In zijn boek ‘Oefenruimte’ kiest Sake Stoppels radicaal voor het concept van discipelschap als uitgangspunt voor kerk zijn in de 21e eeuw. Hij heeft daar goede redenen voor. Dat maakt hij onder meer duidelijk vanuit het begrippenpaar comfort en challenge (twee begrippen die ook in het boek van Mike Breen ‘Een cultuur van discipelschap’ een centrale rol spelen).
Stoppels (blz. 55): “De comfort is de troostende, bevestigende werking van de religie. Dat geldt niet enkel het individu, maar ook de bredere samenleving. Godsdiensten blijken stabiliteit en continuïteit te verschaffen, ze bieden zekerheid en houvast, zeker ook in moeilijke en instabiele tijden. Het gaat hier om de conserverende werking van religie. Daartegenover staat de challenge, de uitdagende, de utopische functie van religie. Ze roept op tot verandering, tot omkeer en vernieuwing van zowel individu als samenleving. Beide functies zijn inherent aan religie.”
Via dit begrippenpaar komen we dus ook op een belangrijk spoor in de motieven van Sake Stoppels als het gaat om de keuze voor discipelschap. Er lijkt namelijk, zo signaleert Stoppels op basis van een publicatie van Dekker en Stoffels, een tendens te zijn dat de kerk opschuift richting comfort: “Een accent op comfort vraagt niet om intensieve kerkelijke participatie op momenten dat troost en bevestiging niet echt nodig zijn. De kerk is er als de nood aan de mens komt of als er ‘gescharnierd’ wordt. Stabilisering is hier eerder een sleutelwoord dan dynamisering. ‘Standby’-geloof is feitelijk voldoende” (blz. 55). Tegen deze achtergrond laat zich Stoppels’ betoog vooral lezen als een pleidooi voor hernieuwde aandacht voor de challenge-dimensie van kerk zijn.
Stoppels: “Ik meen dat we daarmee wezenlijk het spoor van de navolging van Christus kwijtraken. Uiteraard is de kerk geroepen troostend en bevestigend in mensenlevens aanwezig te zijn, maar die aanwezigheid zal wel telkens gekwalificeerd moeten worden door de challenge die uitgaat van Jezus Christus, zijn weg en zijn boodschap.”
Even in mijn eigen woorden: laat de kerk toch vooral een uitdagende kerk zijn!
Op dit punt heb ik wel een vraag aan het boek van Stoppels. Is in dit boek wel voldoende doordacht hoe comfort en challenge zich nu precies tot elkaar verhouden? Zit discipelschap in dit boek niet te eenzijdig vooral op het spoor van challenge?
Stoppels merkt wel een aantal keren op dat een pleidooi voor discipelschap ook op verzet en weerstand (en zelfs allergie) stuit, maar hij werkt dit niet nader uit. Als de kerk vooral uitdagend moet zijn (het moet iets kosten, anders kan het ook niks waard zijn), wordt dan wel voldoende in rekening gebracht dat comfort hoe dan ook óók tot de kern van kerk zijn behoort? Heeft het concept van discipelschap voldoende ruimte om ook het comfort-aspect te honoreren?
In de volgende en laatste blogpost kom ik hier op terug. Voor nu alleen nog dit: ik geloof er zonder meer in dat het challenge-aspect veel meer dan wellicht vaak het geval is een plaats moet hebben in de kerk. Een kerk die alleen maar comfort biedt en bijna uitsluitend troostend aanwezig is in mensenlevens, verzaakt het volle evangelie.
05/11/2013 op 13:10
Goed verhaal. Het lijkt wel alsof je suggereert dat een kerk die voornamelijk ‘comfort’ biedt automatisch ook een intern-gerichte kerk is. Een comfort-abele kerk dus. Maar misschien bedoel je dat niet. Toch zou ik er juist als kerk een uitdaging in zien om er te zijn voor mensen die in geestelijke nood verkeren en niet weten waar ze het zoeken moeten. Dat zou er weer voor pleiten om als kerk(gebouw) letterlijk dag en nacht open te zijn… Troost voor mensen buiten, uitdaging voor mensen binnen?
