Verlangen naar het goede leven 4.5

4.5 Laten we elkaar liefhebben

Samen delen is een praktijk die gebaseerd is op de liefde van God voor ons en voor alle mensen. Dus het allerbelangrijkste wat we te delen hebben is: de liefde. Die liefde is kenmerkend voor de geloofsgemeenschap die leerlingen van Jezus met elkaar vormen. Jezus zegt er zelf over:

‘Ik geef jullie een nieuw gebod: heb elkaar lief. Zoals ik jullie heb liefgehad, zo moeten jullie elkaar liefhebben. Aan jullie liefde voor elkaar zal iedereen zien dat jullie mijn leerlingen zijn.’
Johannes 13:34-35

In de eerste brief van Johannes vinden we enkele krachtige uitspraken over het elkaar liefhebben. De titel van deze les is ontleend aan 1 Johannes 4 vers 7: ‘laten we elkaar liefhebben’! Deze oproep staat in een context waarin ook zeer confronterende uitspraken worden gedaan over die liefde. ‘Wie niet liefheeft blijft in de dood’ (1 Johannes 3:14). ‘Kinderen, we moeten niet liefhebben met de mond, met woorden, maar waarachtig, met daden’ (1 Johannes 3:18). ‘Wie niet liefheeft kent God niet, want God is liefde’ (1 Johannes 4:8). ‘De liefde laat geen ruimte voor angst; volmaakte liefde sluit angst uit, want angst veronderstelt straf. In iemand die angst kent, is de liefde geen werkelijkheid geworden’ (1 Johannes 4:18). Al deze uitspraken maken duidelijk hoe belangrijk de concrete liefde is en hoezeer het ontbreken van liefde ons gevangen houdt in de werkelijkheid van dood en angst.

Vijf liefdestalen

‘Laten we elkaar liefhebben.’ Die oproep moet in elke gemeente van de Heer vorm en inhoud krijgen. Is niet juist die liefde ook de missionaire aantrekkingskracht van een geloofsgemeenschap? Maar hoe doen we dat? Hoe hebben we elkaar lief? Ik wil dat hier concretiseren aan de hand van de bekende vijf talen van de liefde die zijn geïntroduceerd door Gary Chapman. Zijn basisgedachte is dat mensen op verschillende manieren uiting geven aan hun liefde. We kunnen onze liefde laten blijken door het geven van het beste deel van onze tijd, door bemoedigende woorden, door cadeaus, door hulpvaardigheid of door lichamelijke aanraking.

Daar moet je wel bij bedenken dat de een vooral behoefte heeft aan de liefdestaal van bemoedigende woorden terwijl de ander juist heel graag liefde ontvangt in de vorm van hulpvaardigheid. Soms spreekt onze partner een taal die we niet begrijpen of proberen we ons kind liefde te geven door middel van een taal waarvoor het geen antenne heeft. Want ieder mens heeft een eerste liefdestaal, een manier waarop hij of zij de liefde het best verstaat.

Dit concept van de vijf liefdestalen wil ik hier graag vertalen naar het elkaar liefhebben in de geloofsgemeenschap. ‘Laten we elkaar liefhebben!’ Dat liefhebben kan vorm krijgen op deze vijf manieren: elkaar waarderen met woorden, elkaar tijd en aandacht geven, elkaar geschenken geven, elkaar dienen en elkaar aanraken. Ik bespreek deze liefdestalen nu geef daarbij steeds eerst aandacht aan de manier waarop God zelf deze taal spreekt en vervolgens hoe deze taal concreet gesproken kan worden in de geloofsgemeenschap die het samen delen van de liefde van Christus hoog in het vaandel heeft staan.

1 Elkaar waarderen met woorden

God spreekt deze liefdestaal op fenomenale en volmaakte wijze! Hij houdt zielsveel van ons en wordt niet moe om dat tegen ons te zeggen. Steeds opnieuw geeft hij woorden aan zijn liefde voor ons, steeds opnieuw drukt hij uit wat er aan genegenheid leeft in zijn hart. Heel de bijbel is vol van liefdeswoorden. Een prachtig voorbeeld: ‘Jij bent zo kostbaar in mijn ogen, zo waardevol, en ik houd zo veel van je dat ik de mensheid geef in ruil voor jou, ja alle volken om jou te behouden’ (Jesaja 43:4). Hoe meer we samen en persoonlijk ons overgeven aan het luisteren naar het woord van God waarin zijn liefde in Christus voor ons tastbaar en ervaarbaar wordt, hoe meer we ook in staat zullen zijn om elkaar in de geloofsgemeenschap lief te hebben met woorden.

