In de afgelopen weken heb ik (getipt door Pieter Kleingeld) het boek van Alan Hirsch gelezen: The Forgotten Ways. Reactivating the Missional Church (2006). Ik vind het een bijzonder inspirerend boek en het lijkt me dan ook meer dan terecht dat Pieter Kleingeld dit boek hartelijk aanbeveelt (ook al is het soms wel erg scherp richting de institutionele kerken): ‘Hirsch is enorm aansprekend in zijn praktijkvoorbeelden en de verbindingen die hij legt met de hedendaagse cultuur. Bovendien is hij nooit theologisch naïef en verwerkt hij het denken van bijvoorbeeld Newbigin en Bosch nadrukkelijk in zijn werk’.
Eén element haal ik nu naar voren, namelijk het spreken van Hirsch over een ‘Apostolic Environment’ als element van het missionaire DNA. (‘mDNA’ is een centraal begrip in het boek van Hirsch; de vertaling van ‘missional’ met ‘missionair’ dekt niet helemaal de lading, eerder gaat het om: een kerk die is georganiseerd vanuit en rondom haar centrale missie; in de eigen woorden van Hirsch: ‘A missional church is a church that defines itself, and organizes its life around, its real purpose as an agent of God’s mission in the world’).
In die ‘Apostolic Environment’ speelt de vijfvoudige bediening van Efeziër 4:11-12 een centrale rol:
En hij [Christus] is het die apostelen heeft aangesteld, en profeten, evangelieverkondigers, herders en leraren, om de heiligen toe te rusten voor het werk in zijn dienst. Zo wordt het lichaam van Christus opgebouwd.
Hier wordt dus gesproken over vijf bedieningen en Hirsch stelt: in de missional church moeten al deze bedieningen een plek hebben. Iets kritischer geformuleerd: is de problematiek van een naar binnen gekeerde kerk misschien niet te wijten aan het gegeven dat herders en leraren daar de boventoon voeren en de apostelen, profeten en evangelieverkondigers zijn verdwenen of gemarginaliseerd?
Ik ga nu even voorbij aan de exegetische vraag of je ook vandaag zomaar over een vijfvoudige bediening kunt spreken op basis van Efeziërs 4:11 (zijn bijvoorbeeld de ‘apostelen’ niet een eenmalige categorie?) maar het lijkt me dat het in elk geval zinvol is om de vijf bedieningen ook naar vandaag toe te vertalen als een mogelijk Bijbels model van de structuur van de bedieningen in de kerk van de 21e eeuw. Hirsch wijdt er op zijn website ‘The Forgotten Ways. Developing Apostolic Imagination and Practice in Western Contexts‘ ook apart aandacht aan (compleet met de mogelijkheid van een assessment). En ik denk dat dat verhaal heel verhelderend is voor het gesprek dat gevoerd wordt rond ‘Eten, bidden, beminnen’ en dan vooral rond de dieperliggende vraag in hoeverre de institutionele kerk zoals die zich vandaag de dag in de Westerse context heeft gedefinieerd en georganiseerd voldoende in staat is om vorm en inhoud te geven aan de Jezusbeweging zoals die in de eerste eeuw in gang is gezet als gevolg van de opstanding van Christus.
Lees mee met wat Hirsch schrijft over de vijf bedieningen (wie een Nederlandse tekst, in een heel ander verband overigens, hierover wil lezen, kan hier terecht).
APOSTLES extend the gospel. As the “sent ones,” they ensure that the faith is transmitted from one context to another and from one generation to the next. They are always thinking about the future, bridging barriers, establishing the church in new contexts, developing leaders, networking trans-locally. Yes, if you focus solely on initiating new ideas and rapid expansion, you can leave people and organizations wounded. The shepherding and teaching functions are needed to ensure people are cared for rather than simply used.
PROPHETS know God’s will. They are particularly attuned to God and his truth for today. They bring correction and challenge the dominant assumptions we inherit from the culture. They insist that the community obey what God has commanded. They question the status quo. Without the other types of leaders in place, prophets can become belligerent activists or, paradoxically, disengage from the imperfection of reality and become other-worldly.
