Morgen is een grote dag. Vrijdag 31 oktober. Tom Wright spreekt in Kampen. Zal het leiden tot een nieuwe Reformatie?
Zijn nieuwste boek, dat morgen wordt gepresenteerd, spreekt in elk geval stellige taal. ‘Hoe God koning werd. De kern van het evangelie herontdekt’. Die ondertitel geeft precies aan hoe gereformeerde christenen aankijken tegen de Reformatie van de 16e eeuw: het evangelie werd herontdekt! Niet verdienste, maar genade! Genade alleen, geloof alleen, de Schrift alleen, Christus alleen, God alleen de eer!
(Tussen haakjes: op de voorkant van het nieuwe boek staat als ondertitel: ‘De kern van het evangelie herontdekt’; op de titelpagina staat als ondertitel: ‘Het vergeten verhaal van de evangeliën’; de oorspronkelijke Engelse titel luidt in elk geval: ‘How God Became King: The Forgotten Story of the Gospels’.)
Sola Gratia, Sola Fide, Sola Scriptura, Solus Christus, Soli Deo Gloria. Daar doen we het nu al een slordige vijf eeuwen mee. De openingszin van ‘Hoe God koning werd’ geeft al direct de richting aan:
‘In de kern van het christelijke geloof en de geloofspraktijk waarmee ik vertrouwd ben, schuilt een fundamenteel probleem. In een traag proces dat vele jaren heeft geduurd, is mij dat duidelijk geworden. Dit probleem kan heel gemakkelijk beknopt weergegeven worden : we zijn allemaal vergeten waar het in de vier evangeliën om gaat.’
In de kern zijn we dit vergeten: dat het gaat om het koninkrijk van God op aarde. We zijn gaan geloven in een evangelie van vergeving en verzoening binnen het schema van zonde en genade. Maar dat is niet de kern. Dit is de kern: het koninkrijk van God.
Het boek is het meer dan waard om gelezen te worden. Want het stelt dus een fundamentele problematiek aan de orde: de kerk is als het om de kern van het evangelie het spoor bijster geraakt. Is het toevallig dat Tom Wright op Hervormingsdag spreekt in Nederland, in Kampen nog wel?
Voor alle duidelijkheid: ik ben een fan van Tom Wright. Er zijn weinig theologen die meer invloed op mij hebben uitgeoefend c.q. uitoefenen dan hij (naast misschien Dallas Willard, maar dat is meer een filosoof). En het zal ook niemand ontgaan zijn dat Tom Wright in Nederland zijn tienduizenden verslaat. Als Tom Wright gelijk heeft (Is Tom Wright right, that’s the question) dan vraagt zijn benadering ten diepste om een radicale nieuwe doordenking van de kern van het evangelie zoals dat in de Reformatie van de 16e eeuw werd herontdekt. Een nieuwe herontdekking dus.
In zijn boek werkt Wright veel met de begrippen Canon en Credo. Met Canon bedoelt hij: de heilige Schriften die hun eigen verhaal vertellen, zonder al bij voorbaat te worden ingepast in geloofsbelijdenissen uit later eeuwen. Met Credo bedoelt hij: de geloofsbelijdenissen van de kerk waarin de kerk in de loop van de eeuwen geprobeerd heeft het evangelie na te spreken. Zijn uiteindelijke stelling is: begin alsjeblieft bij de Canon en probeer van daaruit het Credo opnieuw te interpreteren. Wright schrijft zelf aan het einde van zijn boek (citaten van blz. 274-276):
In dit boek heb ik duidelijk willen maken dat we allemaal de evangeliën verkeerd hebben begrepen. We hebben ofwel de voor de hand liggende implicaties van de grote belijdenissen gevolgd en onszelf een pseudochristelijk verhaal wijs gemaakt waaruit de geschiedenis van Israël enerzijds, en het verhaal van Gods koninkrijk anderzijds stilletjes weggelaten zijn. Of we hebben een versie van het koninkrijk ontwikkeld waarin Gods passie voor de wereld wel een plaats krijgt, maar we kunnen dat niet combineren met de menswording en de dood van Gods eigen zoon.
