Stil, mijn ziel, wees stil: Les 19

19 De vrucht van centrerend bidden

We gaan al richting het einde van de cursus. Ik hoop dat je steeds contact kunt blijven maken met het verlangen waarmee je deze cursus bent in gegaan: groeien in het leren ervaren van Gods aanwezigheid. Het gaat er niet per se om dat je alle lessen en onderdelen hebt gedaan, maar dat je dat verlangen blijft voeden.

In deze vierde les over centrerend gebed ga ik in op de vierde richtlijn en op de vraag wat deze manier van bidden kan brengen. Wat zijn de vruchten van centrerend bidden?

19.1 Na de stilte

De vierde richtlijn voor het centrerend gebed luidt zo:

4. Sluit deze tijd van gebed af met het bidden van het Onze Vader of met nog enkele momenten van stilte.

Zoals centrerend gebed een begin heeft, zo heeft het ook een einde. De tijdsduur kan verschillend zijn. Het lijkt erop dat zo’n 20 minuten een goede tijd is: niet te kort, want dan kan het moeilijk zijn om echt in de stilte te komen; niet te lang, omdat de dag ook nog andere dingen van je vraagt. Als je een beginner bent, kan het goed zijn om de tijdsduur langzaam op te bouwen, te beginnen met bijvoorbeeld 4 minuten. En dat dan uitbreiden, in de loop van enkele dagen of weken tot je rond de 20 minuten bent uitgekomen.

Dit is dus ’tijd van gebed’. Ook al bid je geen zinnen en woorden, het is gebed, want je geeft gehoor aan je verlangen (en aan Gods uitnodiging) om in zijn aanwezigheid te zijn. Deze tijd van stille aanwezigheid, waarin je erop mag vertrouwen dat God aan het werk is door zijn Geest, vraagt om een goed gemarkeerde afronding. In de richtlijn worden twee manieren genoemd.

De eerste manier is: het Onze Vader bidden. Met dat gebed blijf je nog even in je binnenkamer (Jezus leert ons dit gebed juist in onze binnenkamer te bidden, zie Matteüs 6:6 en 6:9-13). Je bidt de woorden van dit gebed zachtjes en langzaam met aandacht (hardop of in je hart). Het bidden van het Onze Vader helpt je om je focus weer te verbreden, want in de tweede helft bid je drie maal ‘ons’. Vanuit de stilte van het centrerend bidden ga je het leven weer in met alle activiteiten en ontmoetingen die daarbij horen.

De tweede manier is: je neemt nog enkele momenten stilte. Dit gaat om een overgang van de stilte van het centrerend gebed naar de rust van waaruit je weer verder wilt gaan. Als je je ogen gesloten hebt tijdens het centrerend bidden (wat aan te raden is, want alles wat je ziet is een ‘prikkel’), is dit het moment om je ogen weer open te doen en om vanuit de stilte je te openen voor je omgeving. God roept je om te leven in het alledaagse waar zijn koninkrijk zichtbaar wordt.

19.2 De vruchten van centrerend gebed (1)

Wat gebeurt er nu eigenlijk in deze stilte van het centrerend gebed? Het kan zijn dat je er op de korte termijn niet direct iets van merkt. Helemaal als je vooral ook veel onrust blijft ervaren tijdens het centrerend gebed. Maar je mag erop vertrouwen dat Gods Geest werkt in de stilte, misschien wel vooral op de lagen van je mens zijn waar je zelf niet direct bij kunt. De vruchten van het gebed worden daarom wellicht ook eerder ervaren in het dagelijkse leven dan tijdens het bidden zelf.

Om de vruchten te beschrijven grijp ik even terug op aantekeningen die ik maakte toen ik in juni 2009 zelf voor het eerst kennis maakte met ‘centering prayer’ tijdens een workshop in een kerk in Heemstede (bij Haarlem). David Muyskens, een gereformeerde predikant uit Canada, was namens Contemplative Outreach in Nederland om een aantal workshop te geven over lectio divina en centrerend gebed. Ik kreeg een boekje in handen van hem (ik mocht het zomaar houden) waarin ik achterin wat notities maakte van de workshop. Deze vijf vruchten schreef ik toen op.

