Boven mijn weblog staat al een heel aantal jaren de wat dubbelzinnige subtitel: ‘Over LEVEN in de kerk’. Dat gaat over de GKV (Gereformeerde Kerken vrijgemaakt) waarvan ik mijn hele leven al lid ben, inmiddels ook al bijna 16 jaar als predikant. Daarom ben ik ook meer dan gemiddeld nieuwsgierig als er een boek verschijnt waarin dertigers vertellen over hun ervaringen met de gereformeerde zuil: ‘Vrijgemaakt? Dertigers over het leven in een gereformeerde zuil’ onder redactie van Lammert Kamphuis.
Die interesse wordt ook nog wel wat aangewakkerd omdat de GKV Plantagekerk in Zwolle, waar ik nu voorganger ben, veel dertigers herbergt. Als ik even de leeftijden van de auteurs van het boek invoer in de database van de Plantagekerk (van geboortejaar 1984 van Bettelies Westerbeek tot geboortejaar 1966 van Anthonie Roose – dan ben je niet echt meer een dertiger, maar met mijn 1968 kan ik dus ook nog mooi voor dertiger doorgaan) dan kom ik op dit aantal uit: 372 van zo’n 1050 gemeenteleden in totaal. Meer dan een derde dus.
Dan is zo’n boek vol ervaringen van dertigers en een enkele veertiger in en na de vrijgemaakte zuil dus ook best wel relevant. Overigens kreeg ik vandaag een mailtje van een 21-jarig jongere die aangaf nog zeker geen belijdenis te willen doen en dat dat alles te maken heeft met wat er in het boekje ‘Vrijgemaakt?’ valt te lezen. Dit is dus niet alleen boeiend voor dertiger maar een stuk breder denk ik: 20-49 jaar of zoiets.
Het lezen levert heel veel herkenning op. Wat me vooral als indruk bij blijft is die moeizame verbinding die blijkbaar speciaal bij vrijgemaakt-zijn hoort: benauwdheid enerzijds en loyaliteit anderzijds. En dat herken ik helemaal (overigens wel meer als het om het verleden gaat dan nu). Benauwdheid: het was allemaal zo naar binnen gericht, zo ons-kent-ons (de helft van de auteurs heb ik wel eens ontmoet – zo gaat dat in vrijgemaakte kring), zo braaf en burgerlijk en zo ontzettend normatief ook allemaal. Ja, normatief idealisme, dat zijn de twee woorden die erbij horen. Normatief idealisme: het hoorde zo te zijn en dus was het ook zo (ook al was het niet zo).
Het was zo waar allemaal, zo duidelijk, zo vast (vertrouwen) en zeker (weten). Daar had ik zelf ook al snel moeite mee: weten en vertrouwen, dat vind ik prachtig, maar waarom daar altijd per se vast en zeker voor moest staan, dat begon ik hoe langer hoe minder te begrijpen.
En met dat ik dit schrijf denk ik: ‘mag ik dit wel schrijven, want het staat zo toch wel in de Catechismus – waarvan Marijke de Boer niet geheel ten onrechte maar ook niet geheel ten overvloede opmerkt dat die ‘immers niet door God is geschreven’ (85), want dat beleefden we wel zo) – de confessie dus, en daar heb ik een handtekening onder gezet’? Dat ik het toch schrijf geeft aan dat er enerzijds al heel veel meer ruimte in die vermaledijde en inmiddels ingestorte vrijgemaakte zuil is gekomen en dat anderzijds ondergronds de denkpatronen van weleer nog steeds hun sporen trekken. ‘De routekaart die mij destijds is ingeprent speelt me nog regelmatig parten’, schrijft Herbert Ploegman (112). Klopt.
Over LEVEN in de kerk. Dat staat dus al jaren lang boven mijn weblog. Ik heb het ook wel moeilijk gevonden om te zijn en te functioneren in de vrijgemaakte kerk(en). Het was soms overleven (maar dat was meer vanaf dat ik zo’n 25 jaar was denk ik, in mijn studietijd, onderzoeker-tijd aan de TU, ouderling in de GKV Eudokiakerk Kampen zijn), ondanks alles waar ik tegenaan liep toch doorgaan.
En ik heb altijd ook beseft dat dat voor mij als predikant (vanaf 30 jaar) ook wel makkelijker was (hoewel andere collega’s misschien precies het tegenovergestelde ervaren of ervaren hebben) om te blijven en door te gaan omdat je als predikant nu eenmaal wel de ruimte (en wat mij betreft ook de roeping) hebt om verschil te maken en (in alle loyaliteit, dat weer wel natuurlijk) ook voorzichtig wat andere accenten te zetten. Ja, loyaliteit, ik gebruik dat woord best vaak als ik daar even bij stil sta. Ik wil loyaal zijn. Dat is dus typisch vrijgemaakt.
