PEP-cursus Ontdek lectio divina

maak kennis met theorie en praktijk van de lectio divina
ontdek het eigen karakter van een spirituele hermeneutiek
verdiep je eigen spiritualiteit
pas lectio divina toe op meerdere terreinen van je werk en leven
leer anderen inleiden in de beoefening van de lectio divina

Inleiding in spirituele hermeneutiek

Data cursus: woensdag 20 maart en woensdag 10 april 2019 (11.00-15.00 uur)
Docent: dr. Jos Douma uit Zwolle
Doelgroep: predikanten, kerkelijk werkers en afgestudeerde theologen
Locatie: Theologische Universiteit Kampen
Info site PEP: Ontdek Lectio Divina
Aanmelden: pepredikanten.nl

Waarom zou je deze cursus volgen?

Je leert de theorie en praktijk van de lectio divina kennen en ontdekt het eigen karakter van een spirituele hermeneutiek
Je ervaart verdieping van je eigen spiritualiteit
Je leert de lectio divina op meerdere terreinen van je werk en leven toe te passen
Je leert anderen in te leiden in de beoefening van de lectio divina

ERVARINGEN VAN DEELNEMERS

– De cursus Lectio Divina heeft mijn manier van bijbellezen zeer verrijkt!

– Lectio divina helpt me om bij God te zijn. Dat geeft werkelijk rust. Dat is voor mij niet een nieuw inzicht, maar lectio divina is wel een handvat om daarnaar te zoeken. Ik ken de bron en ik heb dorst. Lectio divina is nu een extra pad naar die bron toe is.

– De cursus Lectio Divina heeft mij weer even stil gezet; figuurlijk en letterlijk was het goed eten. Nieuwe ideeën zijn aangereikt, de stilte van het klooster, de oefening van monniken; een aanzet om Lectio divina eigen te maken.

Als predikant, kerkelijk werker of theoloog heb je het verlangen om op een meer spirituele manier om te gaan met Bijbelteksten. Biddend en mediterend omgaan met Gods Woord is een kunst die je kunt leren. De monastieke traditie helpt daarbij.

Het lezen van teksten en in het bijzonder het lezen van de Bijbel is van fundamenteel belang voor de geloofsontwikkeling van elke christen en dus ook van elke theoloog. Maar het gevaar bestaat dat het lezen oppervlakkiger wordt (onder invloed van internet en social media) of een eenzijdig rationele kleur heeft. In deze cursus leer je de eeuwenoude monastieke praktijk van de lectio divina kennen. Daarin gaat het om een langzaam, liefdevol en luisterend lezen van Bijbelteksten, met bijzondere aandacht voor het werk van de heilige Geest in het leesproces en in de hoop en verwachting door het lezen van de teksten gevormd te worden tot gelijkvormigheid aan het beeld van Christus.

Dr. Jos Douma is voorganger van de Plantagekerk in Zwolle. Hij doceert Christelijke Spiritualiteit aan de ETF in Leuven en biedt vanuit School voor Spiritualiteit cursussen, leerhuisavonden en andere onderwijsvormen aan op het gebied van christelijke spiritualiteit (onder andere over: lectio divina, stilte, werk van de Geest, spirituele gemeenteopbouw, gebed, de bergrede, contemplatie en monastieke spiritualiteit).

Praktische informatie

Data: woensdag 20 maart en woensdag 10 april 2019
Tijdstippen: 11.00 uur-15.00 uur, lunch van 12.30-13.30
Inschrijven: via www.pepredikanten.nl
Locatie: Theologische Universiteit Kampen
Aantal deelnemers: minimaal 8 tot maximaal 12 deelnemers
Doelgroep: theologiestudenten, studenten godsdienst pastoraal werk, predikanten, kerkelijk werkers
Omvang: 2 EC (6 uur theorie en praktijkcolleges, 50 uur voor voorbereiding, literatuurstudie, praktische oefening en reflectieverslagen)
Investering: rond € 295,00