Een zich verdiepende relatie met God en groei in intimiteit met God.
Het ervaren van de mystieke eenheid met Christus.
De kunst van het loslaten.
Het leren waarderen van het moment.
Het gewone leven met buitengewone liefde leven.

19.3 De vruchten van centrerend gebed (2)

Hieronder maak ik nu zelf nog wat opmerkingen bij de vijf genoemde vruchten.

Een zich verdiepende relatie met God en groei in intimiteit met God. Centrerend gebed is zelf eigenlijk een relatie. Want de relatie met God staat erin centraal. Centrerend bidden helpt om meer intimiteit te ervaren, in de stilte die kwetsbaar is en die ook jou kwetsbaar maakt. Kwetsbaarheid is een voorwaarde voor intimiteit.
Het ervaren van de mystieke eenheid met Christus. Misschien dat je die uitdrukking zo niet kent, maar in de kerkelijke traditie waarin ik sta (de gereformeerde) is de ‘mystieke eenheid met Christus’ een belangrijk thema, tenminste in het werk van Johannes Calvijn (in de kerkelijke geloofspraktijk hoor je er helaas niet zoveel over). De verborgen verbondenheid met Jezus – zo zou je het ook kunnen noemen; die leer je kennen en ervaren in centrerend gebed.
De kunst van het loslaten. We zitten aan van alles en nog wat vast. Aan onze ideeën en oordelen, onze competenties en talenten, onze spullen en gewoontes. Als je centrerend bidt, ga je (op den duur) merken merken dat je meer kunt loslaten. ‘Let go, let God’ – zo zeg je dat op zijn Engels. Laat los – laat God je vasthouden.
Het leren waarderen van het moment. In centrerend gebed kies je ervoor om helemaal in het hier en nu van Gods aanwezigheid te zijn. Je leert dat hier en nu kennen en waarderen. Je gaat er ook meer naar verlangen. Dit zal je helpen om ook op andere momenten van de dag meer in het hier en nu van het moment te zijn.
Het gewone leven met buitengewone liefde leven. Centrerend gebed geeft je groei in de relatie van liefde tussen jou en de Heer. Je leert zijn buitengewone (onophoudelijke, onveranderlijke, onuitputtelijke) liefde kennen en neemt die mee je gewone dagelijkse leven in. Zo leer je het gewone leven te leven met buitengewone liefde.

Het is mooi om hier over vruchten te spreken, want dat brengt ons ook in verbinding met de vrucht van de Geest. In wezen is de vrucht van centrerend gebed dat we groeien in de vrucht van de Geest, dat is: in het karakter van Jezus. Want de vrucht van de Geest is (Galaten 5:22-23):

Liefde, Vreugde en Vrede.
Geduld, Vriendelijkheid en Goedheid.
Trouw, Zachtmoedigheid en Zelfbeheersing.

Reflectievragen

Neem nu wat tijd om deze vragen te beantwoorden:

Wat is voor jou een goede manier om de tijd van centrerend gebed af te sluiten?
Welke van de genoemde vruchten van centrerend gebed spreekt jou het sterkste aan? Waar komt dat door?

Oefening

Maak nu zelf weer een keuze voor een oefening met lectio divina, het Jezusgebed of centrerend gebed.

Bepaal ook hoeveel tijd je daaraan wilt besteden met behulp van de stilte-audio’s:

4 minuten | 8 minuten | 15 minuten | 20 minuten

Voor een (nieuwe) tekst voor een lectio divina-oefening kun je terecht in de Oefenruimte lectio divina. Kies daar, als je dat wilt, zelf ook een lied uit om met volle aandacht naar te luisteren.

Inspirerend citaat

In zijn boekje ‘Leven uit de stilte’ zegt Anselm Grün over het zwijgen:

Zwijgen betekent niet alleen dat ik niet praat, maar ook dat ik vluchtmogelijkheden uit handen geef en mezelf verdraag. Ik doe niet alleen afstand van praten, maar ook van bezigheden die me afleiden van mezelf. In het zwijgen dwing ik mezelf eens bij mezelf te blijven.