[ Terug naar alle lessen ]

16 Bidden met één woord

Deze les is de eerste in een blok lessen die gaan over centrerend gebed. Ik kan me voorstellen dat dit in deze cursus het minst vertrouwde onderdeel zal zijn voor jou. De uitdrukking ‘centrerend gebed’ had je misschien ook nog niet eerder gehoord. Ik hoop dat de lessen inspirerend zullen zijn en nieuwe inzichten zullen geven!

16.1 Drie contemplatieve praktijken

In les 10 heb ik een overzichtje gegeven van de drie contemplatieve praktijken (geestelijke oefeningen die zich richten op het aandachtig aanwezig zijn in Gods aandachtige aanwezigheid) die in deze cursus aan de orde komen. In deze drie geestelijke oefeningen zit namelijk een zekere ‘opklimming’. Of misschien kan ik beter zeggen: een ‘vermindering’. Er zijn steeds minder woorden:

  • in de lectio divina is er de (steeds weer andere) korte bijbeltekst die centraal staat: de gebedstekst;
  • in het Jezusgebed (‘Heer Jezus Christus, Zoon van God, ontferm u over mij’) is er die ene zin van tien woorden (of een kortere vorm of een andere zin) die de kern vormt: de gebedszin;
  • in het centrerende gebed is er nog maar één woord over dat hulp biedt om in de stilte van Gods liefdevolle aanwezigheid te komen en te blijven: je gebedswoord.

Zelf heb ik deze manier van stil bidden geleerd door het onderwijs van Contemplative Outreach, een Amerikaanse contemplatieve beweging die zich toelegt op het verspreiden van met name ‘centering prayer’ en lectio divina. De naam van Thomas Keating moet dan worden genoemd: deze benedictijner monnik heeft een groot deel van zijn leven gewijd aan onderwijs over contemplatief bijbellezen en contemplatief gebed. Centrerend gebed heeft zijn wortels dus ook in het kloosterleven, net als lectio divina. Je kunt zeggen dat centrerend gebed de hulp is die je nodig hebt om de vierde fase van de lectio divina (de contemplatio) te ondergaan: zijn in de stilte van Gods tegenwoordigheid.

16.2 Centrerend gebed: vier richtlijnen

De naam ‘centrerend gebed’ heeft alles te maken met het gegeven dat je de aanwezigheid van de Heer tot het centrum van dit gebed maakt. Thomas Merton, een andere bekende monnik die veel over contemplatief gebed heeft gepubliceerd, schrijft ergens dat het een gebedspraktijk is die ‘geheel en al is gecentreerd op de tegenwoordigheid van God’ (‘centered entirely on the presence of God’). Dus dat is de kern van deze gebedspraktijk: zich in de stilte helemaal concentreren op de aanwezigheid van God.

Ik geef nu vier richtlijnen die hulp bieden om deze gebedspraktijk vorm te geven.

  1. Kies een gebedswoord dat voor jou symbool staat voor je actieve verlangen om in Gods aanwezigheid te zijn en open te staan voor zijn vernieuwende werkzaamheid binnenin jou.
  2. Ga ontspannen zitten, kom tot rust en maak contact met je verlangen om in Gods aanwezigheid te zijn. Introduceer vervolgens het gebedswoord.
  3. Als je merkt dat je bezig bent met gedachten of andere prikkels, keer dan telkens weer zachtjes terug naar je gebedswoord.
  4. Sluit deze tijd van gebed af met het bidden van het Onze Vader of met nog enkele momenten van stilte.

In de loop van de komende lessen zal ik deze richtlijnen verder toelichten.