Cursusbeschrijving

Het lezen van teksten en in het bijzonder het lezen van de Bijbel is van fundamenteel belang voor de geloofsontwikkeling van elke christen en dus ook van elke theoloog. Maar velen lijken de kunst van het lezen onder invloed van internet en social media steeds meer te verleren: lezen is veelal tot een vluchtige en oppervlakkige activiteit geworden. Daarnaast is het reëel om te stellen dat de academische omgang met geschreven bronnen leidt tot een eenzijdig rationele manier van lezen die onvoldoende recht doet aan de spirituele dimensie die eigen is aan bijbelse en veel theologische teksten. Daarom is het noodzakelijk aandacht te besteden aan de theorie en praktijk van een spirituele hermeneutiek en aan een manier van lezen die recht doet aan teksten en hun spiritualiteit.

In de christelijke monastieke traditie wordt al eeuwenlang de praktijk van de lectio divina beoefend. Daarin gaat het om een langzaam, liefdevol en biddend lezen van met name Bijbelteksten, met bijzondere aandacht voor het werk van de heilige Geest in het leesproces en in de hoop en verwachting door het lezen van de teksten gevormd te worden tot gelijkvormigheid aan het beeld van Christus.

In deze studiemodule maakt de student theoretisch en praktisch kennis met de lectio divina en de vier onderscheiden fases in dit leesproces: lectio (lezing), meditatio (overdenking), oratio (gebed) en contemplatio (aanschouwen). Daarnaast is er ook aandacht voor vier perspectieven die nauw verwant zijn met de klassieke lectio divina: silentio (stilte), collatio (geloofsgesprek), actio (actie) en tentatio (aanvechting).

Verder wordt de praktijk van de lectio divina in verbinding gebracht met het ‘lezen’ van mensen en hun situaties (pastoraat en diaconaat) en het ‘lezen’ van kerkelijke processen (gemeentevernieuwing en geestelijke onderscheiding). Ook wordt lectio divina gepositioneerd als een manier van leven (‘way of life’) als antwoord op Jezus’ belofte: ‘Ik ben gekomen om jullie het leven te geven in al zijn volheid’ (Johannes 10:10).

Doelstellingen

Cognitieve doelstellingen

Na het volgen van deze cursus heeft de student kennis van en inzicht in:

de theorie en praktijk van de lectio divina;
het eigen karakter van een spirituele hermeneutiek;
de plaats van de lectio divina in het spirituele leven.

Vaardigheidsdoelstellingen

Na het volgen van deze cursus is de student in staat:

de praktijk van de lectio divina op vruchtbare wijze te beoefenen;
anderen in te leiden en in te wijden in de beoefening van de lectio divina;
de lectio divina toe te passen op andersoortige ‘teksten’ (mensen, situaties, processen).

Attitudedoelstellingen

Na het volgen van deze cursus is de student:

overtuigd van het spirituele belang van de lectio divina voor eigen geloofsopbouw en voor spirituele kerkvernieuwing;
verlangend om de eigen spiritualiteit blijvend te verrijken door het beoefenen van de praktijk van de lectio divina;
gemotiveerd om ook anderen te helpen de lectio divina te leren beoefenen.

Werkvormen

Lezen van opgegeven literatuur.
Bijwonen van hoor- en werkcolleges.
Doen van praktijkoefeningen met lectio divina in de groep en individueel (met bijbelteksten en spirituele teksten van auteurs als Augustinus, Guigo II, Bernard van Clairvaux, Thomas a Kempis, Maarten Luther en Henri Nouwen).
Het geven van een workshop lectio divina in de eigen werk-context.
Schrijven van reflectieverslagen (gebundeld in een Persoonlijk Dossier Lectio Divina).

Verplichte literatuur

Jos Douma, Lectio Divina, in: Lex Boot (red.), Handboek christelijke meditatie. Vertrekpunten, wegen en vruchten, Zoetermeer 2011, blz. 117-123.
Thomas Quartier, Anders leven. Hedendaagse monastieke spiritualiteit, Berne 2017, blz 84-98.
Kees Waaijman, Spiritualiteit. Vormen, grondlagen, methoden, Kampen 2000, blz. 686-766 óf James Wilhoit en Evan Howard, Ontdek Lectio Divina, Driebergen 2014, blz. 9-136 (of in overleg een ander boek over lectio divina)
Michael Casey, Sacred Reading. The Ancient Art of Lectio Divina, Liguori 1995, bz. 1-100.