Dat kan door eenvoudigweg bewust gericht te zijn op het geven van complimenten (waar in kerken soms een toonzetting van kritiek kan heersen). We kunnen elkaar ook heel concreet bemoedigen met woorden die God ons zelf heeft geleerd (de Schrift is vol bemoedigende woorden die we zo mogen uitdelen aan anderen). En we kunnen ook steeds meer op gericht raken om roddel en kwaadsprekerij uit te bannen, omdat dat niet past in een liefdevolle gemeenschap, en om positief over elkaar en met elkaar te spreken. Zo kunnen we de liefde van Christus met elkaar delen en er samen van genieten en door opbloeien.

2 Elkaar tijd en aandacht geven

God heeft ons lief: Hij heeft altijd alle tijd en onverdeelde aandacht voor ons. Dat is een buitengewoon groot wonder dat we niet genoeg tot ons kunnen laten doordringen: God heeft altijd alle tijd voor ons! Hij is er volkomen op gericht om helpend en troostend nabij te zijn en om ons te laten genieten van zijn aanwezigheid. In Psalm 139 wordt dat prachtig tot uitdrukking gebracht:

‘Heer, U kent mij, U doorgrondt mij, U weet het als ik zit of sta, U doorziet van verre mijn gedachten, ga ik op weg of rust ik uit, U merkt het op, met al mijn wegen bent u vertrouwd. U omsluit mij, van achter en van voren, U legt uw hand op mij. Wonderlijk zoals U mij kent, het gaat mijn begrip te boven.’

En als Jezus Christus naar de hemel gaat, zegt Hij tegen zijn leerlingen: ‘En houd dit voor ogen: ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld’ (Matteüs 28:20). Hij is bij ons door zijn heilige Geest die in ons woont: ‘U laat u leiden door de Geest, want de Geest van God woont in u’ (Romeinen 8:9). Deze goddelijk aanwezigheid mogen we ook naar elkaar toe tot uitdrukking brengen door tijd en aandacht aan elkaar te geven.

De meest eenvoudige vorm is dat we de ander zien en belangstelling tonen voor wat hem of haar bezig houdt. In het licht van de liefdestaal tijd en aandacht is ook het bezoekwerk in de geloofsgemeenschap van grote betekenis. Maar ook elkaar ergens mee naar toe nemen, een belangstellend telefoontje plegen, een spelletje doen, een kop koffie drinken of een gezellige activiteit ondernemen – het zijn allemaal eenvoudige manieren om iets diepgaands te doen: liefde aan elkaar uitdelen in de vorm van tijd en aandacht.

3 Elkaar geschenken geven

God uit zijn liefde voor ons door ons geschenken te geven: zijn genade, zijn Geest, zijn gaven, zijn dagelijkse zorg, het leven. Het is zelfs een van de meest wezenlijke karaktertrekken van onze Heer dat hij een gevende God en zegenende God is. Dat blijkt al vanaf het begin: Gods schepping is een en al gave voor de mensen! In heel het Oude Testament is duidelijk dat God zijn liefde geeft door concrete zegeningen uit te delen als loon op liefdevolle gehoorzaamheid aan hem: ‘Ik zal jullie akkers op de juiste tijd regen geven, in het najaar en in het voorjaar. Je zult je oogst binnenhalen, koren, wijn en olie, en ik zal groene weiden geven voor je vee. Je zult er leven in overvloed’ (Deuteronomium 11:14-15). En ook Jezus bevestigt Gods verlangen om als gevende God gekend te worden: ‘Is er iemand onder jullie die zijn kind, als het om een brood vraagt, een steen zou geven? Of een slang, als het om een vis vraagt? Als jullie dus, ook al zijn jullie slecht, je kinderen al goede gaven schenken, hoeveel te meer zal jullie Vader in de hemel dan het goede geven aan wie hem daarom vragen’ (Matteüs 7:9-11). In een liefdevolle geloofsgemeenschap kunnen we door het geven van geschenken navolgers van God zijn in het communiceren van de liefde.

