[Dit artikel is verschenen in het septembernummer van het Elisabeth Magazine.]
[Afbeelding: Gerdien van Delft, Studio Rebel.]

Al vele jaren houdt de stilte mij bezig. Want ik geloof en ervaar dat stil-zijn belangrijk is. Stilte is de plek waar ik tot rust kom. Stilte is de plek waar ik kan luisteren naar God die mij aanspreekt met zijn liefde. Stilte is de plek waar ik kan zíjn. Alleen maar: zijn.

Dat laatste is steeds waardevoller voor me geworden. Ik begin tegenwoordig elk (werk)dag met een stilte van tien minuten (ik zeg er wel eerlijk bij dat dat niet altijd lukt; soms is de agenda en alles wat er moet gebeuren toch weer sterker dan mijn verlangen naar de stilte). Tien minuten alleen maar stil zijn: niks doen, niks overdenken, niks hoeven ervaren – alleen maar zijn in de stilte.

Verlangen naar stilte

Steeds meer mensen zoeken naar rust en stilte. Dat heeft alles te maken met de drukke maatschappij waarin we leven en waar onze aandacht voortdurend naar alles wat zich aandient wordt getrokken. De smartphone en het internet leveren een grote bijdrage aan de overprikkeldheid die veel mensen ervaren.

Dat raakt ook het christelijke leven. In ons leven met de Heer is het ook nodig dat we rust en stilte vinden. Zo is dat ook bedoeld door God. Het gebod om de sabbat te vieren zie ik als een uitnodiging van God om nooit te vergeten dat we rust en stilte nodig hebben om als mens goed te kunnen functioneren. 

Heilige ruimte

In mijn eigen ontdekkingstocht rond stilte en verstillen speelde een citaat dat ik een paar jaar tegenkwam in een klein boekje met citaten van de benedictijner monnik Anselm Grün een belangrijk rol. Ik reik je het citaat hier ook aan:

In ieder van ons is een afgegrensd gebied,
een heilige ruimte, een ruimte voor de stilte,
waar onze gedachten en emoties geen toegang hebben.
In dit innerlijk heiligdom woont God in ons.

Anselm Grün

Ik word hier uitgenodigd om naar binnen te keren, want de weg van de stilte is ook altijd de weg naar binnen, een innerlijke reis. Hoe mooi is het om dan te ontdekken dat er in mij een ruimte is, een heilige ruimte, een ruimte waar niet allereerst talloze gedachten en verwarrende gevoelens om aandacht vragen, maar waar het stil is. Geen gedachten die ik moet denken, geen innerlijke dialogen die ik moet voeren, geen emoties die ik moet ervaren, maar een puur zijn. Hier kan het stil worden, hier kan ik God ontmoeten, want ik betreed mijn innerlijke heiligdom.

Voordat ik ga zeggen dat dit niet zo gemakkelijk is, wil ik toch eerst benadrukken hoe wezenlijk het is om dit te leren zien. Ik wil je uitnodigen om het ook echt tot je door te laten dringen en er stil van te worden dat dit zo is: in ons is een heilige ruimte (we noemen het ook wel eens onze ziel) en je kunt naar die ruimte toe gaan, weg van al die prikkels die van buiten komen en om aandacht schreeuwen. We ook van die voortdurende maalstroom van gedachten die er altijd maar is.

Leren verstillen

Maar het is inderdaad niet gemakkelijk om naar die ruimte toe te gaan. Want in eerste instantie is het daarbinnen ook erg rumoerig. Of iets beter gezegd: je moet eerst nog door die ruimte heen waar wel heel veel gedachten en gevoelens zijn, heel veel innerlijke prikkels die zich aandienen als de prikkels van buitenaf naar de achtergrond verdwijnen. Maar daarachter, dáár is de ruimte van de stilte, een heilige ruimte, het innerlijke heiligdom waar God-in-ons woont.

Volgens mij heeft Jezus die ruimte op het oog als Hij ons in het centrum van de Bergrede uitnodigt (Matteüs 6:6): Trek je terug in je huis, sluit de deur en bid tot je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen. Als ik het vrij vertaald, zou ik dat zo doen: Kom tot verstilling, ga binnen in je innerlijke heilig ruimte, ontmoet je Vader die daar in het verborgene is: Hij zal je belonen met zijn zegenende aanwezigheid.

Weinig woorden

Dit is niet een gebed waarin het allereerst gaat om woorden, gedachten en gevoelens. Dit is het gebed van zijn, van in aanwezigheid zijn – jij aanwezig, God aanwezig, samen aanwezig in het hier en nu. 

Het kan wel helpen, zeker in het begin, om je in deze stilte vast te houden aan een korte zin of enkele woorden om naar te luisteren. Het liefst een bijbels woord waarin God zelf je aanspreekt. Zodat je zijn stem hoort, niet per se om iets nieuws te horen, maar om bevestigd te worden in je geliefd kind van God zijn. ‘Jij bent mijn geliefde kind, Ik vind vreugde in jou.’ ‘U bent mijn herder, het ontbreekt mij aan niets.’ In deze woorden hoor je dan Gods zachte, stille en liefdevolle stem. 

Je kunt je ook aan één woord vasthouden, waar je dan telkens naar terugkeert als er toch ook weer allerlei andere gedachten en gevoelens zich aandienen. Bijvoorbeeld: Jezus; Liefde; God; Hier; Vrede; Geest; Heilig.

Ik ben hier nu in U

Zelf kies ik vaak voor zes woorden – een korte zin – die ik innerlijk uitspreek op het ritme van mijn in- en uitademing: (in) Ik – (uit) ben / (in) hier – (uit) nu / (in) in – (uit) U.

Ik
ben
hier
nu
in
U

Elke morgen, tien minuten. Verstillen. Aankomen in je innerlijke heiligdom. Daar is God-in-ons zegenend aanwezig. Hij geeft rust, kracht, ruimte, liefde, Zichzelf. Hij leert je loslaten. Hij laat je op Adem komen. Hij inspireert je om vanuit de stilte voluit te leven. Want dat is wat ik als vrucht ervaar van dit zijn in de stilte: dat ik beter kan loslaten, dat ik milder word, dat ik een plek heb waar ik steeds naar terug kan keren om weer dicht(er) bij God te zijn.

Wil je deze manier van verstillen nader leren kennen? Meld je dan aan voor de online workshop  ‘Verstillen’ van de School voor Spiritualiteit die Jos Douma geeft op donderdag 15 september 2022 van 10.30-12.00 uur (via YouTube). Meer informatie en aanmelden: www.levenindekerk.nl/verstillen.