In het Nederlands Dagblad van vandaag (zaterdag 9 juni) staat een boeiend opinieverhaal van Embert Messelink, directeur van de christelijke natuurbeweging A Rocha. De titel: Pastorale groene schroom.
Twee citaten:
We hebben predikanten met hart voor de schepping nodig, anders ligt het gevaar op de loer dat we als hedendaagse christenen blijven steken in ‘faire regels’, ‘eerlijke dadendrang’ en misschien wel ‘groen wetticisme’.
Als we het thema schepping, duurzaamheid en milieu echt willen verankeren in de kerken en in ons leven, dan hebben we predikanten nodig die hun ‘groene schroom’ van zich afschudden. Dan gaan we wellicht eerder spreken van verwondering, liefde en zorgzaamheid, dan van eerlijk, fair en groen.
Embert Messelink pleit er dus voor dat predikanten hun ‘groene schroom’ van zich afschudden. Hebben predikanten groene schroom? Dat weet ik niet zo goed.
Klassieke reflex
Een andere vraag is misschien nog wat basaler: Hebben (alle) predikanten een groen hart? En misschien nog een basalere vraag: Behoren (alle) predikanten een groen hart te hebben en de gemeente voor te gaan in een groene levensstijl die wordt gekleurd door verwondering over, en liefde en zorgzaamheid voor Gods schepping?
Wat me opvalt in de benadering die Embert Messelink kiest, is de focus op predikanten. Er wordt (weer) veel van hen verwacht. Dat kan komen doordat Messelink het stuk schrijft naar aanleiding van een groene conferentie die binnenkort wordt gehouden en die met name op predikanten (en andere kerkelijke werkers) is gericht: Rijk en groen. Maar ik vraag me af hoe goed dat nu is, om ook hier weer te focussen op de predikant. We willen toch met z’n allen zo graag af van domineeskerken? Waarom dan toch weer hem of haar de rol van alleskunner en allesweter toedichten? Dat lijkt me toch een tamelijk klassieke kerkelijke reflex.
Negen spirituele talen
In dit verband is het wellicht verhelderend om naar deze thematiek te kijken vanuit de negen spirituele talen die wel worden onderscheiden, waaronder ‘De spirituele taal van de natuur – God zoeken in de buitenlucht’. Maar niet ieder mens spreekt al deze negen spirituele talen. Dat hoeft ook niet. Daarom zijn christelijke gemeenten ook samengesteld uit zulke verschillende mensen.
Dat iedere predikant de spirituele taal van de natuur moet spreken en daarin de gemeente moet voorgaan, lijkt me dan ook niet terecht. Wat wel belangrijk is:
1. dat er predikanten zijn (niet allemaal dus) die hier speciaal aandacht aan geven en een voorgangersrol vervullen binnen het geheel van de kerken (een team predikanten met een groen hart);
2. dat predikanten samen met kerkenraad of leiderschapsteam er zorg voor dragen dat de negen spirituele talen (waaronder die van de natuur) allemaal de nodige aandacht ontvangen en beoefend kunnen worden in de gemeente.
Groen Team
Toen ik ruim twee jaar geleden de spiritualiteitwijzer deed (Mijn spirituele taal) deed scoorde ik zeer hoog op de talen ‘denken’, ‘eenvoud’ en ‘verdieping’ en ging ik zwaar onderuit op de taal ‘natuur’. Dat is waarschijnlijk nog niet heel veel veranderd;-) Ik heb van nature geen groen hart. Maar in de voorbije jaren heb ik wel geprobeerd daar meer aandacht aan te besteden. In mijn rol als predikant ook door te stimuleren dat er in onze gemeente een Groen Team kwam dat inmiddels heel inspirerend en initiërend in de gemeente aandacht vraagt voor duurzaamheid en gerechtigheid, milieu en natuur.
Lectio divina en de natuur
Zelf kan ik wellicht vooral vanuit de taal van het ‘denken’ anderen (en ook mezelf) inspireren om te groeien in de taal van de ‘natuur’. Daarom volgen er nog een paar blogs waarin ik onder meer een verbinding ga zoeken tussen ‘Lectio Divina’ (uit de taal van ‘denken’ en ‘verdieping’) en liefde voor de natuur!
09/06/2012 op 14:22
Aan de hand van Embert’s verhaal met de geniale titel “groene schroom” geef je een mooi pleidooi voor “het priesterschap van alle gelovigen” en voor de toepassing van de negen spirituele talen, Jos! Mooi dat we zo in alle verscheidenheid met elkaar en met vele anderen Gods kerk mogen zijn. Daarbij geef je ook een zeer nuttige “gemeenteopbouwende” tip om mensen of teams aan te stellen die deze taal vertegenwoordigen en ideeën en activiteiten ontwikkelen om God te dienen/zoeken via een specifieke taal. Ik hoop dat dit brede navolging zal vinden.
