Verlangen naar het goede leven 5.3

5.3 Aan tafel!

Een tijdlang klonk in het gezin waarin ik ben opgegroeid tegen een uur of zes ‘s avonds uit de mond van mijn moeder: ‘Kees, Reitze, Okke-Jan, Ineke, Peter, Jos, Gert, André, aan táfel, éten!’ En dan kwamen we allemaal naar de tafel toe, die stond op de grens tussen de keuken en de woonkamer (ik zie nu het huis voor me aan Fazantenlaan 20 in Zuidhorn waar ik tot mijn elfde jaar woonde). Eentje die je aan twee kanten kon uittrekken. En daar zaten we dan: met z’n tienen aan tafel om te eten.

Nu lees je er zomaar overheen en kijk je er zomaar aan voorbij: die tafel. Maar wat voor tafel was dat eigenlijk? Aan wat voor tafel eet jij regelmatig? Hoe ziet de tafel eruit die je nu, als je opkijkt uit dit boek, het eerst ziet? En de avondmaalstafel in de kerk waar je regelmatig komt, hoe zite die eruit?

Het kan niet zonder tafel

Wie wil genieten van het goede leven, kan niet zonder tafel. Rondom de tafel ontmoeten we elkaar, genieten we van gastvrijheid die we bieden en ontvangen, laten we ons het eten smaken en heffen we het glas op het goede leven. De tafel is de plek waar we praten, lachen, huilen, van mening verschillen, ruzie maken, het weer goed maken, elkaar aandacht geven. De plek waar we samen eten is ook bij uitstek de plek waar we samen delen en samen kunnen lezen. Daarom is dit hoofdstuk een pleidooi voor eerherstel van de tafel als de gastvrije ontmoetingsplek, als oefenplaats van het goede leven waarop Jezus doelde toen hij zei: ‘ik ben gekomen om hun het leven te geven in al zijn volheid’ (Johannes 10:10). En dan ook echt die tafel zelf.

Ik had daar zelf niet zo vaak bij stil gestaan, bij de eigenheid van de tafel. Maar in de tijd dat ik in de Plantagekerk de preken hield over het verlangen naar het goede leven maakte er een tafelmaker deel uit van onze gemeente. Ik kwam op een verjaardagsfeestje met hem in gesprek en hij vertelde gepassioneerd over zijn vak: tafels ontwerpen, maken en verkopen. Er rolde zelfs een kleine filosofie van de tafel uit. En ik vroeg hem: ‘Erik, zou je dat voor mij eens op papier willen zetten?’ En dat wilde hij. De tekst die hij schreef, volgt hier nu. Erik Mostert (want dat is zijn naam, kijk op qvatro.nl ) is in de volgende paragrafen aan het woord. En je merkt het wel als ik het weer van hem overneem.

Een passieding

Tafels is voor mij wel een passieding. Niet alleen om ze te maken of te ontwerpen, maar zeker ook als object en als de beste plek om te gaan zitten. Tafels zijn zó basic! Ze bieden de wereld aan mogelijkheden. Er zijn voor mij drie dingen waarin ik de passie voor de tafel gevonden heb.

1 De tafel als ontwerp | Zo eenvoudig als een tafel eruit ziet, zo moeilijk is het om een ‘goede’ tafel vorm te geven. Natuurlijk gaat het over smaak, maar ook over esthetische verhoudingen en de uitstraling die je wilt bereiken. De tafel is een simpel object: een platte plaat met poten, een onderstel. Meer is het niet. En dat maakt het voor mij juist zo mooi en interessant. Ook is het vaak het object dat de meeste ruimte neemt in een interieur. Daarom moet je de aanwezigheid van de tafel niet onderschatten qua ruimte en qua plek van beweging. Door materiaal, vorm en kleur zorgvuldig toe te passen kan het als object in de ruimte eruit springen of juist een object worden dat in de ruimte wegvalt. Je kunt er voor kiezen om het blad alle aandacht te geven of je kiest juist voor een sprekend onderstel, of beide (niet) waardoor het een eenheid wordt.