EVANGELISTS recruit. These infectious communicators of the gospel message recruit others to the cause. They call for a personal response to God’s redemption in Christ, and also draw believers to engage the wider mission, growing the church. Evangelists can be so focused on reaching those outside the church that maturing and strengthening those inside is neglected.
SHEPHERDS nurture and protect. Caregivers of the community, they focus on the protection and spiritual maturity of God’s flock, cultivating a loving and spiritually mature network of relationships, making and developing disciples. Shepherds can value stability to the detriment of the mission. They may also foster an unhealthy dependence between the church and themselves.
TEACHERS understand and explain. Communicators of God’s truth and wisdom, they help others remain biblically grounded to better discern God’s will, guiding others toward wisdom, helping the community remain faithful to Christ’s word, and constructing a transferable doctrine. Without the input of the other functions, teachers can fall into dogmatism or dry intellectualism. They may fail to see the personal or missional aspects of the church’s ministry.
[Lees ook Hirsch’s artikel Three Over-looked Leadership Roles.]
Het mooie van deze benadering is dat helder wordt gemaakt dat álle vijf bedieningen nodig zijn. Zelden of nooit zullen de verschillende functies in één persoon verenigd zijn, maar nagestreefd zou moeten worden dat leiderschapteams c.q. kerkenraden zo zijn samengesteld dat alle vijf kwaliteiten erin vertegenwoordigd zijn en ook duidelijk stem hebben en gewaardeerd worden, ook al zal er regelmatig een botsing zijn tussen bijvoorbeeld de profeet en de herder…
Ook op het bovenlokale niveau (zeg maar van een kerkverband, bijvoorbeeld de GKV, of van een lokale interkerkelijke beweging zoals in Haarlem ‘Geloven in de Stad’, of van ‘de kerk in Nederland’ zoals die samen kwam op de Dordtse Synode) is het van groot belang om alle bedieningen te waarderen, te herkennen en te erkennen.
En dan wordt het interessant om onszelf in het kader van het gesprek (op blogs, twitter en in kerkbladen) over kerk zijn in de 21e eeuw en over ‘Eten, bidden, beminnen’ en de daarin soms redelijk hoog oplaaiende emoties, eens deze vraag te stellen: vinden we het misschien moeilijk om met ‘apostelen’ (visionairs die er aandacht voor hebben dat de 21e eeuwse context vraagt om andere manieren van kerk zijn) en ‘profeten’ (die op scherpe wijze de status quo aan de kaak stellen) om te gaan omdat we vooral een ‘herder-en-leraar’-cultuur hebben ontwikkeld? In een eerdere blog benoemde ik dat wellicht wat te scherp door te zeggen dat we de neiging hebben om in de ‘herder-leraar-reflex te schieten als we geconfronteerd worden met de ideeën en gedachten van ‘apostelen’ en ‘profeten’. Andersom is ook deze vraag te stellen: waarom lukt het ‘apostelen’ en ‘profeten’ soms niet om wat meer begrip op te brengen voor de beschermende functie die de ‘herder’ heeft en de (soms wat algemeen en theoretische klinkende) waarheden die de ‘leraar’ uit de Bijbel opdiept? (De ‘evangelist’ valt hier een beetje buiten het plaatje, omdat die momenteel ergens buiten mensen bij Jezus probeert te brengen…)
14/01/2011 op 17:23
Hoi Jos, mooi dat je dit onderwerp ter sprake brengt. Ik geloof persoonlijk niet dat het de bedoeling van God is dat elke lokale gemeente de ‘schijf van vijf’ zelf in huis heeft. Wat ik wel geloof is dat elke lokale gemeente ‘beïnvloed’ dient te worden door alle vijf bedieningen.
Ik bespeur even een aarzeling bij je i.v.m apostelen. Maar ook apostelen zijn nog steeds hard nodig. Hoe kan de gemeente anders tot ‘volle wasdom’ komen.
