Om nog wat scherper in beeld te krijgen wat ik bedoel met Geestelijke (of spirituele) theologie, ga ik te rade bij Eugene Peterson. In zijn boek ‘Christ Plays in Ten Thousand Places. A Conversation in Spiritual Theology’ geeft hij een paar omschrijvingen van wat hij onder spirituele theologie verstaat. Ik geef het even vertaald door:
Spirituele theologie is de aandacht die we geven aan de details van het leven op de weg van Jezus. Het is een protest tegen tegen een theologie die is gedepersonaliseerd tot informatie over God; het is een protest tegen een theologie die is gefunctionaliseerd tot een programma van strategische planning voor God.
De term spirituele theologie verwijst naar de specifiek christelijke poging om de levende ervaring aan te spreken die wordt geopenbaard in de heilige schriften en in de rijke zienswijzen en praktijken van onze voorouders als wij deze ervaring in onze huidige samenleving, waarin een diffuse en ongerichte honger en dorst naar gerechtigheid leeft, in de praktijk brengen.
Spirituele theologie is de aandacht die we geven aan het aan het praktisch uitleven van wat we weten en geloven van God. Het is de bedachtzame en gehoorzame beoefening van het leven als aanbidding op onze knieën voor God de Vader, het leven als zelfovergave op onze voeten door God de Zoon na te volgen, en van het leven als de liefde die omhelst en die omhelsd wordt in de gemeenschap met God de Geest.
Als ik probeer het nu ook in eigen woorden te zeggen: Geestelijke of spirituele theologie is een manier van theologiseren (creatief en zorgvuldig nadenken over God, Jezus, mens, openbaring, koninkrijk, toekomst) die levensecht is, gericht op de dagelijkse praktijk in de eigentijdse cultuur. Geestelijke theologie houdt zich niet bezig met het bouwen en onderhouden van kathedralen van zeker weten maar is een zoektocht naar hoe je vandaag, geïnspireerd door de Geest van Jezus, relevant kunt spreken over God en mens, over leven en dood, over verleden en toekomst, over goed en kwaad.
Wat is kenmerkend voor Geestelijke theologie? Als ik daar nu nog wat over zeg, dan heb ik daarbij in gedachten dat de preekstoel (of het podium, of waar ook maar het evangelie wordt verkondigd aan volgelingen van Jezus die bij elkaar komen in de hoop dat Gods woorden voor hen open gaan) de plek is waar mijns inziens primair hoorbaar en ervaarbaar moet worden wat Geestelijke theologie is. Uiteraard gaat daar de beoefening van de theologie aan vooraf, zelfs de wetenschappelijke, want met theologie bedrijven is niets mis. Het gaat met theologie alleen mis als het een puur rationeel gebeuren wordt waar het leven uit weggelopen is, waar geen kleur meer te bekennen valt, waar creativiteit is vervangen door aloude cliché’s die voortdurend herhaald worden.
Geestelijke theologie wil de verrassende waarheid (Er is altijd hoop!) op een vitale en creatieve en persoonlijke en bewogen manier ter sprake brengen. Geestelijke theologie wil het verhaal van God spellen, meebeleven, mee-maken en laten zien dat onze persoonlijke verhalen liggen ingebed in een veel groter en hoopvoller verhaal. Geestelijke theologie wil de God die naar ons toekomt in Jezus (de timmerman uit Nazaret, de leeuw uit Juda, de afdruk van Gods wezen – zijn moeder heet Maria) voor ogen schilderen in al zijn schoonheid, goedheid en waarheid. Geestelijke theologie is de aanbidding van, nee, de dans met de Vader-Zoon-Geest-God (ze noemen hem ook wel de Drie-enige) die ons uitnodigt in een hemelse omhelzing. Spirituele theologie is het liefhebben met je door de Geest aangeraakte verstand van hem die kwam zeggen: ‘De tijd is aangebroken, het koninkrijk van God is nabij, kom tot inkeer en hecht geloof aan dit goede nieuws!’ Spirituele theologie is met levende woorden zorgen voor de ziel van wie luisteren vanuit een verlangen naar bevrijding, genezing en vergeving. Geestelijke theologie is een oefening in biddende creativiteit waardoor we het licht zien, soms – even. Geestelijke theologie is nadenken met je hart en spreken uit je ziel en liefhebben door woorden heen. Geestelijke theologie is zo spreken over God dat de Geest gaat waaien en je het gezicht van Jezus begint te zien: hij kijkt je aan – en zijn blik is zó intens liefdevol!
Ik besef dat ik hiermee vooral een sfeer probeer op te roepen. Maar volgens mij moet het daar ook beginnen. Theologie (en de prediking die eruit voortvloeit) is vaak zo voorspelbaar, zo abstract, zo systematisch, zo saai, zo liefdeloos, zo geestdodend, zo ontzettend cliché, zo volstrekt gespeend van het mysterie, zo humorloos ook – een dal vol dorre doodsbeenderen, keurig in het gelid gelegd om tenminste enig overzicht te hebben.
Geestelijke theologie – daar verlang ik naar: spiritualiteit en theologie, samen dansend op de muziek van de Geest, en dan genieten van Jezus, gewoon omdat hij zo mooi is, zo goed, zo waar, zo echt mens, zo helemaal God, zo Jezus.
12/02/2014 op 10:25
Dit is op Breydelstad – Den Brugsen Protestant herblogd.