Op de voorpagina van het Nederlands Dagblad van vandaag wordt een pleidooi gevoerd voor een ‘randloze kerk‘. Het pleidooi is van Harmen van Wijnen, programmamanager jeugdwerk in de Protestantse Kerk: ‘Ik deel de mensheid niet meer in als binnen- of buitenkerkelijk’.
Dit lijkt me een heel belangrijk pleidooi. Want er wordt wat afgetobd rond de door ons gevormde ‘randen’ van de kerk. Wanneer hoort iemand er wel bij en wanneer niet? Kan dat wel: gastleden? En aan wat voor voorwaarden moeten die dan voldoen? En moeten we nu vooral aandacht besteden aan mensen die ‘binnen’ zijn (vaak pastoraat genoemd) of aan mensen die ‘buiten’ zijn (als een heuse missionaire gemeente)?
Heel dat denken in ‘binnen’ en ‘buiten’ is bezig zijn betekenis te verliezen. Ik kom ‘binnen’ veel mensen tegen die het gevoel hebben er ‘buiten’ te staan, want hun geloof is vooral een grote zoektocht die weinig verschilt van mensen die toevalligerwijs niet in een kerk zijn groot geworden. En ik kom ‘buiten’ veel mensen tegen die niet passen in kaartenbakjes en andere vakjes van de kerk maar die een bewonderenswaardige wandel met de Heer hebben. Oftewel: ‘binnen’ is ook veel ongeloof, kleingeloof, twijfel en ‘buiten’ is ook veel geloof, oprecht Godzoeken en christen zijn.
De bekende drieslag Boven, Binnen, Buiten die in allerlei variaties de kerkelijke gemeenteopbouwagenda’s beheerst moet daarom haastig worden afgeschaft. De Heer van hemel en aarde heeft gezegd dat we Gód moeten liefhebben en onze nááste. Die naaste is primair méns en niet mens die ‘binnen’ óf ‘buiten’ is.
‘Raak niet in de stress over de mensen in je kaartenbak die niet naar de kerk komen,’ zegt Van Wijnen. En ik voeg eraan toe: ‘Raak ook niet in de stress over de mensen die wel naar de kerk komen en niet in je kaartenbak zitten.’ Want ook daar zie ik vaak stress: op welke manier moet zo iemand ‘lid’ worden om in beeld te kunnen komen? Mag zo iemand wel het avondmaal meevieren? En meer van dat soort vragen.
In de stress raken is sowieso niet zo aanbevelenswaardig. Laat vooral de Geest ons mogen leiden om kerk te zijn waar de mensen zijn. Laat de kerk een ruimte zijn waar mensen ervaren dat ze er geliefd worden door de Heer van hemel en aarde en door zijn volgelingen.
Lees ook: Wat doet een missionair leider?
16/05/2013 op 09:50
Amen!
16/05/2013 op 10:39
Woorden naar mijn hart, Jos!
Dan kan ook de strijd stoppen tegen of met een kerk, maar kunnen we ons richten op Hem! En ons bezighouden met wat Hij van ons wil….. Van mij wil om precies te zijn….
16/05/2013 op 10:56
Ik heb weer eens het gevoel dat hier het wiel opnieuw uitgevonden wordt. Deze discussie is in de jaren ’60 en daarna al uitgebreid gevoerd (denk aan Rahner’s ‘anonieme Christenen’) en inderdaad, alles wat ‘goed, schoon en waar’ is, moet dat logischerwijs ook buiten de zichtbare grenzen van de Kerk zijn. En nu, zo’n veertig a’ vijftig jaar later komen de Vrijgemaakten en alles wat zo ongeveer rond de EO en het ND verzamelt is, daar ook nog eens een keer achter. Goed. Prima. Beter laat dan nooit.
De vraag die nu echter veel relevanter is, is waar de verschillen zitten. Wat zijn de grenzen van het inclusivistische denken? Wat is het unieke wat de Kerk de samenleving te bieden heeft? Hoe kun je de goede zaken overnemen van anderen en toch onderscheid durven maken en benoemen wat verkeerd is? Hoe kun je persoonlijke gelijkwaardigheid combineren met een absolute waarheidsclaim?
