Verlangen naar het goede leven 2.8

2.8 Nieuw wij

Samen lezen, samen delen, samen eten. Haast ongemerkt is er in deze drieslag van praktijken een woord bij gekomen dat toch wel van heel grote betekenis is. Namelijk het woord: ‘samen’. Het keert zelfs drie keer terug. Reden genoeg om er in een aparte les bij stil te staan en te benadrukken dat de kerk in welke vorm dan ook altijd een samen-leving is. Expres even met dat streepje ertussen: samen-leving.

Samen-leving

Met het woord samenleving bedoelen we in ons normale spraakgebruik het gegeven dat we als mensen bij elkaar geplaatst zijn in een land of een stad en het met elkaar hebben te doen. Een iets formelere omschrijving luidt zo: ‘een groep mensen die samen een half-gesloten systeem vormen en waarbinnen interactie bestaat tussen de leden die van die groep deel uitmaken.’ Zo kunnen we spreken over bijvoorbeeld de Nederlandse samenleving of de Zwolse samenleving. In zekere zin is het spreken over ‘kerk en samenleving’ (om tot uitdrukking te brengen dat de kerk en de samenleving een boodschap aan elkaar hebben) wat vreemd. Alsof de kerk geen samenleving is.

In deze les wil ik daarom voorstellen om over de kerk eens wat meer te spreken en te denken in termen van een samenleving. Kerk zijn is: samen leven, elkaar nodig hebben, niet om elkaar heen kunnen en willen. We zouden in dit verband over een ‘nieuw wij’ kunnen spreken. Dat verbind ik zelf allereerst aan de website nieuwwij.nl die zichzelf met de volgende zinnen typeert: ‘Hoe ziet een samenleving eruit waarin alle Nederlanders zich thuis kunnen voelen, ongeacht hun verschil in afkomst en levensovertuiging? Welke ingrediënten horen in een nieuw wij dat mensen met elkaar verbindt en onderlinge verschillen vruchtbaar maakt?’

Het nieuwe wij

Dat nieuwe wij heeft dus alles te maken met grote verschillen tussen mensen waardoor het nodig is te investeren in manieren die helpen om vreedzaam met elkaar te leven en verschillen te verbinden. Ook voor kerken is dat vandaag de dag een grote uitdaging: een nieuw wij te vormen. Maar ‘nieuw wij’ betekent voor mij vervolgens ook dat het ontzettend nodig is om te investeren in sámen leven. Want we worden omringd door een individualistische cultuur die inmiddels ook al heel veel impact heeft gehad op het kerk zijn. Individualisme: voor jezelf leven, onafhankelijk van anderen willen zijn, altijd helemaal zelf je eigen keuzes willen maken. Ik heb niet zo veel behoefte om hier nu een uitgebreide analyseren van het individualisme te geven. Voor nu is het genoeg om in te zien dat onze cultuur zeer individualistisch is en dat dit individualisme ook veel van ons kerk zijn kleurt.

Maar kerk zijn is nu juist: elkaar zien, elkaar helpen, elkaar meenemen, elkaar bemoedigen, elkaar vergeven, elkaar zegenen, voor elkaar bidden. Als er één plek op aarde is waar je leert dat je elkaar nodig hebt en waar je dat ook kunt oefenen, dan is dat de kerk. Zo heeft God het bedacht en gewild. Mensen zijn geschapen voor verbondenheid omdat God zelf een God van verbondenheid is. Daarom is samen zo’n belangrijk woord. Daarom is het belangrijk om de kerk meer te leren zien als een samen-leving, als de ruimte waar Jezus mensen bij elkaar brengt om elkaar in zijn naam te zegenen.

Lezen, delen, eten

Samen lezen is dan ook heel wat anders dan alleen maar lezen: samen ontdek je veel meer als je de Bijbel open doet om te ontdekken wat de Geest wil zeggen. Samen delen is ook heel wat anders dan alleen maar delen: als er geen wederzijdsheid is in uitwisseling van gedachten en gevoelens en ervaring blijft het een eenzame boel. Samen eten is is ook heel wat anders dan alleen maar eten: de maaltijd is niet maar de plek waar je fysiek nieuwe krachten opdoet maar waar je je tafelgenoten echt ontmoet.

Samen dus, niet in je eentje.
Samen dus, niet ieder voor zich.
Samen dus, omdat Jezus ons samenbrengt en samenbindt.

Samen in de naam van Jezus

Een bekend Opwekkingslied brengt het goed onder woorden. Het wordt veel gezongen, en is misschien ook wel een beetje stuk gezongen. Aan de andere kant: het wordt misschien wel zo veel gezongen (naar mijn indruk) omdat de tekst appelleert aan iets waar we allemaal, in ons eentje en eenzaam als we kunnen zijn, naar verlangen: niet alleen maar samen.

Samen in de naam van Jezus
heffen wij een loflied aan,
want de Geest spreekt alle talen
en doet ons elkaar verstaan.
Samen bidden, samen zoeken
naar het plan van onze Heer.
Samen zingen en getuigen,
samen leven tot zijn eer.

Samen zingen. Samen bidden. Samen zoeken. Samen getuigen. Samen leven. Allemaal samen. Daarmee is overigens gelijk ook gezegd dat de drieslag die ik voorsta niet uitputtend is bedoeld. Samen lezen, samen delen en samen eten vormen een bron voor nog zoveel andere dingen die we samen kunnen doen. Want ‘samen leven tot zijn eer’ kan op heel veel verschillende manieren gestalte krijgen.

Nieuw lied

In het kader van samen zingen geef ik hier graag een lied door dat door Kees Smits, destijds gemeentelid van de Plantagekerk, speciaal geschreven is om het thema van het verlangen naar het goede leven tot uitdrukking te brengen.

1
Samen in de kerk van Jezus
willen wij Gods wegen gaan.
Zoals schapen in de kudde,
achter onze herder aan.
Samen lezen, samen delen,
met de glimlach van de Heer.
Samen eten en genieten,
aan zijn tafel, keer op keer.

2
Samen lezen, delen, eten.
God verandert ons totaal.
Als wij liefde krijgen, geven,
wordt het licht, leef je royaal.
Samen lezen, samen delen,
met de glimlach van de Heer.
Samen eten en genieten,
aan zijn tafel, keer op keer.

3
In gemeenschap met de ander
vult Gods liefde ons tekort.
Waar de Geest waait, gaan wij proeven
hoe het leven Heerlijk wordt.
Samen lezen, samen delen,
met de glimlach van de Heer.
Samen eten en genieten,
aan zijn tafel, keer op keer.

Reflectievragen

Waarom is ‘samen’ zo’n belangrijk woord? Waar en wanneer ervaar jij echt ‘samen’?
Hoe herken jij het individualisme in de kerk? Wat ga jij daaraan doen?
Hoe kan de kerk zelf meer een samen-leving zijn en meer contact maken met de samenleving?

Extra materiaal

1.

Kijk eens wat rond op de website van Nieuw Wij. Je komt daar trouwens ook (in de archieven) een interview met mij tegen over Lectio Divina en ook een aankondiging van de School voor Spiritualiteit waar deze cursus deel vanuit maakt.