Voor de goede orde: ik bewaar eigenlijk vooral heel veel goede herinneringen aan mijn jeugd in de vrijgemaakte kerk. Ik denk aan de Wilhelminapepermunten die ik van oude mevrouw de Vries altijd kreeg (en mijn tweelingbroer Gert ook) in de banken van de (inmiddels al lang afgebroken) kerk aan het Van Starkenborghkanaal in Zuidhorn. En wat hadden we veel vriendjes waarmee we honderduit speelden. En wat waren de Psalmen die we zongen mooi. ‘Zijn grondslag, zijn onwrikb’re vastigheden, heeft Hij gelegd op bergen Hem gewijd’ (in mijn herinnering zongen we die Psalm heel vaak, en ik zie dan ds. Tj. Boersma nog voor me, de vader van de beste vrienden van mijn oudere broers die zondags bij ons over de vloer kwamen aan de Fazantenlaan in Zuidhorn). Oh ja, en we woonden met drie vrijgemaakte gezinnen op een rijtje: de leraar (mijn vader), de slager (Sennema) en de dominee (C. van den Berg). En de achtertuinen waren door middel van paadjes aan elkaar geschakeld: we konden als kinderen zo elkaars tuinen en huizen inlopen. Vrijgemaakt staat ook voor verbonden zijn.
Tegelijk speelde de antithese ook volop. Na schooltijd (lagere school Zuidhorn, Jan van Nassau) gingen we als gereformeerden vechten tegen de openbaren bij de spoordijk, vlakbij het zwembad in Zuidhorn. Ja, dat lees je goed. We gingen vechten tegen de openbaren. De openbaren waren de vijand.
Maar het was allemaal heel veilig en vertrouwd en gelovig, kerk zijn in de vrijgemaakte zuil. En ook de Meppeler jaren waren prachtig: wat een vriendschap en wat een samen optrekken. Samen de kerk verbouwen aan de Commissaris de Vos van Steenwijklaan (nu van een RK parochie). Orgelspelen ook in de kerkdiensten, vanaf mijn dertiende jaar, daartoe gestimuleerd door de organist die later mijn schoonvader werd, Gerard van Emden. Hij speelde altijd de sterren van de hemel. De vertrouwde gezichten voorin de kerk in de kerkenraadsbanken, van diakenen en ouderlingen. Sommigen zitten er nog steeds als ik eens een keertje in Meppel preek.
Ik herken het wel als collega Luite-Harm Kooij zegt dat er gewoon ook heel veel positieve herinneringen zijn en dat dat misschien eigenlijk ook wat lastig is. Was het dan niet benauwd? Toen ik er middenin zat: nee, het was voor mij niet benauwd. Ik was gelukkig vrijgemaakt.
Achteraf is het makkelijk zeggen dat het allemaal bekrompen en naar binnen gekeerd was (want dat was het natuurlijk wel), maar als je er midden in zit hoeft dat niet per se nadelig te zijn. En achteraf herken ik ook heel veel van wat de schrijvers van het boek ‘Vrijgemaakt?’ zeggen. Wat citaten die me getroffen hebben omdat ze raak typeren wat de cultuur was of waarvan een auteur afscheid nam:
- Er waren geen bijzaken, alles was belangrijk. De Waarheid was in beton gegoten. (19)
- Maar mijn God is geen wereldvreemde grefo, mijn God is een allemansGod, een oecumenische God. (31)
- Je voelt je niet schuldig, maar je bent het wel. Geloof dat nou maar. Je voelt je niet verlost, maar je bent het wel. Geloof dat nou maar. Je voelt je niet dankbaar, maar je bent het wel. Geloof dat nou maar. (37-38)
- Gisteren was ik nog gelukkig gereformeerd. De leer ging aan het leven vooraf en als dat niet paste, dan paste het toch. (60)
- Volgens mij gingen sommige vrijgemaakten hieronder gebukt: geloof, kerk, traditie, cultuur, belijdenisgeschriften waren één grote klont geworden. Een massief totaalpakket. Haal één element weg en men bevindt zich op het ‘hellend vlak’: de hele wereld stort dan in as een kaartenhuis. (68)
- Ex-vrijgemaakte evangelischen zijn (op uitzonderingen na die ik nog niet ben tegengekomen) behoorlijk onverdraagzaam. (78)
- In alles voelt de kerk voor mij als een pad dat ik hoor te bewandelen en waarvan de route van tevoren precies is uitgestippeld. (84)
- We hadden één Bijbel en die zat tjokvol waarheid. (…) We leefden uit dankbaarheid, omdat we gered waren van zonden waarvan we niet precies wisten of ze nu echt zo erg waren. (122)
- Op catechisatie mochten we vragen stellen, maar de antwoorden stonden voorgedrukt in een boekje. (133)
Nog maar een keer: over LEVEN in de kerk staat er al jaren boven mijn weblog. In de loop van de jaren – want wat is er veel aan het veranderen in de vrijgemaakte kerken – is voor mij toch steeds meer dat woord LEVEN naar voren gekomen. Wat is er veel verlangen naar God, veel geloof en hoop en liefde, veel mensen die echt gaan voor de Heer, veel verlangen om kerk in de 21e eeuw te zijn. Tenminste, dat is wat ik ervaar. En als het nu in de vrijgemaakte kerken veel over Jezus gaat en discipelschap dan denk ik: zo was dat inderdaad vroeger niet, maar nu dus wel.