05/11/2013 op 13:26
Hoi Theanne, mooie aanvulling wat mij betreft! Ik denk inderdaad dat een kerk die eenzijdig inzet op comfort het gevaar loopt een comfort-abele en intern-gerichte kerk te zijn. Maar inderdaad: het is voor de kerk een prachtige uitdaging om de comfort-dimensie van kerk zijn beschikbaar te maken voor mensen van buiten.
05/11/2013 op 13:43
Kiek, dat bedoel ik. Met mijn eigenste PKN-kerkje in gedachten, die op punt van sluiten staat, waardoor de comfort-plek uit dit dorp verdwijnt…
05/11/2013 op 13:50
Dit is een belangrijk punt, Jos. Mooie analyse. Je weet dat ik bezig ben te bouwen aan YourStory, een nieuw social netwerk. Daaronder liggen bepaalde waarden en aandachtsgebieden ontleent aan de (neo) monastieke traditie. Binnen YourStory heb je drie gebieden: YourSoul (spiritualiteit), YourRhythm (balans/liturgie) en YourLife (gezondheid, duurzaamheid) welke gericht zijn op het ontvangen en drie gebieden welke meer uitdagend zijn: YourWorld (gerechtigheid) YourPassion (zorg) YourTribe (eenheid). In het centrum zit YourStory zelf: het verhaal waarin je jezelf bevindt, de bron, de genade. Volgens mij is daardoor de kerk in “balans” tussen geven en ontvangen. In YourStory kun je missies “spelen”, opdrachten of ervaringen, welke of aan de comfort-kant zitten of aan de uitdagende kant. We hebben het in het Social Network letterlijk met punten ingebouwd. Je hebt zogenaamde “Energy points” nodig om uitdagende missies te mogen doen. Deze energypoints ontvang je bij de comfort-missies 😉 Zie website.
05/11/2013 op 20:49
Een uitdagende kerk kan ook comfortabel zijn. Een kerk die alleen uitdagend is, kan al heel snel verworden tot een activistische kerk. Discipelen moeten ook veiligheid ervaren om in het discipelschap te kunnen groeien. In Jezus’ discipelschapsvorming zie ik uitdaging waarin discipelen op pad worden gestuurd, een spiegel wordt voorgehouden. Maar ook comfort door samen als groep op te trekken en de vragen te kunnen stellen zonder direct daarop te worden afgerekend te worden.
Als “wijkgemeenschap” willen wij met Villa Klarendal wijkbewoners helpen en ondersteunen, zichzelf te leren accepteren vanuit de houding “iedereen mag komen zoals hij is (= comfort). Maar we willen ze ook stimuleren om hun talenten te ontwikkelen en hen empoweren (= uitdaging).
06/11/2013 op 08:38
Beste Jos, weer een prima blog. Ik kijk uit naar de bezinning van morgen
Drie vragen:
1. Verschuift de connotatie van comfort vanuit Engels naar Nederlands niet teveel van troost naar gemak? Ja, de kerk is een gemeenschap van troost maar toch niet van gemak? In je blog en bij de reacties loopt dit m.i. in elkaar over. In bronnen als van Mike Breen en Alan Hirsch heeft de ‘comfort’ slechts de engere betekenis van ’troost’.
2. Hoe moeten we 1 Korinte 9:22,23 hierbij lezen? Ik lees daarin dat discipelschap veel vraagt en dat je door het te doen (incl. de missionaire kant) deel hebt aan het evangelie. Bepaald ongemakkelijk maar de ’troost’ zit m.i. voor een deel juist in het ‘doen’ van discipelschap
3. Welke rol spelen leerstijlen bij dit soort gesprekken. Mensen leren en ontwikkelen langs verschillende lijnen. Reflectie, theorie, actie, bij ieder van ons is een unieke mix. M.i. leidt dat ook tot gedifferentieerde verhoudingen tussen comfort en challenge. Zie daarvoor ook http://waargemaakt.wordpress.com/2013/06/25/krachtige-leeromgeving-in-de-kerk/
07/11/2013 op 00:03
kun je het ook zo zeggen dat mijn tieners je verhaal begrijpen?