2 De plek en positie van de tafel | Alle meubels hebben vaak een bepaalde plek en positie in huis. De laatste jaren heeft de tafel een steeds centralere positie in het wonen gekregen: ‘de leeftafel’. Want de tafel brengt mensen bij elkaar, straalt gastvrijheid uit en verplicht bijna tot communicatie. Ik vind dat een mooie ontwikkeling! De aantrekkingskracht die een mooie tafel heeft, is voor veel mensen groot. Het zorgt voor beweging er naartoe. Maar als men eenmaal zit, overheerst de rust en is er ruimte voor echt van alles. Dat is waarom ik eerder al zei dat je de betekenis van de tafel niet moet onderschatten. Een tafel is er om aan te zitten, om erop te staan en om eronder te schuilen of te verstoppen. Aan tafel komen mensen bij elkaar en scheiden ook hun wegen. Aan tafel eet men en heeft men honger, aan tafel verklaart men elkaar de liefde en scheldt men elkaar de huid vol, aan tafel worden afspraken gemaakt en gebroken, aan tafel omhels je de ander en sla je met de vuist op het blad. Aan tafel mag je twijfelen en weet je het zeker, aan tafel wordt gewerkt en uitgerust, aan tafel word gelachen, gehuild, getroost, gezwegen, geschreeuwd, gezongen. Het mag stil zijn aan tafel, aan tafel zijn plekken bezet en zijn er lege plekken… Al deze dingen kunnen meer en meer tegelijkertijd plaatsvinden naarmate de tafel groter wordt. De grootte van de tafel maakt dus uit voor de mate van diversiteit tijdens het gelijktijdig ontmoeten. Maar ook een tafel met twee mensen heeft een grote diversiteit aan gebruik wanneer zij lang aan tafel zitten. Al denkend en schrijvend begin ik ineens ook beter te begrijpen wat gemeente van Jezus zijn is: hij heeft de grootste tafel voor ons klaar staan, altijd plek voor iedereen.

3 Mijn tafel | De tafel is het eerste meubelstuk waar ik aan denk bij de inrichting van een huis. Doordat de tafel het meest gebruikte meubel is, vind ik ook dat het een centrale plek moet hebben in het interieur. Als ik voor mezelf een tafel maak, dan houd ik de laatste bladzijde van een Asterix en Obelix-album wel eens naar boven in mijn gedachten. De sfeer die dat uitstraalt is goed, een sfeer van overwinning, van overvloed, vreugde en samenzijn. Over het algemeen zít ik aan tafel. Maar ik wil altijd dat je op een tafel moet kunnen dánsen (wanneer nodig). Daarmee bedoel ik vooral dat de tafel stevig moet zijn. Mijn tafel moet stevig zijn en stevigheid uitstralen. Vooral het blad mag een oerbasic uitstraling hebben. Rechthoekig. En vooral: lengte en rust! Mijn tafel moet lang zijn zodat er altijd genoeg plek is voor iedereen en ook voor de onverwachte gast! Ik daag mijn klanten ook vaak uit om thuis nog eens een keer te gaan meten of de tafel niet langer kan. Mijn tafel moet ook smal zijn, maximaal 85 centimeter. Esthetisch krijgt de tafel daardoor meer lengte. Ook zit je aan een smalle tafel dicht tegen over elkaar en ervaar je meer het contact. Je moet elkaar de lepel in de mond kunnen drukken, dat maakt delen makkelijker. Massief hout is het mooiste materiaal voor het tafelblad: het leeft, het voelt warm aan en is altijd uniek. Ik houd ervan dat je de elementen goed kunt onderscheiden, dus de dikke planken in het blad zijn ook echt dikke planken. Onbehandeld (bloot) wordt het tafelblad het mooist, kringen en vlekken, deuken en krassen verdwijnen door tijd en intensief gebruik. Het onderstel mag bestaan uit strakke schuine dikke poten die aan de kopse kanten ver naar binnen staan zodat je ook aan de kopse kanten comfortabel kan zitten. Strak en dik omdat het de functie van dragen moet uitstralen, schuin omdat het spanning moet geven. Geef je tafel een centrale plek. Maak hem zelf of ontwerp hem zelf. Laat je door een tafel uitnodigen of door de gene van wie de tafel is. En ervaar een tafel elke keer als de basis voor iets vertrouwds of iets nieuws. Zo simpel als we een tafel vinden, zoveel kan je er over vertellen en nog veel meer…

Plek van ontmoeting

Wat mij (ik ben nu weer zelf aan het woord) in het verhaal van Erik (naast zijn visie op de breedte van een tafel) het meest trof is dat die tafel inderdaad de plek is waar mensen elkaar ontmoeten, waar ze lachen en huilen, ruzie maken en het weer goed maken, naar elkaar luisteren maar soms ook niet. Wat is de tafel een bijzonder meubelstuk! Wat is de tafel een boeiende plek!

Daarom deze les: eerherstel voor de tafel! Thuis en in de kerk en op elke plaats waar mensen elkaar echt willen ontmoeten.