16/05/2013 op 11:26
Mooi, uit het hart gegrepen!
16/05/2013 op 12:46
En gisteren zag ik weer stress bij een moeder van school, die graag naar binnen wil, maar denkt dat ze dan eerst moet geloven ‘zoals jullie dat doen’. De stress zit dus ook al aan de andere kant van de lijn.
16/05/2013 op 14:51
Het is inderdaad de vraag of categorieën als binnen en buiten altijd even werkzaam zijn of worden toegepast. Toch bijt met de laatst zin dit verhaal zichzelf flink in de staart.
“Laat de kerk een ruimte zijn waar mensen ervaren dat ze er geliefd worden door de Heer van hemel en aarde en door zijn volgelingen.”
1) ‘Laat de kerk…’ wie zijn dat? Of is dat iedereen?
2) Spreken over kerk als ruimte impliceert binnen en buiten.
3) Spreken over volgelingen heeft alleen betekenis als er ook niet-volgelingen zijn.
Daarom zou ik het al te massieve spreken over binnen en buiten niet even massief de deur willen wijzen. Wat mij hierbij helpt is om te denken vanuit Christus als het centrum en dat het gaat om de beweging naar Hem toe. Wie zich naar Hem toe beweegt, beweegt zich naar binnen. Wie zich van Hem af beweegt, beweegt zich naar buiten.
En ja, laat dan de kerk de ruimte zijn waar mensen ervaren hoe goed het is om je naar de Heer toe te bewegen.
16/05/2013 op 16:16
Volgens mij zijn wij als volgelingen van Jezus de kerk. Dat is de universele kerk wereldwijd. Die is onderverdeeld in plaatselijke gemeentes en die zijn groot en heel klein. Van megakerk tot huisgemeente. Kun je niet beter spreken van gelovigen en ongelovigen? En dan bedoel ik met gelovigen de wedergeboren gelovigen die Jezus kennen en een relatie met Hem hebben… Mensen die veranderd zijn doordat ze Jezus hebben ontmoet.
Dan hoef je niet over binnen of buiten te praten, dan herken je elkaar overal,
Jezus spreekt nergens over kerkmuren of randkerkelijken, binnen en buiten, allerlei verbanden, Hij spreekt van Zijn volgelingen, leerlingen, discipelen. Dat zijn de wedergeboren gelovigen. Wij vormen één Lichaam, de gemeente.
Degenen die daar nog niet bij horen of niet bij willen horen zijn niet binnen of buiten, ze zijn degenen die door ons berijkt moeten worden met het evangelie van redding! Laten we daar meer mee bezig zijn dan met muren en grenzen, regels en wetjes.
De bijbel is duidelijk genoeg in zichzelf!
17/05/2013 op 19:18
@Gerke Roorda
Het spreken van een binnen en buiten is denk ik niet zoals het hoort te zijn in de kerken.
Je zegt dat je niet het massieve spreken over binnen en buiten massief de deur wilt wijzen. En ik denk dat je een punt hebt. Maar het massieve spreken over binnen en buiten mag wel de deur uit.
Wat hier gezegd wordt over binnen en buiten heeft te maken met het denken over de kerk met een open of gesloten rand. En daar ben ik het wel mee eens dat dit wel buiten de deur gezet mag worden. Het heeft te maken met kerken die, met alle regels en formaliteiten en in hun doen en laten, het praktisch onmogelijk maken voor niet christenen(lees niet kerkelijken) om binnen te komen.
Wat je zegt over dat het helpt om christus in het centrum te zetten vind ik een mooie gedachte. Daar zullen weinig mensen het mee oneens zijn. Maar wat je hier lijkt te doen, als je het plaatst in de context van een kerk met open rand of gesloten rand dan klinkt het gek. Want als ik het zo lees lijkt het alsof je het woord Jezus kunt vervangen met de kerk. Wat je eigenlijk zegt is dat wie zich naar Jezus toe beweegt dat die zich binnen de kerk beweegt. Jezus en kerk komen op een lijn te staan zoals ik het lees. En daar ben ik het niet helemaal mee eens, omdat ik denk dat er meerdere bewegingen zijn om naar christus te komen. Dat de kerk een beweging is die tot Christus kan leiden daar ben ik het helemaal mee eens.