Het ga je goed, Jos!
11/06/2012 op 20:30
Dag Jos, leuk om te zien hoe je verder borduurt op mijn verhaal. Je brengt een terechte nuance aan: predikanten zijn geen alleskunners, je kan niet van iedere predikant verwachten dat hij zomaar de spirituele taal van de natuur beheerst. Maar apart is wel dat ik die ‘groene schroom’ soms juist ontwaar bij predikanten die heel veel in de natuur rondlopen. Zij doen dat bij voorkeur niet te dicht bij huis, want gemeenteleden zouden hun werkbrauwen maar fronsen als ze hun predikant gewapend met kijker in het gemeentelijk groen zouden aantreffen… Tegen die predikanten zeg ik: leg je groene schroom af!
Nog 1 ander punt: er zit een risico aan als kerken termen als ‘eerlijk’ en ‘fair’ zomaar overnemen. Zetten we alleen een norm neer, of leggen we ook daadwerkelijk een doorleefde verbinding met ons leven met God? Ik vrees dat het daar aan schort. Op dat punt verwacht ik van predikanten iets meer dan jij: ik zou ze graag willen aanmoedigen – of je nou groen bent of niet – om als echte Godsmannen (of vrouwen!) ieder thema dat neigt naar te oppervlakkige regels en wetjes in verbinding te brengen met Gods prachtige boodschap van verlossing en liefde.
12/06/2012 op 14:18
Beste Embert,
Dank voor je reactie hier op de blog! Ik heb zelf dus niet zoveel groene schroom af te leggen;-) Eenvoudigweg omdat ik niet een predikant ben die veel in de natuur rondloopt. Ik interpreteer jouw (overigens schitterend gevonden) ‘groene schroom’ meer in deze trant: predikanten moeten hun verlegenheid overwinnen als het gaat om het aan de orde stellen van thema’s als milieu en duurzaamheid.
Het andere punt wat je noemt deel ik van harte met je. Het is erg belangrijk dat in de verkondiging en het onderwijs van de kerk (of dat nu door predikanten of door anderen gebeurt) gewaakt wordt voor moralisme: het elkaar regels en normen opleggen zonder dat er een verbinding met het hart van Christus wordt gemaakt. Het weerhaakje aan jouw opiniebijdrage is voor mij nu juist dat ik er een moralistisch toontje richting predikanten in meen te horen als je predikanten oproept om meer in de natuur te gaan wandelen;-)
Met hartelijke groet,
Jos
09/07/2012 op 08:54
Hallo Jos,
Ik kom op je blog terecht, nu ik op zoek ben naar wat reacties op de A-Rocha-conferentie. Ik heb wel vaker op je blog gekeken en ik vind het altijd de moeite waard. Ik ga me ook nog maar even verdiepen in de spirituele talen.
Je maakt me opmerkzaam op de focus op predikanten. En dat terwijl we af willen van de domineeskerk. Ik besef dat ik me daar zelf ook schuldig aan maak: ik heb in een artikel geschreven dat van de duizenden preken die ik in mijn leven heb gehoord, de preken over de schepping, als onderwerp, op twee handen te tellen zijn. En eerlijk gezegd denk ik dat het nog minder is, maar ik vindt minder dan 1 promille al schokkend genoeg. Ik schat het dus maar iets hoger in, dan zit ik niet te laag.
Overigens doe ik geen oproep aan predikanten. Predikanten domineren de gemeentelijke samenkomsten, en mijn waarneming betreft wat in die samenkomsten gebeurt. Kortgeleden concludeerde een commissie in onze kerk dat het met de communicatie in onze gemeente wel goed zat. Bedoeld werd waarschijnlijk het gebruik van communicatiemiddelen van boven naar beneden. Een opiniestukje van 200 woorden plaatsen door een gemeentelid in het kerkblaadje is er niet bij. Terwijl er elke maand een witte pagina in staat. De enige manier om iets aan de domineeskerk te doen, is haar te negeren. Want de gereformeerde kerk met het motto dat ze zich altijd reformeert, heeft geen terugkoppelingsmechanismen waardoor ze een lerende organisatie kan zijn. De kerk waar verandering van levens door het kruis de kern is van de boodschap, is zelf het toonbeeld van onveranderlijkheid. Misschien wel omdat ze gelooft dat God onveranderlijk is. Sinds de Jasperse-discussie lijkt er niets wezenlijk te zijn veranderd.
Sorry dat ik dit nu over je heen stort. Maar zolang het Woord in de kerk(dienst) alleen door predikanten mag worden bediend, zijn predikanten de enigen op wie de loodzware verantwoordelijkheid rust om dat ook te doen.