Apostelen bouwen nieuwe gemeenten, stichten nieuwe organisaties en leggen nieuwe fundamenten in bestaande gemeenten. Een apostel vertegenwoordigt daarbij het hart en het karakter en het vaderschap van God. Een apostel is daarom vaak ook een geestelijke vader. Niet zozeer een vader met de gezindheid van een warme herder, maar veel meer als een visionaire vader, die het potentieel in zijn geestelijke kinderen ziet. Hij probeert dat potentieel tevoorschijn te halen, door hen aan te moedigen, ruimte te geven en hen te helpen zich te ontwikkelen. Een apostel heeft de zalving om andere ‘bedieningen’ voort te brengen en vrij te zetten.
In het Nieuw Testament worden verschillende voorbeelden genoemd van apostelen. Er is hierbij sprake van verschillende niveaus van apostelschap.
a. Jezus Christus (Hebr.3:1)
Jezus was uitgezonden door de Vader.
b. De twaalf apostelen
Dit is een aparte groep die speciaal door Jezus uitgekozen was tijdens zijn bediening op aarde. Deze twaalf markeerden het begin van een nieuw tijdperk in Gods plan met de mens. Zij sloten het tijdperk der profeten af en luiden het tijdperk van de Gemeente in. Het is interessant dat Jezus tijdens zijn bediening op aarde geen profeet, herder, evangelist of herder uitkoos. Hij koos apostelen.
c. De apostelen na de hemelvaart.
Ef. 4 vertelt ons dat Jezus nog een andere categorie apostelen instelde. Deze groep moet functioneren gedurende het gemeente-tijdperk, of tot ‘allen de eenheid des geloofs en de volle kennis van de Zoon Gods bereikt hebben…’
Deze apostelen zijn een deel van het lichaam van Christus en als ze niet functioneren dan zal er een ‘kreupel’ lichaam ontstaan.
Het N.T noemt vele apostelen die in deze categorie vallen:
Paulus (Gal.1:1), Titus (2 Cor.8:23), Epaphroditus (Fil.2:25), Timotheüs en Silvanus (1 Thess.1:1+2:6), Barnabas (Hand.14:14), Jacobus, de broeder van Jezus (Gal.1:19), Adronicus en Junias (Rom.16:7).
d. Degenen die betrokken zijn in een apostolische bediening.
Als toevoeging aan bovengenoemde categorieën blijken er een groot aantal mensen in het N.T. te zijn geweest die gedurende een bepaalde tijd een apostolisch achtige functie hadden.
Dit geldt ook voor onze tijd. Je kunt voor een bepaalde tijd betrokken zijn bij een apostolische bediening, maar niet specifiek de roeping hebben van apostel.
Hartelijke groet,
Jan Pool
14/01/2011 op 19:10
Beste Jan,
Fijn dat je zo uitgebreid reageert! Je bent in elk geval (ook) een leraar!
Mijn aarzeling heeft ook te maken met het gegeven dat ik het ‘model’ van de vijf bedieningen in mijn traditie zo nooit aangereikt heb gekregen, dus ik heb me er nog nooit zo in verdiept.
Nogmaals dank en ontvang een hartelijke groet!
Jos
14/01/2011 op 21:20
Een opnieuw doordenken en exegetiseren van de bijbelse ambten en bedieningen lijkt me inderdaad nuttig. En zelfs in de oude vertrouwde gereformeerde traditie zijn wij geen van alle “leken” maar “profeten”; laten we elkaar inspireren om roepingen, bedieningen en gaven, met welke naam dan ook, een plek te geven in en tot heil van de gemeente.
Twee opmerkingen hierover:
1) Paulus’ kritiek uit 1 Kor 14 (voortbouwend op het slot van 12 and 13) is hier ook erg relevant: je kunt streven naar al die ambten, bedieningen, enz. maar de liefde moet centraal staan. Een cliche, misschien, maar waar.
2) Als we de bijbelse beschrijving van de kerk als maatstaf hanteren, dan moeten we het naar-buiten-gericht-zijn misschien minder benadrukken dan Hirsch doet. Vanuit het NT krijg ik de indruk dat de meeste bedieningen intern waren; apostelen hadden een bijzondere roeping om rond-te-bazuinen, maar zo’n roeping tot de gemeente in het algemeen zie ik niet. Dus vraag ik me af hoeveel van Hirsch’s plaatje voortkomt uit zijn “missional church” model, en hoeveel uit bijbelse gegevens.
