Opeens waren er een paar. Ik kom tot drie. Maar dat is alleen gebaseerd op een Google-zoektochtje. Drie kerken voor niet-kerkelijken. Ik zal ze strak noemen, maar beschrijf eerst even hoe ze bij mij in beeld kwamen.
In de Plantagekerk gaan we ons de komende tijd focussen op ‘Verlangen naar het goede leven’. En we gaan dat doen door een drietal ‘praktijken’ (dingen die we als christenen samen doen om te oefenen in het goede leven) een duidelijker plaats te geven in ons leven als geloofsgemeenschap: samen lezen, samen delen en samen eten.
De drieslag ontstond in een een gesprek dat Pieter Vos (theoloog en ethicus), Wolter Huttinga (theoloog en mysticus) en ik (theoloog en voorganger) – alle drie betrokken bij de Plantagekerk – samen voerden. We hadden ons voorgenomen, en waren door de kerkenraad van de Plantagekerk daartoe uitgenodigd, om een document te schrijven rond het gemeentethema voor het nieuwe seizoen. Het zou in elk geval gaan over ‘praktijken die karakters vormen’ (een Pieter Vossiaanse uitdrukking;-) om daarmee een vervolg te geven aan het seizoen over discipelschap.
Al pratend bedachten we dat het belangrijk was om die ‘praktijken’ ook te concretiseren en er een paar uit te kiezen. Het liefst drie, want dat is altijd zo’n mooi aantal. EN ik bracht in dat ik het wel waardevol zou vinden (omdat ik in het zoeken naar nieuwe dynamiek altijd op zoek ben naar verbinding met de traditie) als we konden aansluiten bij de drie kernpraktijken van de liturgie: Woord, Doop en Avondmaal. En zo werd er een drieslag geboren die de mogelijkheden in zich draagt om liturgie en leven veel meer met elkaar te gaan verbinden dan vaak gebeurt:
- Samen lezen (Woord)
- Samen delen (Doop)
- Samen eten (Avondmaal)
En nu komt ik terug bij die kerken voor niet-kerkelijken. Ik kwam namelijk door een mailcontact met David Heek op het spoor van zijn nieuwe initiatief: de Bovenzaal. En de vier waarden van dit kerkplantingsinitiatief luiden: eten, lezen, leven – iedereen is maker. Verder speurend ontdekte ik dat er nog twee kerken voor niet-kerkelijken zijn. Ik zet ze even op een rijtje, met hun geformuleerde waarden:
- de Popup-kerk Amsterdam (Rikko Voorberg): eten, lezen, leven
- de Werkelijkheid Woerden (Jan Wolsheimer): eten, lezen, leven – iedereen is maker
- de Bovenzaal Amersfoort (David Heek): eten, lezen, leven – iedereen is maker
Overigens is helder dat de Werkelijkheid is geïnspireerd door de Popup-kerk, en dat de Bovenzaal op haar beurt weer inspiratie ontleent aan de Werkelijkheid. Een soort mini-kerkverbandje dus: kerkverband van kerken voor niet-kerkelijken. Jan Wolsheimer vertelt hier het verhaal van de Werkelijkheid: PechaKucha: Kerk voor niet-kerkelijken.
Ik vind het buitengewoon inspirerend om deze nieuwe initiatieven te ontdekken en te zien dat er een diepe verwantschap is op DNA-niveau (het diepe niveau van de gekozen en uit te leven waarden). Het hoeft geen betoog dat de Plantagekerk – als een traditionele kerk met een groot monumentaal kerkgebouw en ruim 1000 leden en een hele geschiedenis en ambtsdragers en een kerkorde en noem alles maar – een totaal andere vorm van kerk-zijn representeert dan wat de Popup-kerk, de Werkelijkheid en de Bovenzaal nastreven. Kerkelijke mensen zijn in de Plantagekerk zéér welkom (niet-kerkelijken trouwens ook) terwijl de drie nieuwe kerken vriendelijk en helder melden op hun site dat kerkelijke mensen niet welkom zijn. Prima.
Maar in plaats van te letten op levensgrote verschillen, lijkt het me veel zinvoller om eens wat dieper in dat DNA van de kernwaarden te duiken.
Lees hier meer over Samen lezen, samen delen en samen eten in de Plantagekerk.
In een volgende blogpost ga ik daarmee verder.
19/06/2015 op 18:28
Dag Jos, ik mis de plaats van het gebed in de gemeenschap: samen bidden. Dus geen drieslag maar een vierslag (en gevierd mag er worden!).
19/06/2015 op 21:16
Dag Ben,
Dank voor je reactie. Ik vind bidden ook buitengewoon belangrijk, ook vanuit Handelingen 2:42. Maar in de benadering die ik nu kies neem ik mijn uitgangspunt in de klassieke genademiddelen uit Zondag 25 HC: Woord en Sacramenten. Daar wordt bidden ook niet genoemd als genademiddel. Zingen ook niet. En nog veel meer niet. Bij de invulling van het verhaal vanuit de drie kernen komt bidden al heel snel in beeld (samen delen – met God).
20/06/2015 op 08:55
Dag Jos,
prachtig dat zo de overeenkomsten tussen verschillende soorten gemeenschappen zichtbaar worden. Ik zelf ervaar eten, lezen en leven sterk bij Assenzoekt…/Nederlandzoekt… Dat zou zo tussen dit rijtje passen, denk ik.
Waar ik nieuwsgierig naar ben: op de een of andere manier komt er regelmatig in jouw blogs een ‘gereformeerd’ sausje om de hoek kijken (Woord, Doop, Avondmaal). Zie ik dat verkeerd? Niet dat ik er per definitie tegen ben, maar door ‘kerkse’ woorden als Woord, Doop, Avondmaal er aan te koppelen, komen er bij mij beelden boven als ‘liturgie, formulieren, plechtig, statig, heilig’. Is dat bewust of vind je het belangrijk om er bepaalde toevoeging aan te geven? Eten, lezen, leven is laagdrempelig, gaat uit van relatie, zijn herkenbaar en mono-interpretabel en direct te koppelen aan het navolgen van Jezus. Ben benieuwd hoe je dit ziet.
Hartelijke groet, Edo Meerholz, Assen
23/06/2015 op 14:38
Dag Edo,
Dank voor je reactie.
Het klopt dat ik regelmatig aansluiting zoek bij de gereformeerde theologische traditie.
Eerlijk gezegd lijkt me dat ook niet zo heel vreemd, voor een gereformeerde theoloog;-)
Ik zou het dus niet een ‘sausje’ willen noemen. Niemand kan theologie bedrijven zonder op een of andere manier in een theologische traditie te staan (of dat nu de gereformeerde, de baptistische, de evangelische, de oosters-orthodoxe, de charismatische of de rooms-katholieke traditie is).
Ik herken de kerkelijke associaties die je hebt bij Woord, Doop, Avondmaal, maar dat zijn wel erg kerkelijk, liturgische, GKV-achtige bepaalde associaties. Die heb ik zelf in elk geval niet op het oog. Het gaat mij om bijbels-tehologische en spirituele associaties, los dus van traditiebepaalde vormen en kerkordelijke afspraken.
De beweging die ik wil maken is juist door te spreken over eten, lezen, leven Woord, Doop en Avondmaal veel dagelijkser en spiritueler te maken.
In een reactie op vragen van David Heek op Facebook schreef ik: Het gaat me in elk geval niet om de concrete vormgeving die Woord, Doop en Avondmaal in de kerkelijke traditie hebben gekregen. Het gaat me om het DNA van deze drie.
Woord: Jezus spreekt, het verhaal van het koninkrijk wordt verteld, mensen luisteren, zijn nieuwsgierig, open, aandachtig, er ontstaan nieuwe inzichten, het is confronterend, troostend, inspirerende etc. etc.
Doop: de deur naar het koninkrijk, een nieuw leven waarin dood en opstanding er steeds weer zijn, deel uitmaken van een gemeenschap, het leven delen, delen in het heil, je hart met elkaar delen omdat God zijn hart met ons heeft gedeeld.
Avondmaal: Jezus eet met ons, wij eten met Jezus, brood is nadat je een keer het avondmaal hebt gevierd nooit meer alleen maar gewoon brood, de tafel staat voor gastvrijheid, wijn en brood voor nieuwe kracht etc. etc.
Dus kerkelijk gegroeide zaken als: alleen ambtsdragers mogen dopen, preken, avondmaal bedienen zijn hier wat mij betreft geheel irrelevant, omdat ze weinig tot niets met het DNA te maken hebben.
Hartelijke groet,
Jos
23/06/2015 op 20:14
Dag Jos,
dank je wel voor je toelichting. O ja, da’s waar ook, je was gereformeerd theoloog… ; -). Ik kan de driedeling nu beter plaatsen en ben blij met deze uitwerking. Het onderliggende DNA geeft zo fundament aan eten, lezen, leven. Ik ben benieuwd naar hoe Woord, Doop en Avondmaal er ‘dagelijkser’ uit komen te zien en zie uit naar je nieuwe blog waarin je het verder uitwerkt!
Hartelijke groet, Edo