Aanbevolen literatuur

Dom Bernardus en Jos Douma, Lezen voor je leven. Aan de slag met lectio divina, Berne Media, 2017.
David G. Banner, Open jezelf voor God. Lectio divina en leven als gebed, Almere 2013.
Christine Valters Paintner, Lectio Divina. The Sacred Art. Transforming words and images into heart-centered prayer, Skylight Paths Publishing 2011.
Wim Reedijk, Zuiver lezen. De Bijbel gelezen op de wijze van de vroegchristelijke woestijnvaders, Budel 2006.

Syllabus

Stap	Inhoud	Aantal uren
1	Lezen Jos Douma (7 bladzijden) en Thomas Quartier (12 bladzijden). Googelen op ‘lectio divina’ en ontdekken wat je dan tegenkomt. Voor jezelf opschrijven wat je van de studiemodule verwacht.	3
2	Collegedag 1 – introductie in lectio divina – eerste praktijkoefening en gezamenlijke reflectie – verdieping: vier extra perspectieven (silentio, collatio, actio en tentatio) en telos van de praktijk van lectio divina (groeien in deugden als aandachtigheid, nieuwsgierigheid, openheid, eerbiedigheid, gastvrijheid)	3
3	Drie thuisoefeneningen met drie uit te kiezen Bijbelteksten (maak gebruik van deze teksten om uit te kiezen) plus reflectieverslag schrijven (500 woorden)	3
4	Lezen Michael Casey (100 bladzijden). Verslag in 500 woorden over een zevental leermomenten die door het lezen van het boek zijn opgedaan.	15
5	Drie thuisoefeningen met drie zelf te kiezen spirituele teksten (voorbeeldteksten) voor lectio divina uit de monastieke traditie (kiezen uit geselecteerd spirituele teksten) plus reflectieverslag schrijven van 500 woorden.	3
6	Collegedag 2 – oefening gezamenlijke lectio divina – theorie en oefening stilte – inleiding spirituele hermeneutiek Kees Waaijman	3
7	Lezen Kees Waaijman, Spiritualiteit, blz. 686-766. Alternatief 1: Lezen Wilhoit, Ontdek lectio divina, blz. 9-136. Alternatief 2: lezen Reedijk, Zuiver lezen, blz. 9-42, 168-212. Reflectief leesverslag schrijven van 1000 woorden.	15
8	Opdracht uitvoeren: voor een groep van minimaal 5 deelnemers een workshop van 2 uur geven over lectio divina (inclusief praktische oefening) en daarvan een reflectieverslag schrijven (750 woorden).	6
9	Oefening: een pastorale (of gelijksoortige) situatie in je directe omgeving ‘lezen’ op de wijze van de lectio divina en daarvan een reflectieverslag schrijven van 500 woorden.	2
10	Eindreflectie van 1000 woorden schrijven met beantwoording van vragen als: Op welke manier heeft de beoefening van de lectio divina je spiritualiteit en leven verrijkt? Welke nieuwe inzichten en ervaringen heb je opgedaan? Hoe ga je lectio divina integreren in je leven en werk? Etc.	3
	Totaal aantal uren:	56

Persoonlijk Dossier lectio divina

Het Persoonlijk Dossier lectio divina bevat de volgende onderdelen:

Reflectieverslag drie lectio divina oefeningen met Bijbelteksten (500 woorden)
Leermomenten boek Michael Casey (500 woorden)
Reflectieverslag drie lectio divina oefeningen met spirituele teksten (500 woorden)
Reflectief leesverslag Kees Waaijman, James Wilhoit of Wim Reedijk (1000 woorden)
Reflectieverslag gegeven workshop lectio divina (750 woorden)
Reflectieverslag ‘lezen’ van een situatie (500 woorden)
Eindreflectie (1000 woorden)