Sterker nog, als je in de kerk op zoek gaat naar “interne” bedieningen, dan krijg je een andere schijf van vijf: leraars, profeten, opzichters (ouderlingen), dienaren (diakenen), “weduwen” (helpende hand?!).
Misschien een goede suggestie voor een exegetische dissertatie: “Bedieningen in het Nieuwe Testament”…?
15/01/2011 op 14:34
Hoi Arjan, je schrijft: ‘Sterker nog, als je in de kerk op zoek gaat naar “interne” bedieningen, dan krijg je een andere schijf van vijf: leraars, profeten, opzichters (ouderlingen), dienaren (diakenen), “weduwen” (helpende hand?!).’
Ik maak altijd onderscheid tussen de vijfvoudige bediening in Efeziers 4:11 en ‘overige’ bedieningen. De vijfvoudige bediening zijn volgens mij zogenaamde ‘toerustbedieningen’. Zij zijn aan de gemeente gegeven om de ‘heiligen toe te rusten tot dienstbetoon’. Letterlijk staat er: ‘om de heiligen volmaakt te maken voor het werk van de bediening, opdat het lichaam van Christus opgebouwd zal worden’.
Deze ‘toerusters’ zijn dus van fundamenteel belang voor het functioneren van de gemeente. Zij hebben de taak om de ‘overige’ bedieningen toe te rusten en te trainen het ‘werk’ te doen. Bedieningen kunnen openbaar worden op veel verschillende gebieden. In feite kan elke gave en elk talent kan zich ontwikkelen tot een ‘bediening.’ Je kunt hierbij denken aan bedieningen op het gebied van kinderwerk, jeugdwerk, aanbidding, besturen, evangeliseren, pastoraat en voorbede, maar er zijn nog meer voorbeelden te bedenken.
Zoals je ongetwijfeld weet is het Griekse woord voor bediening is ‘diakonia’, afgeleid van het woord ‘diakonos’ en dat betekent: dienstknecht of dienaar. Ook ons woord diaken komt daar vandaan. Als je een bediening hebt dan wil dat dus niets anders zeggen dan dat je het werk van een dienaar doet. Je dient met de bekwaamheid (gave/talent) die jij van God ontvangen hebt.
Er valt heel veel te schrijven over dit boeiende onderwerp van bedieningen. In het boek ‘Droom in uitvoering’ dat in februari verschijnt, wijd ik een hoofdstuk aan talenten, bovennatuurlijke gaven, motivatiegaven, vijfvoudige bediening en overige bedieningen. Omdat het niet het hoofdthema van het boek is ga ik er niet heel diep op in, maar geef ik globaal mijn gedachten over dit onderwerp.
Voor alle duidelijkheid: ik kom uit de evangelisch/charismatische hoek.
Hartelijke groet,
Jan
14/01/2011 op 21:48
Profeten en apostelen zijn toch al sinds eeuwen het ondergeschoven kindje. Dat komt volgens mij door het simpele feit dat we wars zijn van verandering uit angst de grip te verliezen en om dat we niet tegen kritiek kunnen om dezelfde reden. En om die twee redenen zijn maar weinig kerken innovatief, vooruitstrevend en in staat de totale groep te bedienen.
Daar heb je helemaal geen moeilijke woorden of lange verhalen voor nodig.
15/01/2011 op 16:47
Hoi Jos,
Onze gemeenten (New Frontiers) zijn ook gebaseerd op de 5-voudige bediening. Ik heb al een aantal apostelen en profeten langs zien komen 🙂 Hierbij een link, misschien vind je het leuk om er wat over te lezen:
http://www.newfrontierstogether.org/Groups/99084/Newfrontiers/About_Us/FAQs/Apostolic_Ministry/Apostolic_Ministry.aspx
Ik weet alleen niet of hij werkt. Je kunt het vast wel vinden.
Hartelijk groet,
Talina