*) Het boek ligt er nu. Wat gaan we ermee doen? Dat vind ik een wat lastige vraag. Het is in elk geval goed om tijd te nemen om het op ons in te laten werken. Want pijn moet naar buiten kunnen. Wat zeer deed moet gezegd worden. En het is echt erg dat er veel vrijgemaakten zijn die het niet konden uithouden in de kerk van hun jeugd. Ik vraag me wel af of dit boek nu de agenda van de GKV als geheel de komende tijd moet gaan bepalen. Terugblikken op je eigen verleden heeft ook grenzen: naast dat het therapeutisch kan werken, kun je ook in de houdgreep van je verleden terecht komen terwijl er zich allang een ander heden heeft aangediend. Ik zie dan eerder voor me dat er naar aanleiding van dit boek in het persoonlijke pastoraat gesprekken worden gevoerd waar de pijn van het verleden er echt mag zijn en waar we samen zoeken naar genezing. En ik kan me voorstellen dat er her en der in lokale kerken gesprekavonden rond dit boek ontstaan waar stem gegeven kan worden aan datgene waar misschien te weinig oor voor is geweest (of nog is). Daarbij hoop ik wel dat de pijnlijke ervaringen een plek mogen vormen waar een nieuw vertrouwen op Jezus kan groeien, een vernieuwd verlangen om aan zijn stem gehoor te geven: ‘Volg mij’.
Luite-Harm Kooij, mijn collega in de classis Zwolle, spreekt de vrijgemaakte kerken van weleer vermanend toe met deze woorden: ‘Had toch meer op Jezus gefocust!’ (70)
Ja, je hebt gelijk, Luite-Harm. ‘Had toch meer op Jezus gefocust!’
En het mooie is: er is niemand die ons tegenhoudt om dat te doen.
Om met Rikko Voorberg af te sluiten: ‘Ik vertrouw dat Woord wel, die Jezus, zijn verhaal heeft de potentie om de wereld te veranderen, om kerken weer kerk te laten worden, om gelovigen weer gelovigen te laten worden en mensen weer mensen – als we maar alles op het spel durven zetten. Tijd voor verwarring. Voor vrijgemaakten en voor iedereen.’ (129)
Hoewel: ‘Tijd voor verwarring?’ Misschien eerder: tijd om mee te gaan. Met Jezus.
*) In een eerdere versie van deze blogpost schreef ik hier een alinea met onder andere de zin: ‘Maar laten we proberen er ook redelijk snel mee klaar te zijn’. Dat riep een aantal reacties op die me tot nadenken hebben gestemd en die ertoe geleid hebben dat ik de betreffende alinea heb herschreven, waardoor wat ik wil zeggen beter tot uitdrukking komt.
08/09/2014 op 19:48
“Maar laten we proberen er ook redelijk snel mee klaar mee te zijn. Ieder mens krijgt een rugzakje mee”.
Dat is me toch te gemakkelijk. Ik ken mensen uit die leeftijdscategorie die er al meer dan 20 jaar last van hebben.
10/09/2014 op 01:10
Helemaal mee eens. Dat is wel erg makkelijk erover heen walsen van de auteur Jos Douma en weinig pastoraal verantwoord voor een pastor. Omdat de eigen herinneringen goed zijn, mogen de lastige herinneringen van anderen er niet zijn? Zo komt dat op mij over, met weinig invoelingsvermogen voor de mensen die zich in dit boekje kwetsbaar durfden opstellen. Juist dat weinig invoelend vermogen voor de werkelijke vragen en bezwaren van gemeenteleden, het niet werkelijk gehoord worden, heeft mij de vrijgemaakte kerk doen verlaten. Grappig, anders zat ik nu waarschijnlijk in die Plantagekerk in Zwolle. Gelukkig dus niet. Gelukkig vrij gemaakt.
08/09/2014 op 20:08
Ik ben dankbaar want Jezus heeft mij VRIJ gemaakt!
Halleluja!
11/09/2014 op 12:30
Kan iemand mij precies uitleggen wat het betekent om ‘vrij’ gemaakt te zijn of te worden.? Hoe merk je dat en wat doet het met je? Vrij waarvan? Ik denk, ik hoop eigenlijk, dat bedoeld wordt het geestelijk, spiritueel, op eigen benen staan. “God” in jezelf ervaren.
12/09/2014 op 01:38
Hallo Anker,
Mooie vraag. Dat zou inderdaad een mooie betekenis van het woord zijn. En zo heb ik het ook ervaren: dat ik vrij ben, op eigen benen sta en God in mezelf ervaar. Het ironische is dat ik die geestelijke vrijheid en Godservaringen had nadat ik de vrijgemaakte kerk had verlaten.