Als we bij de belijdenissen beginnen, vooropgesteld dat ze gelezen worden zoals dat in het Westen meestal gebeurt, zullen we de evangeliën nooit begrijpen, en daarmee heel de canon niet. Maar als we bij de evangeliën beginnen, die het hart en scharnierpunt vormen van heel de christelijke canon, en als we begrijpen dat zij ons vertellen hoe God, de schepper God, Israëls God, door en in Jezus koning van de wereld is geworden, dan kunnen we teruggaan naar de belijdenissen en ze in een heel andere stemming nazeggen.
Zet de traditie op de eerste plaats, en de Schriften wordt de mond gesnoerd en ze vallen stil. Zet de Schriften voorop, en de traditie krijgt nieuw leven ingeblazen. Het is nog beter, Jezus zei het zelf al, om Gods koninkrijk op de eerste plaats te zetten – de openbaring dat dit het verhaal is van hoe God koning werd, wat de evangeliën ons zo graag vertellen – en al het andere zal u geschonken worden.
Volgens mij ligt de tragiek van de moderne kerk deels in het feit dat de ‘orthodoxen’ de belijdenissen belangrijker vonden dan het koninkrijk, en dat de ‘onorthodoxen’ een koninkrijk wilden zonder belijdenis. Het is de hoogste tijd om weer samen te voegen wat nooit gescheiden had mogen worden.
De evangeliën zijn het belangrijkste middel om degenen die ze lezen en bidden te helpen het koninkrijk in vervulling te laten gaan in de wereld van morgen. We hebben de evangeliën te lang verkeerd begrepen. Het is tijd om in de kracht en de vreugde van de Geest de draad weer op te pakken.
De zeer beminnelijke en vriendelijke Tom Wright, de Engelsman die graag een kopje thee met je drinkt, heeft dus ook een zeer eigenzinnige én confronterende boodschap. Globaal gesproken zien we het allemaal verkeerd en moet het evangelie worden herontdekt. Is Tom Wright right, that’s the question.
Solus Regnum! Het koninkrijk alleen. En de rest zal ons geschonken worden.
30/10/2014 op 11:05
Mocht er iemand nou niet meer kunnen morgen….Ik houd me aanbevolen.
30/10/2014 op 12:16
Bijzonder, zijn we dan allemaal door de ‘Dordtse leerregels’ en de daaruit voortkomende ‘Dogmatische geschriften’ op de verkeerde voet gezet?
30/10/2014 op 13:24
Jos, toch plezierig dat jouw blogs niet alleen helder de essentie van boeken en schrijvers weergeven, maar dat ik nu ook iets minder spijt hoef te hebben dat ik er morgen niet bij kan zijn 🙂 Ik heb nu in ieder geval de kern van de boodschap te pakken.
En ik zie uit naar de blog met de terugblik ….
30/10/2014 op 17:01
Een nieuwe reformatie? Ja, zou ik zeggen! En ik wil best de eerste zijn in jouw blog om enthousiast te reageren! Ik verlang naar een avontuur dat veel groter is dan ik zelf. Eentje waar ik ingezogen word. Ik wil wel in een ruimte belanden die veel groter is dan al ons kleinmenselijke denken bij elkaar. Ik wil wel terug naar Protestantisme in z’n oorspronkelijke betekenis. Protest. Dat mensen niet gekleineerd worden. Dat ze zelf in de bijbel mogen lezen. In hun eigen taal. Dat ze zelf mogen bepalen hoe ze dat interpreteren. Dat ze zelf op een rijk erfgoed mogen plukken wat heilzaam voor hem/haar is. Daar kan het wel tegen. Dat ze de enkeling mogen zijn/worden. Tot leven komen. Dat daardoor de drang om de ander te willen vormen naar je eigen (nauwe) gedachten (met vallen en opstaan) wegvalt. Daar is ruimte om collectief te ademen, op een zelfde ritme van die Ene, op aangereikte structuren die dienend, faciliterend zijn, niet benauwend en beperkend. Op structuren die meebewegen en vanzelfsprekend zijn, dus niet in (bijna) beton gegoten. Ver voorbij machtsdenken, ‘zo doen we het nu eenmaal’ en angst voor controleverlies.
