De ziel aan zet

Mijn belangstelling voor het thema van de spiritualiteit verbreedt zich, mee naar aanleiding van een ontmoeting gisteren met Remmelt Meijer van Confido Coaching, ook naar wat Business Spiritualiteit wordt genoemd. Ik ben twee boeken uit die sfeer aan het lezen.

De eerste is van Paul de Blot S.J. die in Nederland deze thematiek op de kaart heeft gezet. Zijn boek ‘Business spiritualiteit’ is interessant om te lezen. Hij verbindt in zijn boek ziel en zakelijkheid met elkaar en doe dat op een boeiende en inspirerende manier. Daarbij put hij uit de Ignatiaanse spiritualiteit. Echter, dat doet hij zonder expliciet te spreken over Jezus. Alle nadruk valt op de ziel en de aandacht voor het innerlijk. Dat zijn zeker trekken die eigen zijn aan de Ignataamse spiritualiteit, maar Ignatius van Loyola heeft de naam van zijn orde toch niet geheel en al: Societas Jesu. Voor hem gaat het in alles om de onmtoeting met Jezus en gaat het erom dat heel het leven gericht is op de verheerlijking van God. Daar tref je, toch wel tot mijn verbazing, niets van aan bij Paul de Blot S.J.

Iets vergelijkbaars geldt overigens voor Wil Derkse met zijn boek ‘Een levensregel voor beginners’ dat ik al een tijd geleden las. Daarin wordt de Benedictijnse spiritualiteit gepopulariseerd voor mensen van vandaag. Dat levert prachtige gedachten en handreikingen voor een bezielde levensstijl op! Maar het is de vraag of je een spiritualiteit, de Benedictijnse in dit geval, zo los mag weken van de oorsponkelijke context en bedoeling: dat de volgelingen van deze spiritualiteit het leven met Christus leren te leven in gehoorzaamheid. Lees de eerste vijf zinnen uit de proloog van de Regel van Benedictus:

1 Luister, mijn zoon, naar de richtlijnen van uw meester, en neig het oor van uw hart: aanvaard gewillig de vermaningen van uw liefdevolle vader en breng ze metterdaad ten uitvoer,

2 om zo door de inspanning van uw gehoorzaamheid weer tot Hem terug te keren van wie u zich door de slapheid van de ongehoorzaamheid hebt verwijderd.

3 Tot u richten zich nu mijn woorden, wie u ook moogt zijn, die afstand doet van uw eigen wil om in dienst te treden van de ware Koning: Christus de Heer, en die daartoe de sterke en roemrijke wapenen van de gehoorzaamheid opneemt.

4 Allereerst: welk goed werk u ook onderneemt, vraag Hem in een volhardend gebed,

5 dat Hij het tot een goed einde brengt, opdat Hij, die ons nu reeds tot zijn zonen heeft willen rekenen in de toekomst nooit over ons slecht gedrag bedroefd behoeft te zijn.

De Regel van Benedictus heeft dus als centrale doel: de leerling laten terugkeren naar de Heer, naar de ware Koning, naar Christus. Is het typisch voor (het geseculariseerde) Nederland dat God en Jezus vrijwel volledig buiten beeld blijven als een Ignatiaanse en een Benedictijnse spiritualiteit naar vandaag toe worden vertaald?

Is een dergelijke vertaling naar vandaag toe wel integer en legitiem als deze is losgesneden van de oorspronkelijke christocentrische doelstelling?

Ik ben nog een tweede boek aan het lezen. Het is van Margaret Benefiel. Er verscheen dit jaar een vertaling van haar ‘ The Soul of A Leader’: ‘De ziel aan zet. Spiritueel leiderschap in de praktijk.’ De eerste twee delen (‘ Het pad kiezen’ en ‘ Op de goede weg blijven’) zijn wel boeiend: wat pragmatisch en vol praktijkverhalen, maar ook met zeer expliciete referenties aan het christlijk geloof, aan God en aan de rol van bidden. Het derde deel vond ik echter zeer verrassend. Benefiel waagt het hier om het ontwikkelingsproces van zowel leiders als organisaties te belichten vanuit het klassieke spirituele drievoudige pad: zuivering, verlichting, vereniging. Daarbij besteedt ze ook aandacht aan ‘de donkere nacht van de ziel’ die zich ook aandient als leiders en als organisaties zich ontwikkelen. Ze breekt een lans voor het zoeken van spirituele raad door leiders die bezield leiding willen geven, omdat geestelijke begeleiders weten hoe spirituele processen eruit zien:

Leiders, en zeker zij die willen volhouden tot het einde toe, hebben spirituele steun nodig. Talloze leiders redden het niet omdat ze geen hulptroepen hebben om hen te helpen in contact te blijven met hun ziel. Spirituele begeleiding geeft, ongeacht de precieze vorm, een onbetaalbare steun aan de leider die vanuit bezieling wil leiden (blz. 175).