Vrij gemaakt waarvan? Ik ervaar het vooral als vrij gemaakt van oordelen,of die nu van andere mensen, vanuit de kerk, van een vermeende externe aanklager (satan zoals die in de kerk en in de bijbel wordt genoemd) of van je eigen innerlijke criticus komen. Vrij om openlijk met God te communiceren.
Hoe merk je dat? Ik merkte het doordat ik me niet langer voortdurend veroordeeld en schuldig voelde, wat gebeurde een paar jaar nadat ik de vrijgemaakte kerk verlaten had (daar lazen we elke keer bij een doop dat de mens in zonde ontvangen en geboren is en van nature geneigd tot alle kwaad) en iemand mij liet merken dat God liefde is.
Wat doet het met je? Het heeft mij veranderd in een mens die zich eigenlijk voortdurend schuldig voelde en daardoor niet vrij (daar heb je het weer) was naar mezelf en andere mensen en God toe, en dus eigenlijk ook niet van andere mensen kon houden (heb je naaste lief als jezelf, is immers het principe van Jezus) tot een mens die weet dat God van haar houdt, die van zichzelf kan houden en daardoor ook van andere mensen kan houden! In die liefde ervaar ik God in mij en buiten mij en in andere mensen. Heb God lief en je naaste als jezelf: vanuit de vrijheid die ik tegenwoordig ervaar, ligt dat veel meer in mijn mogelijkheden dan toen ik nog niet vrijgemaakt was van oordelen en schuldgevoel.
Wellicht denken anderen er anders over, dat mag, maar dit is wat ik kan delen in antwoord op je vragen vanuit mijn ervaringen. Kun je hier iets mee?
Alle goeds.
16/09/2014 op 21:37
Dag Anker,
wat ik bedoelde met “Ik ben dankbaar want Jezus heeft mij VRIJ gemaakt!” is:
Jezus heeft mij van ZONDEN vrij gemaakt door Zijn dood aan het kruis. Daar ben ik dankbaar voor.
Het is een woordspeling op vrijgemaakt.
Ik noem mijzelf liever christen, een volger, discipel van Jezus Christus.
09/09/2014 op 07:16
Beste meneer Douma. Ik ben een van de auteurs van Vrijgemaakt?, welke u heeft gerecenseerd (u weet dat want u hebt mij geciteerd). Ik behoor tot de helft auteurs die u niet heeft ontmoet maar uw reputatie gaat u vooruit. Ik hoor geregeld woorden van waardering over u als predikant. Daarom was ik wel benieuwd naar de recensie. Ik heb er een dubbel gevoel bij. Enerzijds herkent u veel, dat is altijd prettig. Anderzijds ontkom ik niet aan de indruk dat u er niet teveel aandacht aan wil geven en deze recensie misschien wel een plichtmatige is (met zoveel dertigers in de gemeente). Misschien ook wel bang bent voor de uitkomst van die ‘erkennende’ aandacht.
Een paar puntjes: “Laten we proberen er ook redelijk snel klaar mee te zijn”, niet bepaald een therapeutisch verantwoorde opmerking. De GKV en mijn worsteling hiermee heeft mij ruim 20 jaar van m’n leven gekost. Daar ben je niet snel klaar mee. Dat vraagt tijd. Wilt u dat niet af doen als even uithuilen, kus erop en weer verder. De kerk heeft van mij iemand proberen te maken die ik niet ben. Ik kan van zo’n zin boos maar vooral verdrietig worden (toch nog, dacht dat ik er wel klaar mee was) omdat ik hierin denk te zien dat er vrijgemaakten zijn (u behoort daartoe denk ik o.b.v. de recensie) die echt wel open staan voor kritiek maar nog niet het fenomeen ‘open zoeken’ begrijpen waar Lammert Kamphuis’ over spreekt in het interview met het ND van vrijdag 5-9 jl.
Zoeken en vragen stellen mag, als je maar op dat juiste pad terugkomt. Dat is gesloten zoeken. Geeft nog steeds niet de vrijheid om ergens anders uit te komen. Dat bevestigt u zelf met uw afsluitende zin. Geen verwarring, maar Jezus. Waarom?! Waarom toch nog die evangeliserende opmerking erin? Dat staakt het gesprek direct. Dat is jammer.
Misschien heeft dat nog even tijd nodig. Accepteren dat mensen dus ook ergens anders uit kunnen komen. In het geval van de jongen die zijn belijdenis nog niet kan doen, geef hem alstublieft tijd. En echte ruimte. Ook om een andere keus te maken. Als het maar een keus is waarin hij kan zijn wie hij bedoelt is te zijn.
09/09/2014 op 14:43
Met alle respect, maar met zo’n boek doe je zelf ook weer mensen pijn.