De manier waarop deze liefdestaal wordt gesproken is uitermate praktisch: een bloemetje bij iemand brengen die het moeilijk heeft, iemand een boek kado doen, een tractatie meebrengen naar een samenkomst van een groep, geld geven aan een goed doel, tijd geven om iets aan te pakken. In dit kader biedt ook deze slogan boeiende aanknopingspunten:

Delen is het nieuwe geven!

We kunnen elkaar ook liefhebben door spullen uit te lenen en zo een gunnende en helpende gemeenschap te vormen.

4 Elkaar dienen

‘De mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen’ (Marcus 10:45). Deze woorden van Jezus laten zien hoe wezenlijk dienstbaarheid hoort bij God. Zo leren we hem ook in het Oude Testament al kennen als de God die helpt: ‘Zie, God is mijn helper, de Heer is het die mijn leven draagt’ (Psalm 54:6). God heeft ons lief door de grote daden die hij doet en door het uitsteken van zijn helpende hand. In Christus leren we de Heer kennen als een diaconale God en ontdekken we ook hoezeer we als geloofsgemeenschap geroepen zijn om diaconaal te zijn: ‘Kinderen, we moeten niet liefhebben met de mond, met woorden, maar waarachtig, met daden’ (1 Johannes 3:18).

In dit licht is elke helpende hand die wordt uitgestoken een teken van Gods liefde. Elkaar in de helpen en dienen, de handen uit de mouwen steken, participeren in gezamenlijke initiatieven, gewone dagelijkse karweitjes doen – het zijn niet dingen die nu eenmaal ook moeten gebeuren, maar evenzovele kansen om de taal van Gods liefde te spreken en zo elkaar op te bouwen en elkaar te laten proeven van de goedheid van God.

5 Elkaar aanraken

God is voelbaar aanwezig in mensenlevens. In de bijbel wordt dat beeldend onder woorden gebracht: ‘U legt uw hand op mij’ (Psalm 139:5). In de bediening van Jezus op aarde speelt de lichamelijke aanraking ook een rol. Als Hij mensen geneest, raakt hij hen vaak aan: ‘Jezus kreeg medelijden, stak zijn hand uit, raakte hem aan en zei: Ik wil het, word rein’ (Marcus 1:41). En als er kinderen bij hem worden gebracht om door hem te worden aangeraakt, staat er: ‘Hij nam de kinderen in zijn armen en zegende hen door hun de handen op te leggen’ (Marcus 10:16). Door heel de bijbel wordt in lichamelijke termen van gemeenschap gesproken als het gaat om de liefdevolle intimiteit die er is tussen God en zijn kinderen. In de gemeente van Christus mogen we daarom ook de lichamelijke taal van de liefde leren spreken.

Juist op dit gebied zijn er waarschijnlijk ook veel blokkades: lichamelijk contact kan al snel in de sfeer van ongewenste intimiteiten worden getrokken. Toch mag alleen de bijbelse gewoonte van het elkaar groeten met de heilige kus (bijvoorbeeld genoemd in 2 Korintiërs 13:12) ons aanmoedigen om de liefdestaal van de lichamelijk aanraking in praktijk te brengen als manier om elkaar in Christus lief te hebben: een arm om de schouder, een hand op de arm, een omhelzing, een aai over de bol – het zijn allemaal manieren om Gods liefde uit te delen.

Liefde als bewijs

Laten we elkaar liefhebben.
Ik zeg het nog eens: laten we elkaar liefhebben.
Want liefde is het bewijs dat we leerlingen van Jezus zijn.

Reflectievragen

Waar zie jij in de kerk de liefde terug?
Wat is de liefdestaal die jij het beste spreekt? En welke versta je het best?
Hoe kun je in jouw gemeente of groep de vijf liefdestalen veel meer een plek geven?

Extra materiaal

1.

Een tijd geleden hield ik een prekenserie over de kerk als School van de Liefde. Je vindt die preken via onderstaande link. Misschien kun je er een uitkiezen waarvan de titel je aanspreekt om ernaar te luisteren.

Preken over School van de Liefde