerde gehoorzaamheid aan Jezus.’
Kortom: ‘Dit zijn wortel-reikende praktijken die ons langzaam tot begrip brengen van wie en wat we werkelijk zijn – vaak aanleiding gevend tot diep berouw – en die God in staat stellen de plaatsen in ons leven opnieuw in te nemen waar alleen Hij thuishoort.’
8 Preek: Ga naar Galilea om Jezus te zien!
Hieronder kun je – n.a.v. opmerkingen in het webinar – de preek luisteren (en de uitgeschreven tekst downloaden) die Bas van der Graaf hield op Paaszondag 31 maart 2024. De preek gaat over Matteüs 28 vers 7 waar de leerlingen te horen krijgen:
“Hij is opgewekt uit de dood, en dit moeten jullie weten: Hij gaat jullie voor naar Galilea, daar zul je Hem zien.”
En dit blijkt alles te maken te hebben met de Bergrede!
Luister de preek:
Download de uitgeschreven preek (pdf)
9 Nog een preek: Ga je mee naar Galilea?
Jos Douma preekte op Paaszondag 2018 ook over de oproep aan de leerlingen om naar Galilea te gaan. Je kunt de preek hieronder beluisteren (er is geen uitgeschreven versie beschikbaar). De engelen bij het open graf geven geen college over de leer van de opstanding maar zeggen: jullie moeten naar Galilea gaan! Op weg dus, naar de plek waar de Bergrede geklonken heeft. (Vanaf minuut 11.00 gaat het over het komen naar de berg ‘waar Hij hen had onderricht’.)
10 De Bergrede voor niet-christenen
Aan de vraag ‘Waarom is de Bergrede soms toegankelijker voor niet-christenen dan voor christenen?” kwamen we tijdens het webinar niet toe. Bas heeft er een korte video over opgenomen:
11 Vijf inspirerende boeken over de Bergrede
Naar aanleiding van de vraag “Wie hebben ons geleerd de Bergrede te verstaan en in praktijk te brengen?” nam Jos onderstaande video op:
