Ik vind het maar een vervreemdend verhaal in het Nederlands Dagblad van vandaag. Kees van Ekris, predikant in Zeist, schrijft over het leeggelopen geloof van velen in de kerk, over twijfel en innerlijke secularisatie, over de ziel, over de ‘sleetsheid in het geestelijke leven’ en ook over slappe kindernevendienst-theologie.
Hoe kan het dat bij mij de vermoeidheid en verveling toeslaan als ik zijn bijdrage lees?
Context
Misschien dat de context van waaruit Van Ekris schrijft (Hervormd Zeist) een totaal andere is dan die van mij (Gereformeerd-vrijgemaakt Zwolle). Ik denk het eigenlijk wel. En misschien maken we ook deel uit van totaal verschillende gereformeerde tradities. Ik herken een soort van hervormd geluid, dat me niet echt vertrouwd is, en dat graag spreekt over twijfel en aanvechting, over de ‘soevereiniteit Gods’ en over crisis en de ‘machten van onze cultuur’, en dat graag wat neerbuigend afgeeft op activistische, programmatische en andere al te menselijk manieren om er toch nog wat van te maken in de kerk (‘Meer bidden, vuriger spreken, een extra portie discipline. Het werkt even. En opeens knapt er iets.’ ‘Die continue al te menselijke pogingen om op je tenen te lopen en de Naam van God op je eigen billboard te verven of te proclameren in je eigen conferentietje’).
De situatie het hoofd bieden
Als Van Ekris een oplossingsrichting wijst (‘Hoe bieden we deze situatie het hoofd?’) slaan bij mij de vermoeidheid en verveling pas echt toe. 1. We moeten beginnen met reformatorische zelfkritiek en stoppen met het najagen van de ene waarheid die alleen maar leidt tot repeterende breuken in de kerk. ‘Het is tijd om de ene kerk terug te vinden als ruimte voor allerlei zielen.’ 2. We moeten ‘de vreugde om de verkiezing’ hervinden. ‘Als de ziel iets nodig heeft vandaag, is het een theologie die de twijfel aankan en de aanvechting, de zonde en de wanhoop. Het leerstuk in de kerk dat daartoe in staat is, is de verkiezing.’
Ik laat dat nog even op me inwerken. Reformatorische zelfkritiek dus. En een leerstuk.
Mijn ziel is ook wel eens verveeld. En ik ben ook wel eens vermoeid. Maar het is nog nooit in me opgekomen om dan aan reformatorische zelfkritiek te doen en te rade te gaan bij een leerstuk.
Evangelie open
Als ik me verveeld en vermoeid voel, doe ik, letterlijk of in mijn binnenste, het evangelie open, om de stem van Jezus te horen (hoe kan het toch dat hij dit dit artikel helemaal niet wordt genoemd?). Hij zegt: ‘Kom naar mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal ik jullie rust geven’. Hij zegt: ‘Gods nieuwe wereld is dichtbij. Geloof dat goede nieuws! Dit is het moment om je leven te veranderen.’ Hij zegt: ‘Ik wens jullie vrede. De Vader zelf heeft mij gestuurd. En nu ben ik het die jullie stuurt.’ Jezus blies ook op zijn leerlingen en zei: ‘Nu hebben jullie de heilige Geest gekregen’.
En ik hoor de stem van Paulus: ‘Het gaat om Christus, mijn Heer. Het enige wat ik wil, is bij Christus horen. Het gaat om Christus. Daarom heb ik al het andere opgegeven. Alles wat ik vroeger zo belangrijk vond, vind ik nu totaal waardeloos.’
Waar Jezus niet spreekt en waar de Geest niet waait, daar slaan vermoeidheid en verveling toe.
Over die ‘sleetsheid in het geestelijk leven’ moet het inderdaad gaan. Maar laten we elkaar niet vermoeien met ‘reformatorische zelfkritiek’ en een ‘leerstuk’. Laten we elkaar meenemen naar Jezus om in zijn ogen te kijken en om zijn stem te horen. En laten we luisteren naar Paulus die zegt: ‘Laat de Geest u vervullen.’
25/09/2016 op 12:16
Dag Jos, ik las net je reactie via facebook op het artikel van Kees Ekris.
Gek genoeg vond ik die karakterisering van kindernevendienst-theologie heel herkenbaar. Ik merk het ook in mijn werk (docent godsdienst), wanneer ik kinderen op mijn vragen hoor reageren met bijna exact die zinnetjes die Kees opnoemt: God zorgt voor je en is altijd bij je’, en ‘doe jij vooral je best’. Ik merk die vermoeidheid en verveling na jaren van inzet in de kerk (vereniging, catechisatie, wijkgroepen en een groot aantal werkgroepen). Ik merk dat ik vermoeid ben geworden van eenduidige, recht-toe-recht-aan oplossingen die oproepen tot meer van de Geest, maar er zelden toe leiden in onze gemeente dat er meer nagedacht wordt over Gods Woord (om de werkelijkheid even versimpeld weer te geven: er zijn altijd mensen te vinden voor een gemeente bbc of een zeskamp, maar zelden voor een workshop op de Schooldag). Ik merk dat ik een beetje uitgekeken raak op de “kicks” die worden ingezet: als jeugdverenigingen niet meer aanspreken, gooien we er een Alpha Youth-cursus tegenaan.
Ik merk bij mezelf dat die verveling en vermoeidheid alleen verdwijnen als ik zoek in de marges die ik eerder op dezelfde manier als jij had afgedaan: dat wat je schrijft over context.
Ik merk dat ik meer nadenk over wat in de Bijbel naar mij toekomt als ik dat niet gelijk voorzie van een drang om me op te laten zwepen om meer van God te ervaren. “Een theologie die de twijfel aankan en de aanvechting, de zonde en de wanhoop” zoals Kees Ekris schrijft zie ik meer bij theologen die zich zelf in de rand presenteren, zoals Lazarus (http://www.lazarusmagazine.nl/). Ik merk dat ik adem krijg als ik niet gelijk nadat ik mijn twijfel voel opkomen in no time deze twijfel moet bestrijden.
Ik zie momenteel in kerken twee stromingen naast elkaar optrekken terwijl ze nauwelijks notie van elkaar lijken te nemen. De ene groep werkt knoeterhard aan een revival en probeert die af te dwingen door dingen als bevrijdingspastoraat en het toekennen van een Goddelijk ingrijpen aan gebeurtenissen. De andere groep probeert God tegemoet te komen in de onmacht die ze ervaren en God te zien in het gelaat van ieder medemens, die Gods boodschap naar zich toe ziet komen in cultuuruitingen van ongelovigen en Gods oproep ziet in iedere actie om onrecht tegen te gaan.
Ik zou er blij mee zijn als beide stromingen zonder verwondering en verwijt Gods presentie in beide zouden omhelzen. Ik geloof dat mijn gevoel van intense vermoeidheid en verveling nooit helemaal zullen verdwijnen maar dat aan de andere kant dat dit gevoel van onbehagen het stootje is waarmee God mij laat nadenken en uiteindelijk mijn geloof daarmee doet behouden.
26/09/2016 op 07:21
Je verwoordt het zoals ik het ook dacht. Lydia.
26/09/2016 op 17:30
Lydia, helemaal mee eens. Ik word van het stuk van JosDouma helemaal verdrietig. Als theologen elkaar op deze manier onderuit halen dan voel ik bij mezelf de reactie opkomen om te kappen met de kerk. ds Ekris heeft enorm zijn best gedaan om antwoorden te vinden op eerlijke en diepe vragen. Dan vind ik het op z’n zachts gezegd niet passend om op de manier van Douma te reageren. Dat noem geen dialoog.
26/09/2016 op 21:45
Als ik ds. Ekris was dan waardeerde ik inhoudelijke reacties. Zelfs (of misschien juist) van iemand die kritisch is. Dialoog veronderstelt verschil, anders slaat het helemaal nergens op.
Wat is daar het probleem mee?