16.3 Het gebedswoord

Wat wordt er precies met dat gebedswoord bedoeld? Daarmee wordt een voor jou persoonlijk betekenisvol woord bedoeld met bijbelse wortels, een woord waarin jij als het ware je verlangen samenvat en samenbalt om in Gods aanwezigheid te zijn. Het is in centrerend gebed niet de bedoeling dat je over dit woord gaat nadenken. In de lectio divina is dat wel zo: dan is er een gebedstekst, van meerdere zinnen (een bijbeltekst), waarover je in elk geval in de eerste drie stappen aan het nadenken bent, een denken dat wel afdaalt in het hart, een denken dat ook aanvoelen omvat.

In de gebedszin (bijvoorbeeld het Jezusgebed) is het net als in centrerend gebed ook niet de bedoeling dat je nadenkt over de woorden. De woorden zijn er om je houvast te geven in de stilte waarin je Gods aanwezigheid zoekt. Het verschil tussen centrerend gebed enerzijds en bidden met een gebedszin anderzijds is dus dat er nog weer minder woorden zijn. Sterker nog: er is slechts één woord waar je steeds naar terug gaat als je merkt dat je in de stilte toch weer met andere dingen bezig bent in je denken.

Voorbeelden van zo’n gebedswoord, dat bij voorkeur kort is, zijn:

  • Liefde
  • Vrede
  • Heer
  • Jezus
  • Abba
  • God
  • Geest
  • Hier
  • Licht
  • Ja
  • Stil
  • Glorie

Het gaat erom dat het woord voor jou zelf betekenisvol is en de drager kan zijn van je actieve verlangen om in Gods aanwezigheid te zijn. Voor mijzelf is het woord ‘hier’ zo’n gebedswoord dat ik graag gebruik. Het is heel kort. Het helpt me om in het hier en nu van Gods aanwezigheid te zijn. Voor mij zit er de betekenis in van: ‘Hij is hier’. Maar ook: ‘hier ben ik’.

Reflectievragen

Neem nu wat tijd om deze vragen te beantwoorden:

  • Wat zijn op dit moment jouw gedachten en gevoelens nu je kennismaakt met centrerend gebed?
  • Heb jij al direct een woord in gedachten of in je hart dat voor jou je gebedswoord zou kunnen zijn? Welk woord is dat?

Oefening

Ik kan me voorstellen dat je bidden met één woord eerst echt nog verder moet verkennen, of dat je het in deze fase nog te moeilijk vindt om ermee te oefenen. Voel je helemaal vrij om je oefeningen (die zijn wel belangrijk voor je leerproces) in te richten zoals op dit moment bij jou past.

Dat betekent dat je nu zelf een keuze kunt maken voor een oefening met lectio divina, het Jezusgebed of centrerend gebed.

Maak een keuze hoeveel tijd je daaraan wilt besteden met behulp van de stilte-audio’s:

4 minuten | 8 minuten | 15 minuten | 20 minuten

Voor een (nieuwe) tekst voor een lectio divina-oefening kun je terecht in de Oefenruimte lectio divina. Kies daar, als je dat wilt, zelf ook een lied uit om met volle aandacht naar te luisteren. Ik heb daar nog een lied aan toegevoegd dat mij altijd erg aanspreekt vanuit dat woord ‘hier’. Je kunt het ook hier beluisteren:

Inspirerend citaat

Een uitspraak van Benoît Standaert op de laatste bladzijde van zijn boek ‘In de school van de Psalmen. Bidden met woorden en voorbij alle woorden’:

Bidden is eenvoudig. Maar eenvoud is moeilijk. Hoe meer ik mijn leven zal weten te vereenvoudigen, hoe dichter ik bij de ruimte van het gebed zal uitkomen.

Verdieping

Bij deze les geen verdiepend materiaal. In de lessen 1 tot 15 is al veel aangereikt. Wellicht dat daar filmpjes, blogs of artikelen tussen zitten waar je nog niet aan toe bent gekomen. Alle filmpjes vind je hier bij elkaar. Alle andere links heb ik op deze pagina verzameld.

Tenslotte

In les 17 gaan we verder met de aandacht voor centrerend gebed.

[ Terug naar alle lessen ]