10/09/2014 op 01:23
Heel mooi verwoord Marijke. Het nog steeds boos worden om zo’n zin, kan ik bij mezelf herkennen, ik ben twaalf jaar geleden uit de vrijgemaakte kerk gestapt. Ik voel me sindsdien veel meer mezelf, met al mijn vragen en geestelijke ruimte die ik nodig heb, ik voel me meer mezelf en geliefd door God. Ik wens jou ook toe te worden wie je bent. Ook mooi hoe bewogen je hierboven ook oproept tot echte ruimte voor de jongen die zijn belijdenis nog niet kan doen.
10/09/2014 op 09:26
Dag Marijke, dank voor je reactie. Mee naar aanleiding van wat je schrijft heb ik de betreffende alinea nu andere woorden gegeven. Zie de blogpost bij *). De evangeliserend opmerking blijft wel gewoon staan. Het lijkt me logisch dat de kerk (en daarvoor hoeft die kerk helemaal geen GKV te zijn) optoept tot het volgen van Jezus.
09/09/2014 op 07:46
Ik wil je heel erg bedanken met deze prachtige recensie Jos. Het kostte mij wel enige moeite om mijn stuk te schrijven, ook omdat ik bang was dat ik meteen als een ‘Maarten ’t Hart’ zou worden weggezet door de goegemeente, maar jouw reactie op het boek is heel open en eerlijk. Ik pink nog net geen traantje weg (grapje hoor). Ik hoop je ook te zien op de boekpresentatie komende zaterdag. De laatste keer dat we elkaar spraken was volgens mij weer acht jaar geleden, op het Veenhof-congres.
09/09/2014 op 08:00
decennialang roepen dat je de enige ware kerk op aarde bent inclusief een tuchtsysteem, dat moet natuurlijk wel fout gaan. Op de GKV lagere school waar ik op zat mocht er tot diep in de jaren 80 gewoon geslagen worden ( en niet zachtjes) zonder dat iemand van de geemeenschap daar iets aan deed. Een symptoom van een gesloten gemeenschap waar de enige waarheid bewaakt, koste wat het kost.
09/09/2014 op 10:04
Er is één keer een predikant geweest die verkondigde dat zijn GKV de enige ware kerk op aarde was. Hij is door de synode teruggefloten, maar heeft zich vervolgens onttrokken. Zelf heb ik dat ook nooit zo geleerd. Wel herken ik de karikatuur die van de kerkopvatting van de GKV gemaakt is. “Gij zult geen vals getuigenis spreken …”
09/09/2014 op 10:32
Ik heb even gegoogled op ‘kinderen slaan jaren 80 scholen’ en zie heel veel verhalen. Zou het kunnen dat het niet lag aan de GKv-achtergrond maar aan de tijd?
09/09/2014 op 09:17
Ik ben al 59 jaar vrijgemaakt, en ik vind het vreemd om dan een verzuchting te lezen: Had toch meer op Jezus gefocust. Ik heb nooit anders ervaren dan dat het om Hem altijd gegaan is – met vallen en opstaan en af en toe met pijn en moeite. Maar heeft Hij die zelf niet ook zijn hele leven hier op aarde ondervonden?
09/09/2014 op 09:39
Beste Jos
mooi dat je het boek gelezen hebt. Zeer relevant voor de context van de PK, al was het maar omdat een van de schrijvers onder je gehoor is 🙂
Ik vind wel dat je er erg snel klaar mee bent. De kerk waar een deel van de schrijvers, en ik ook, afscheid van hebben genomen, is niet alleen de GKv van de spruitjeslucht, systeemplafonds en lange preken. Het is ook de GKv-nieuwe stijl, waarin meer aandacht is voor discipelschap, genade, Jezus, ervaring, leven door de Geest etc. Bij dat geloof ben ik zelf opgegroeid, maar voor mij heeft dat de problemen niet wezenlijk opgelost. De sfeer was wel vrolijker, je mocht hardop ‘seks’ zeggen enzo. Maar zodra ik vragen stelde bij de fundamenten waarop dat geloof rust, zoals de betrouwbaarheid van de Bijbel of het bestaan van God, of de betekenis van de dood van Jezus, dan was de sfeer al een heel stuk minder open. Dan ontbrak het me aan ‘radicaliteit’, dan werd er voor me gebeden. Een tijd heb ik daardoor aan mezelf en mijn geloof getwijfeld. Maar steeds meer drong het tot me door dat het neo-calvinisme (of you name it) me geen bevredigende antwoorden kon geven op die vragen. Uiteindelijk komt alles, zo ook in deze post, weer uit op Jezus. Ik ervaar dat echt als een dooddoener. Ironisch, want jij ziet het juist als levenbrengend.
Ik ben blij dat o.a. jij (en ik zat als tiener bij Gert Hutten in de kerk, die mag er toch ook zijn) een vernieuwing in de dorre GKv-cultuur hebt gebracht. Hoewel je daar zelf dus ook warme herinneringen aan hebt. Tegelijk denk ik dat je de fase van de verwarring te snel overslaat. Ook de verwarring over Jezus. Je blijft uiteindelijk in dezelfde cirkelredeneringen gevangen, en dat staat in mijn ogen werkelijke vernieuwing van doen en denken in de weg.