Misschien begrijp ik je niet goed, in dat geval hoop ik dat je me verder kunt helpen.
16/05/2013 op 16:59
Amen Gerke Roorda,
Je ontkomt toch niet aan definitiekwesties, sterker, dat gaat voorbij aan het echte vraagstuk.
17/05/2013 op 06:56
Uit mijn hart gegrepen.
17/05/2013 op 09:32
Jezus spreekt wel over binnen en buiten, nl. als het gaat over het hemelrijk. Johannes schrijft over wel / niet van de wereld. Augustinus vertelt over twee rijken. Steeds komt het binnen/buiten-beeld naar voren.
Nu valt de kerk niet samen met het rijk, maar is er wel een concretisering van in alle voorlopigheid. Een mooie uitdaging om dat gegeven niet te negeren bij ons kerkdenken.
Dan vind ik het dynamische beeld van toegroeien naar Jezus of je verwijderen van Jezus bruikbaar. Bij die bewegingen zou je ijkpuntjes kunnen hanteren om de kracht en de doorwerking van de beweging in te schatten. Noem het minimum-eisen ‘naar binnen’ en maximum-eisen ‘naar buiten’. Bijvoorbeeld:
* Om iemand te dopen in ieder geval geen enorm uitgebreid ‘examen’ of langdurig onderwijs, maar is een hartelijk verlangen en een basale geloofsbelijdenis voldoende.
* Om iemands onttrekking te accepteren in ieder geval twee getuigen, een tijdsduur, en vooraf laten weten aan de gemeente van Christus.
iCv,
Gert Meijer
17/05/2013 op 10:24
Het pleidooi van Harmen van Wijnen verscheen allereerst in IDEA, magazine van de Evangelische Alliantie. In dit nummer vind je nog meer verhalen die gaan over ‘de rand’. Zie bijvoorbeeld: http://www.ea.nl/k/n132/news/view/75692/299/Contact-leggen-met-de-rand.html
17/05/2013 op 12:00
Dit heeft mijn hartelijke instemming, zoals je weet. En voor wie het niet weet – hier een linkje naar blogs uit 2010 – God, elkaar en de naaste = een relatie teveel. http://eenkleineprofeet.blogspot.nl/2010/06/god-en-elkaar-liefhebben-een-relatie.html
17/05/2013 op 15:53
Overigens wordt het echte probleem hier weer eens genegeerd: http://www.catholicculture.org/culture/library/view.cfm?recnum=6802 Of korter gezegd; men moet niet meer denken in ‘binnen’ en ‘buiten’ omdat men eigenlijk niet meer precies weet wat ‘binnen’ of ‘buiten’ is. Ik kan prima bidden en samenwerken met Hindoe’s, Boeddhisten, Daoisten, Islamieten of Joden juist omdat de katholieke Kerk daar duidelijkheid en nuances voor biedt.
Ik heb me laten vertellen dat in het verleden in de GKv, maar ook in de Evangelische wereld nogal eens beleden werdt dat wie de opinie niet deelde dat ‘JezusChristusvoormijgestorvenisaanhetkruis’ een enkeltje hel te wachten stond. Nu wil ik best geloven dat dit gedeeltelijk een karikatuur is, maar veel scheelt het ook niet. En nu slaat het weer door naar het uiterste, enigzins begrijpelijk, maar het levert gewoon weer nieuwe problemen op. Want verschillen zijn er. Als de verschillen rationeel gezien helder gemaakt kunnen worden, dan kun je zien of bepaalde verschillen bijzaken zijn, welke een plaats mogen hebben in een pluriform geheel, of hoofdzaken die, hoewel dat hartelijke banden niet mag uitsluiten, toch reden zijn om niet in dezelfde kerk te zitten, maar anderzijds toch vooral door te blijven praten opdat we ooit een zullen worden.