Alles maar eens onderzoeken, in de geest die ik hierboven probeer te duiden, en dan uitsluitend behouden wat goed is, is mijn adagium. Niet vooraf veel of alles willen vasthouden zonder dat onderzoek, want dan wordt het leven (te) zwaar, zonder aantrekkingskracht, in een (te) benauwde ruimte.
30/10/2014 op 22:07
Ik krijg het idee dat e.e.a. op een hoog abstractieniveau ligt. Is dit echt bemoedigend voor christenen die vele jaren van hun leven gegeven hebben in missie en ontwikkelingswerk? Hebben die het niet begrepen, terwijl ze juist als geen ander zich inzetten voor deze wereld, maar wel vanuit een bezielend credo?
Wright weet het allemaal beter. Maar deze broeder vergeet dat hij spreekt vanuit een luxe positie en preekt voor eigen parochie. De kracht van het evangelie komt juist tot uiting op het scherpst van de snede, waar geloof en ongeloof elkaars buren zijn. Wright heeft veel elitaire jaknikkers in zijn gevolg. Verwende en verveelde theologen die hunkerden naar iets nieuws. De intelligentia van de kerk zullen we maar zeggen. Zo, en nu maar hopen dat deze kritische noot geplaatst wordt door Jos, want ik druk me weer eens niet erg diplomatiek uit, ben ik bang. Wright heeft het misschien gewoon te goed getroffen met zichzelf in het mooie Engeland. Overigens respect voor de goede man zijn toewijding aan Christus, zijn ijver en eruditie.
31/10/2014 op 07:14
Ja Spoorzoeken, voor mijn missie en ontwikkelingswerk is dit inderdaad bemoedigend nieuws. Ik ben het met je eens dat de kracht van het evengelie duidelijk wordt waar geloof en ongeloof elkaars buren zijn. En juist op dat snijvlak heb ik nog niets gevonden dat de kracht en rijkdom van het Koninkrijk overtreft.
Tot op heden heb ik nog niets van Wright gelezen, maar als ik de blog van Jos goed begrijp ben ik afgelopen 2 jaar tot dezelfde conclusie gekomen als Wright.
31/10/2014 op 07:40
Dat is goed te horen Heleen. Betekent dat ook dat je theologische focus in twee jaar tijd danig veranderd is en dat je het toen je begon helemaal verkeerd zag, naar je eigen mening nu? Mijn vermoeden is dat als we de theologische lijn van Wright voortzetten over een periode van zeg 10 á 20 jaar, dat het credo ondersneeuwt en we een soort van humanisering van de christelijke boodschap gaan meemaken. Laat ik zeggen dat het een neo-stroming zal zijn en Wright zelf zich dan waarschijnlijk omdraait in zijn…, nou ja, dat dan niet, maar toch. Voor mijn beeldvorming, ben je overwegend ontwikkelingswerker, of zie/zag je jezelf ook als zendeling?! En please, zeg nu niet dat dat hetzelfde is, want zoiets geloof ik gewoon niet.
31/10/2014 op 10:39
Humanisering? God heeft geen verwachtingen van de oude mens. Wel van de nieuwe. Het Kruis en het Credo blijven belangrijk, geen zorg. Hoeveel geloof zal Hij onder ons aantreffen als Hij straks verschijnt.
31/10/2014 op 11:45
Allemaal een alpha cursus volgen zou ik zeggen.
Dan kom je weer goed tot de kern.
Meneer Wright is right maar het is gelukkig oud nieuws.
01/11/2014 op 22:15
De theepotfoto!
01/11/2014 op 23:26
Zoals ik het lees heeft het ook veel raakvlakken met het boek ‘het gat in ons evangelie’ van Richard Stearns.