Jan-Jaap
10/09/2014 op 09:25
Dag Jan-Jaap, dank voor je reactie. Mee naar aanleiding van wat je schrijft heb ik de betreffende alinea nu andere woorden gegeven. Zie de blogpost bij *). Dat geeft nog geen antwoord op jouw bredere vraagstelling ook rond de GKV-nieuwe stijl. Maar die vragen vallen wat mij betreft buiten het bestek van de directe focus van het boek: ervaringen uit de gereformeede zuil van de jeugd van deze dertigers. Dat er daarna ook van alles mis is gegaan en gaat, lijkt me niet per se typisch vrijgemaakt, terecht vraag je er aandacht voor dat de kerk in zijn algemeenheid wellicht onvoldoende luistert naar fundamentele vragen rond geloof, bijbel, Jezus.
10/09/2014 op 13:33
Beste Jos,
de Gewraakte Alinea leest zo een stuk prettiger. Dank voor de aanpassing.
Ik denk dat wat ik GKv-nieuwe stijl noem niet buiten de focus van het boek valt. Verschillende auteurs spreken er over. Ik kom er in elk geval op, omdat jij het inbrengt als een verbetering t.o.v. wat er eerder was. Dat stel ik in mijn reactie ter discussie. En dat is volgens mij niet een probleem van ‘de kerk in zijn algemeenheid’, maar wel degelijk van de GKv. In elk geval heeft de PKN, waar ik nu lid van ben, er niet zo’n last van. Ik onderschrijf wat Marijke hierboven zegt over ‘open zoeken’. Misschien hoeft niet de pijn die uit de verhalen spreekt de kerkelijke agenda te gaan domineren, maar het zou de GKv denk ik goed doen als er beter naar de fundamentele vragen geluisterd zou worden, zonder gelijk met pasklare antwoorden te komen. Jij geeft in elk geval aan open te staan voor die vragen, en dat stemt me hoopvol. Het beste, en dank voor je stuk.
Jan-Jaap
09/09/2014 op 10:28
Ik was ook gelukkig vrijgemaakt, heb mooie en bijzondere herinneringen die ik koester. Nu gelukkig Pinkster omdat God me die weg wees. Overeenkomst? Nog steeds gelukkig met God én met alle broers en zussen uit welke kerk dan ook. Gods huis kent geen muren, alleen levende stenen…
09/09/2014 op 11:37
Is hierop te reageren? Op dit boek? Op de verschillende reacties?
Mooi dat er veel welwillendheid tov de auteurs is.
Ik meen er op te mogen vertrouwen dat een eerste inhoudelijke reactie vermeld kan worden.
Jammer dat meerdere auteurs het geloof in God als vader, redder en helper zijn verloren.
Vanaf het begin kiest het boek ervoor om de GKv een zuil te noemen. In verzuild Nederland was de GKv geen zuil maar een stroming binnen de protestantse zuil.
Met de GKv een zuil te noemen benoemt men ook andere stromingen tot zuil. Denk hierbij aan de Geref Bond, vrijzinnig, Geref Gem, evangelisch, baptist, pinkster enzv.
De schrijvers zijn niet uniek in christelijk Nederland.
Meerderen gingen hen voor en waarschijnlijk zullen meerderen volgen.
Een deel van de auteurs is van mening veranderd, van levensovertuiging. Men heeft een nu betere levensvisie en ziet die graag door anderen, waaronder hun voormalige geloofsgenoten overgenomen.
Zo niet dan verwijt men hen onvoldoende vrijheid.
Een echt gesprek over dit boek of nav dit boek zal niet ontstaan als men bij dit standpunt blijft.
groet,
Jan
09/09/2014 op 14:54
Als vrijgemaakte dertiger (niet opgegroeid in de zuil) bezoek ik doordeweeks de eucharistieviering. Van de pastoor mag ik slechts de geestelijke communie vieren. Tot mijn spijt.
Desondanks ervaar ik dáár hoe het koninkrijk van God telkens wagenwijd open komt te staan. Knielend, biddend, lezend, luisterend, prijzend, zwijgend en vierend komt Christus zijn gemeente daar zo onmetelijk dichtbij. Er blijft ruimte voor Hem. Voor het geheim dat niet volledig bevat of benoemd kan worden.
Zo anders dan bij de overvloed aan laagdrempelige gereformeerde geredeneer, gepraat, ‘gehebben over’, geruis, geklets en gepingel. Mijn dertigersziel (en meer) heeft de geregelde katholieke ‘zalf’ nodig, om toch loyaal mee te doen met die prachtig ijverige en zelfhatende vrijgemaakte kerk.