Als men dit pad los laat, en dat is wat er nu toch een beetje lijkt te gaan gebeuren, dan wordt ‘binnen’ of ‘buiten’, ‘wij’ of ‘zij’, ‘juist’ of ‘onjuist’ een kwestie van subjectiviteit, van emoties en we hebben ook alweer inmiddels 50 jaar ervaring wat er kan gebeuren als oecumene of intereligieuse banden alleen op subjectiviteit zijn gebaseerd: strijd en wederzijds geloofsverlies.
17/05/2013 op 18:51
Op het blog van Pieter Kleingeld geplaatst:
“Ik kwam hier via het weblog van Jos Douma, waar u reageerde en naar dit blog verwees.
In het Evangelie zegt Jezus: “Wie niet voor ons is, is tegen ons.” maar op een andere plek zegt Hij: “Wie niet tegen ons is, is voor ons”. Sommige atheisten zien daar een tegenspraak in, ik niet. Nu, naast de concrete situaties waar deze verzen betrekking op hebben; wat zegt dat ons?
Ik ben geen Protestant, maar katholiek en ga dus van een genuanceerd andere soteriologie uit. Als het ‘Goede, Schone en Ware’ universeel is, dan is het ook buiten de (zichtbare grenzen van de) Kerk te vinden. Daarnaast kun je (om een extreem voorbeeld te noemen) een kannibaal die een mensenoffer brengt voor wat hij als een legitieme Godsdienstuiting ziet, het ‘m niet kwalijk nemen als hij niet beter weet, al blijft het objectief (<-als in: redenerend vanuit de katholieke Natuurwet) een zonde.
Om het terug te brengen naar je voorbeeld; de Samaritaan wordt opgevoerd als een rechtvaardige en tegelijkertijd verwijt Jezus de Farizeeen vaak dat ze fout zitten. Toch zegt Hij nergens dat de Samaritanen dus de juiste leer hebben, sterker nog, in Mat.7, nog voor Jezus van leer trekt tegen de Farizeen, zegt Hij expliciet dat juist zij op zich de Orthodoxie vertegenwoordigen.
Dit lijkt me wel wat verheldering geven over de verschillende dimensies van 'binnen' en 'buiten'. Grenzen/verschillen gaan niet weg door ze simpelweg te negeren. "
18/05/2013 op 19:53
@Anthony – De drieslag Boven Binnen Buiten functioneert niet zozeer als ecclesiologie (kerkleer) of soteriologie (wat doet dat Boven er dan nog bij?), maar vaak als een pragmatische insteek om handelen (handelingsvelden) mee te categoriseren. En daar ben ik mordicus tegen. De bedoeling is dat Boven, Binnen en Buiten drie dimensies aangeven die alle drie tot hun recht moeten komen in alle handelingsvelden van de gemeente. Zie Jan Hendriks, Kennen en vertrouwen, pagina 59 en omstreken.
19/06/2013 op 19:08
Ik ben tegen afschaffing van de drieslag. Ik gebruik ‘m vrijwel dagelijks in mijn werk als vrijwilligerscoordinator van Leger des Heils Overijssel. Als ik vrijwilligers werf in de kerken heb ik de kerken heb ik het volgende standaardpraatje: de kerk heeft drie B’s te verdelen. Gerichtheid op Boven (voor inspiratie door Geest en Woord), gerichtheid op Binnen (de eigen geloofsgemeenschap), gerichtheid op Buiten (de eigen geloofsgemeenschap). Mijn ervaring is dat veel kerken moeite doen om mensen van Buiten uit te nodigen om Binnen kennis te komen maken met het christelijke geloof. Ik adviseer om de netten aan de andere kant van de boot uit te gooien: nodig mensen van Buiten niet uit, maar LAAT je uitnodigen door mensen van Buiten. Er zijn honderden minder kansrijke mensen die maar wat graag met meer kansrijke mensen in contact willen komen. En binnen dat contact kun je de kern van Gods boodschap ervaarbaar maken: onvoorwaardelijke liefde, die aansluit bij jouw passie, talenten, tijd en mogelijkheden. Woon je de stad van ds. Jos en wil je meer weten? Ga dan es kijken bij http://www.maatjeszwolle.nl