Het is een zalf die mij zacht maakt. Houd maar van die kerk, Christus doet het ook. Zij zijn immers één: Hij het hoofd, zij het lichaam.
(Maar, diep binnen in mij, geloof ik dat er voor mijn kerk heling te vinden is bij de Moederkerk. Ik kan alleen niet mijn lieve concrete broeders en zusters missen.)
11/09/2014 op 20:36
Beste Jan, de spijker op zijn kop. Anderhalf jaar geleden mocht ik (reformatorisch geboren, vrij evangelisch getogen) door het Vormsel in de Moederkerk worden opgenomen. Met mijn gezin kerk ik in de GKv alhier, zelf als het kan naar de Mis. En dat kan, dankzij de aanvangstijden van dienst en viering.
Van buiten de zuil zie ik een sterke onderlinge verbondenheid, sociaal netwerk, maar ook de veranderingen. Laagdrempelig willen worden. Allergie voor rituelen, soms, en bijvoorbeld (behalve de Advent) voor het kerkelijk jaar. Ze zijn er, de dominees die drie weken voor Pasen over de opstanding preken, en legio zijn de diensten waarin het Evangelie niet geopend wordt.
Ik zie de wil om te geloven, maar ook de worsteling om orthodox te zijn en om het goede te bewaren.
De reformatie liet zich voorstaan op de drie sola’s, maar hoe vol wordt het ‘sola gratia’ in de Eucharistie. De genade wordt je op de tong gelegd. Geen geredeneer, je hoeft niet te begrijpen, je mag komen, knielen, ontvangen. De realiteit van Zijn aanwezigheid is vol in de Kerk. Ze is radicaal gericht op Jezus, en wat Hij zijn leerlingen opdroeg: uitdelen en genade doorgeven.
Sinds ik in volle gemeenschap met de Kerk leef, weet ik me een pelgrim die thuisgekomen is. Een dankbaar mens die Christus opnieuw heb ontdekt in Zijn liefde voor ons, gevierd in het Sacrament.
09/09/2014 op 18:38
‘Vrij gemaakt?’ mag dan over dertigers gaan maar ik herken er als vijftiger evengoed veel in. Je moet qua karakter bij zo’n kerkgemeenschap passen, vermoed ik. En ik paste er niet bij. Ik vond het er niet vrij, niet veilig en ook niet gezellig hoewel ik net als Jos uit Zuidhorn kom.
Ik herinner me de hypocrisie, als de vrijgemaakte buurmannen bij ons voetbal kwamen kijken omdat wij wèl tv hadden. Ik herinner me de benauwdheid, het niet vrij mogen denken en praten.
Tegelijkertijd is het moeilijk de ervaringen in de kerk los te koppelen van die met het dorp, van de mensen met wie je toevallig in aanraking kwam, van de pech uitgerekend op díe school terecht te komen…
09/09/2014 op 20:40
“Laten we proberen er snel klaar mee te zijn” lijkt mij een goede raad. Want “Het koninkrijk van God is geen zaak van eten en drinken, maar van gerechtigheid, vrede en vreugde door de heilige Geest”. Daar past niet bij dat we lang nadenken over een kerk of gebeurtenis waar we de gerechtigheid, vrede en vreugde niet beleefd hebben.
En tegelijk vind ik het pijnlijk. We hebben het over mensen die niet gekend zijn op een plek waar ze gekend zouden moeten zijn. Als we Jezus verkondigen moeten we toch Jezus ook ontmoeten. En ik denk wel eens: hoeveel werk van de Heilige Geest is ontkend door de kerk in de levens van de mensen die op den duur niet meer pasten of vastliepen? Probeer daar maar eens snel klaar mee te zijn. Dat levert een wantrouwen op richting alle kerken en ‘grote mensen’.
10/09/2014 op 01:30
Beste Jos Douma,
Waar anderen zich afvragen waarom mensen de kerk verlaten, vraag ik mij juist af waarom mensen ondanks al hun worstelingen en bezwaren in de kerk blijven. Ook u schrijft: “Ik heb het ook wel moeilijk gevonden om te zijn en te functioneren in de vrijgemaakte kerk(en). Het was soms overleven (maar dat was meer vanaf dat ik zo’n 25 jaar was denk ik, in mijn studietijd, onderzoeker-tijd aan de TU, ouderling in de GKV Eudokiakerk Kampen zijn), ondanks alles waar ik tegenaan liep toch doorgaan.” Waarom doorgaan? Welk motief ligt daaronder? Het klinkt als een soort bewonderingswaardig doorzettingsvermogen zoals u het schrijft ‘ondanks alles .. toch doorgaan’, maar ik vind het meer een soort tekort doen aan je integriteit. Waarschijnlijk heb ik als dertiger en postmodernist ook minder moeite dan u als veertiger om de kerk niet als laatste autoriteit te zien, maar mijn eigen ervaringen met God leidend te laten zijn. Hoe kijkt u daar nu tegenaan, dat u destijds niet uit de kerk wilde/durfde stappen? Met alle respect.
10/09/2014 op 09:22
Dag Wimke, dank voor je reactie. Mee naar aanleiding van wat je schrijft heb ik de betreffende alinea nu andere woorden gegeven. Zie de blogpost bij *). Op je vragen wil ik wel antwoord geven, maar dan liever in een persoonlijk gesprek of via een mailwisseling. Met hartelijke groet, Jos Douma
14/09/2014 op 11:40
Beste Wimke, je schetst is helder en eerlijk: postmodernist, eigen ervaringen bepalend. Ja en in de Gereformeerde kerk vrijgemaakt staat de leer centraal. Vormt een vast fundament. Eigen ervaringen zijn zelfs een beetje verdacht. Misschien drijfzand. Ik ben nog steeds blij met de leer. Ook al besef ik wel dat we vroeger met die leer wat zijn doorgeslagen. Soms de leer voor de Heer. Of werden zaken als onopgeefbare leer voorgesteld die dat niet waren. Ben wel gaan inzien dat die leer me naar de Heer moet brengen. Van de leer naar de Heer. Niet vanuit mijn eigen ervaringen. Vanmorgen preek gehoord van W. Noordzij. Jezus is altijd bij je, ging dat over. Heb ik nog nooit ervaren, als oude gereformeerde rot. Moet ik vanuit de Bijbel leren geloven en zien. Zo werkt geloven toch uiteindelijk. Bij mij. Vanuit zeker weten en vast vertrouwen. Groeten Hans
30/09/2014 op 20:33
Beste Hans,
Waarom zouden eigen ervaringen ‘verdacht’ en ‘drijfzand’ zijn? Alsof God buiten onze ervaring staat. Alsof onze ervaringen onbetrouwbaar zijn. Alsof we slechts hulpeloze wezens zijn. God heeft ons ook het vermogen tot ervaren gegeven. Ik hoop dat u als oude rot toch nog in dit leven Jezus’ of Gods nabijheid mag ervaren, zoals ik die meermaals ervaren heb. Zoals ook Abraham, Mozes, David, Job, en al die mensen God ervaren hebben. Dat bid ik u toe.
Een respectvolle groet,
Wimke
01/10/2014 op 01:11
Beste Hans,
Nog een tweede reactie krijg je van mij. Ik wil er nog twee gedachten ter overweging aan toevoegen:
1. Jezus zegt immers zelf: heb God lief met heel je hart, met heel je ziel, met al uw verstand en al uw kracht. Niet alleen met je verstand dus! Ook in je hart en vanuit je hart God liefhebben, ook met je ziel.
2. Zou het niet wat pijnlijk voor God zijn als je Hem straks mag ontmoeten en je moet deze Vader laten weten dat je Zijn aanwezigheid nooit ervaren hebt? Stel je een aardse vader voor, die je als kind troost alsje huilt, je beschermt als je bang bent, je optilt als je moe bent tijdens een wandeling, die je zaterdagochtend aanmoedigt bij je voetbalwedstrijden, je stimuleert op school, die gelooft in je werk, die naar je luistert als je klaagt, stel dat je op het eind met die vader spreekt en je zegt:, ja pa, ik weet met mijn verstand dat je van me houdt, maar eerlijk gezegd: ik heb het nooit gemerkt..
Nogmaals, ik wens je van harte de ervaring van Gods Liefde en aanwezigheid toe.
10/09/2014 op 10:57
bedankt voor het veranderen van je recensie.
10/09/2014 op 13:41
Beste Jos, dank voor de recensie. Het heeft me nieuwsgierig gemaakt naar het boek. Als ex PK-er heb ik zowel de mooie als minder mooie kanten van het vrijgemaakt zijn meegemaakt. Voor mij is vrijgemaakt nu niet meer dan een toevoeging aan het woord Christen. Als ‘Gereformeerde Christenen’ weten we elkaar in Zwolle steeds beter te vinden met een Hart voor de Stad. En daar ben ik blij om en dankbaar voor.
11/09/2014 op 07:00
Ben net begonnen in het boek en ik schrik ervan hoeveel ik herken…. Jaap Ophoff wees me op het boek: verdraaide organisaties. http://www.verdraaideorganisaties.nl/. Ik denk dat daar de wortel zit, dat we weinig mensen de echte bedoeling van het evangelie zagen voorleven, en dat we verstrikt raakten in het systeemweb dat onze leefwereld verknalde. Ik herinner me nog de angst die ik voelde als ik het blijkbaar weer niet goed begrepen had, of als mijn vraag werd beantwoord met een klip en klaar verhaal. Het zoeken, vragen en kloppen naar het Koninkrijk van God bestond niet, we hadden het Koninkrijk zelf geschapen, de gereformeerde zuil.
27/08/2019 op 15:01
Sinds ik uit de vrijgemaakte kerk ben gestapt en lid ben geworden van de P.K.N. voel ik me pas echt “vrijgemaakt”,